Samenvatting maatschappijleer
Paragraaf 1
Cognitieve dissonantie:
- Een onprettige spanning tussen overtuiging (duurzaamheid is belangrijk) en hun handelen (vliegtuig
pakken)
Er ontstaat een maatschappelijk probleem als er een ongewenste situatie in de samenleving is waar de overheid
betrokken is. Bij Maatschappelijk gaat het om een probleem:
- Dat samenhangt met of het gevolg is van maatschappelijke veranderingen
- Dat meerdere groepen mensen met verschillende belangen aangaat
- Waarover verschillen van mening bestaan voer de oorzaken en over de aanpak
- Dat vraagt om een gemeenschappelijke oplossing
Vinden oplossing maatschappelijk probleem lastig omdat
- Actoren hebben tegengestelde belangen
- Er is sprake van een collectieve-actieprobleem
- Actoren hebben verschillende waarden en normen
Belang:
- Een situatie of een verandering waar je voordeel bij hebt
Actoren:
- Mensen en instanties die invloed proberen uit te oefenen op de oplossing van een maatschappelijk
probleem
Algemeen belang:
- Het belang van meerdere mensen
Collectieve-actieprobleem:
- Het onvoldoende inzetten voor een probleem waar mensen wel een oplossing voor willen.
2 verklaringen
Mensen willen wel bijdragen, maar te weinig onderling vertrouwen
Kosten van maatschappelijk problemen worden vaak verdeeld door de hele samenleving, individuen vinden
dat ze onvoldoende beloning krijgen voor het veranderen van hun gedrag. Persoonlijke baten zijn groter dan de
persoonlijke kosten.
Waarden:
- Principes/doelen die een individu, groep of samenleving belangrijk vindt.
Voorbeeld
Zorg voor het milieu en een rustige leefomgeving
Normen:
- Leef- of gedragsregels die voortkomen uit waarden. Geschreven of ongeschreven regels.
Voorbeeld
Schiphol heeft voorlopig verboden om meer dan 50000 vliegbewegingen per jaar te maken, of niet roken
in de buurt van je kind.
Als de overheid een probleem oppakt, dan wordt het maatschappelijk probleem ook een politiek probleem:
- Politiek probleem is als de overheid betrokken is bij een situatie of als actoren vinden dat de overheid
erbij betrokken zou moeten zijn.
Overheid:
- Hoogst bevoegde gezag binnen een bepaald grondgebied.
In Nederland hebben we een gelaagde overheid. Veel besluiten op landelijk niveau door de
Rijksoverheid. Maar ook provinciale en gemeentelijke overheden hebben beslissingsbevoegdheid.
Macht:
- Zij kan mensen in hun gedrag beïnvloeden, desnoods door dwang. Dit heeft de overheid.
Overheid is de enige actor die, via politie en leger, geweld mag uitoefenen of hiermee mag dreigen. En
ze mogen belasting heffen. De overheid heeft dus gewelds- en belastingmonopolie
Collectieve goederen:
- Goederen of diensten geregeld door de overheid, hier kan iedereen gebruik van maken. Zoals
straatverlichting, politiebescherming. Iedereen heeft hier wat aan (algemeen belang), maar niet
makkelijk leverbaar door ‘gewone’ bedrijven.
Beleid:
- Doelen stellen
Machtsbronnen
- Diverse actoren proberen overheid te overtuigen van een bepaalde oplossing voor een maatschappelijk
probleem. Individuen, groepen, bedrijven en andere organisaties zetten hun machtsbronnen in die zij
tot beschikking hebben. Kennis, macht geld
Oplossen maatschappelijk probleem vaste volgorde, systeemmodel van politieke besluitvorming:
, 1. Invoerfase:
Probleem herkend als maatschappelijk probleem. Vraagt om politieke oplossing. Aandacht trekken
politiek, kan via oproepen media. Handtekeningen verzamelen, brieven aan politici schrijven.
Poortwachters:
- Belangrijke schakels tussen de samenleving en politiek
2. Omzetfase:
Bestuurders en volksvertegenwoordigers bedenken oplossing in vorm van nieuwe wet- regelgeving.
Vooral ambtenaren, volksvertegenwoordigers, bestuurders betrokken.
3. Uitvoerfase:
Nieuw beleid- het geheel aan maatregelen van de overheid-wordt uitgevoerd. Wordt uitgevoerd door
politiek verantwoordelijker bestuurder en de uitvoerende ambtenaren, zoals politieagenten of
docenten.
Terugkoppeling:
- Reacties die terugkomen bij de politiek vanuit de samenleving.
Het model (bron 6) geeft niet de beste oplossing weer. Achter dit hele proces zitten dan ook twee belangrijke
politieke vragen verscholen:
1. Hoeveel de politiek moet bemoeien met samenleving
2. Hoe ziet een rechtvaardige samenleving eruit? Welke waarden en idealen zouden politieke beslissingen
genomen moeten worden?
In Nederland hebben we een Parlementaire democratie:
- We vragen volksvertegenwoordigers vragen om waarden en belangen af te wegen. Gebeurd alleen als
een maatschappelijk probleem in de omzetfase beland. Kabinet verantwoordelijk voor goed verloop
uitvoerfase.
Paragraaf 2
Het lukte de regering. Van VVD en PvdA (2012-2017) niet om goede afspraken te maken over het
belastingstelsel. VVD wilde met de inkomstenbelasting louter geld ophalen, PvdA wil ermee nivelleren en
gedrag sturen.
Nivelleren:
- Inkomensverschillen kleiner maken
Er zit een ideologie (leer van de ideeën) achter de verschillende opvattingen, in Nederland drie grote:
- Het liberalisme (VVD, D66)
- Het socialisme (PvdA, SP, GroenLinks)
- Het confessionalisme (CDA, ChristenUnie, SGP)
Liberalisme:
- Sinds 19e eeuw een van de grootste politieke ideologieën in Europa
- Vrijheid, eigen verantwoordelijkheid (niet te hoge uitkeringen)
- Kleine overheid die zorgt voor orde, veiligheid, basisvoorzieningen
- Verschillen in inkomen zijn niet erg
Klassiek liberalisme:
- Individuele vrijheid heel letterlijk, geen bemoeienis anderen ook wel negatieve vrijheid. Niemand mag
inbreuk maken op jouw individuele rechten, ook overheid niet.
Sociaalliberalisme:
- Vrij als je mogelijkheid hebt tot zelfontplooiing. Overheid wordt meer gezien als burgers. Zij zorgen
juist voor vrijheid.
Socialisme:
- Beschermen van de zogenoemde ‘minderbedeelden’. Belangrijkste waarden binnen socialisme zijn:
- Gelijkheid, solidariteit
- Twee stromingen
1. Communisme
- Klasseloze samenleving, verschillen tussen arm en rijk, alle productiemiddelen behoren toe aan de
gemeenschap
2. Sociaaldemocratie
- Economische groei aan allen toekomt ook arbeiders moeten profiteren van deze groei door
bijvoorbeeld betere lonen. Wens om via de belastingen te nivelleren, past bij dit uitgangspunt
- Hoe hoger inkomen, hoe meer belasting iemand over zijn inkomen betaald. Dit is een
Progressief belastingstelsel
Confessionalisme
- Geloof voorop, inspireren door naastenliefde, gemeenschapszin
Christendemocratisch (CDA)
- Partijen laten zich in hun handelen inspireren door de Bijbel.
