College aantekeningen
Rechtsgeschiedenis Hoorcolleges ALLE weken
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Dit document bevat ALLE hoorcollege aantekeningen van week 1 t/m 7, met SUPER handige schema's en stappenplannen!
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 46 pagina's
Voorbeeld 4 van de 46 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Rechtsgeschiedenis HoorcollegesHoorcollege 1
Uitwendige rechtsgeschiedenis:
L&G Hoofdstukken 1 t/m 6 (hoorcollege en deel werkgroep)
Chronologisch
Inwendige rechtsgeschiedenis:
L&G Hoofdstukken 7 t/m 12 (werkgroep)
Thematisch
HC 1.2 Wat is het Corpus iuris?
Corpus iuris civilis
Wat is het?
Letterlijk: het ‘geheel van het wereldlijke (Romeinse) recht’
Het wereldlijke recht staat tegenover het kerkelijk recht.
Wetgeving van de Romeinse keizer Justinianus (482-565) > 6de eeuw na
Christus.
De benaming is pas later ontstaan.
Corpus iuris
Plaats in de geschiedenis
Eindpunt van rechtsontwikkeling in de Oudheid (450 voor Chr. – 6e eeuw
na Chr.)
Raakt voor groot deel in vergetelheid (6e tot 11e eeuw). Veel mensen
konden ook geen Latijn lezen. (Zie rode balk)
Wetboeken worden eind 11de eeuw weer ontdekt.
Vormt basis voor Europese rechtswetenschap (12e tot 18e eeuw)
Gelding als (additionele) rechtsbron (vanaf receptie)
Het corpus iuris wordt vergeleken met Janis. Janis (staat op de tijdlijn) is een
romeinse god van de tijd en wordt afgebeeld met 2 gezichten. Het ene gezicht
kijkt naar het verleden en het andere gezicht naar de toekomst. In het corpus
iuris is dus niet alleen het uitgangspunt van de westerse rechtswetenschap,
maar het is ook de afsluiting van de rechtsontwikkeling in de oudheid. Dus het is
afsluiting en een uitgangspunt.
Wat zijn de onderdelen?
Wetgevingsproject:
,Codex Vetus (529) – keizerlijke constituties (leges). Justinianus had opdracht
gegeven om het keizerlijke recht te verzamelen. Daar moest een compilatie van
gemaakt worden.
Digesten (533) – het oude juristenrecht (ius).
Digesten (‘het samengestelde’) of Pandekten (‘het allesomvattende’)
Het oude juristenrecht (ius)
Adviezen uit de klassieke periode (0-300 na Chr.)
Vooral casuïstisch. Concrete oplossingen voor concrete problemen.
Verzameld door de compilatoren (> de samenstellers)
Voorzien van interpolaties. Sommige teksten moeten worden
bewerkt/aangepast. Dat heet interpolaties.
Rechtsboven zien we 47 2. Boek 47 titel 2. Het gaat over ‘de furtis’. Het gaat
over diefstal. Bij nummer 25 weten we dat het over de digesten gaat. Het zijn
adviezen van juristen uit de klassieke periode. Het omcirkelde betekend: dat wat
komt dat komt van Ulpianus (jurist) en dat is een fragment 42 en geschreven op
een werk van Sabinus. Justinianus heeft dus de juristen bij de compilatie erbij
gezet.
Fragment 26 is niet van Ulpianus maar van Paulus. Al die fragmenten zijn bij
elkaar gezet.
Ook staat er een kring om 1, dat is fragment 1 van lex (paragraaf) 32. Dus boek
47 titel 2 fragment 32 fragment 1. Fragment 32 begint dus niet bij fragment 1,
maar het begint met niks eigenlijk. Dat niks noemen we principium.
Alle fragmenten beginnen met niks, een principium, en dan 1, en dan begint
men te tellen.
Inleidingsconstitutie
Constitutie Tanta §10:
Slechts het volgende is door ons gedaan: als iets in de bepalingen van de oude
rechtsgeleerden overbodig of onvolledig of minder gewenst leek, dan werd dit
voor zover nodig aangevuld of ingekort en aangepast (dus geinterpoleerd)
aan de meest correcte regels. En wat betreft de vele aanverwante of
tegenstrijdige bepalingen: die zijn alle vervangen door wat het meest juist leek
en daarbij is aan alle bepalingen hetzelfde gezag verleend, zodat alles wat hier
staat geschreven van ons afkomstig is en is samengesteld overeenkomstig onze
wil.
,Als je wil weten wat Justinianus heeft bedoeld, dan kan je de tekst lezen. Wil je
weten wat er dus in de klassieke tijd is bedoeld, dan moet je erachter zien te
ontdekken wat is geïnterpoleerd. Wat is aangevuld/aangepast? Als je dat
weghaalt kan je erachter komen wat er in de klassieke tijd mee is bedoeld.
Opbouw van de Digesten
50 boeken
Boeken onderverdeeld in titels. Er zit geen systeem in de volgorde van de
titels. (Ieder met eigen onderwerp)
Titels onderverdeeld in fragmenten of leges (ieder met eigen inscriptie)
Fragmenten soms onderverdeeld in paragrafen
Corpus iuris
Wetgevingsproject:
Codex Vetus (529) – keizerlijke constituties (leges)
Digesten (533) – het oude juristenrecht (ius)
Instituten (533) – het leerboek
Instituten of Elementa
Leerboek, wordt ook wel elementa genoemd.
Het is van beschrijvend karakter. Het zijn voornamelijk algemene
beginselen en uitgangspunten.
Heeft als geheel kracht van wet, net zoals de Digesten
Naar model van de Instituten van Gaius (midden tweede eeuw)
De instituten staan in deel 1 van de corpus iuris en is heel dun. De digesten (dus
de adviezen van juristen) zijn een stuk dikker. Rechtsboven in de hoek wordt
meteen aangegeven dat je ziet dat je in de instituten zit. Boek 4 en titel 2, en
kennelijk helemaal onderaan ook nog titel 3. Titel 2 gaat over roof. We zien
helemaal geen verwijzingen naar juristen, het begint meteen met een tekst en
eerst een principium.
Instituten van Justinianus en Instituten van Gaius
De instituten van Justinianus worden gemodelleerd naar de instituten van
Gaius.
Inst. 3.14.1 (...) unde pupillus, si ei sine tutoris auctoritate non debitum per
errorem datum est, non tenetur indebiti condictione (...)
, Gaius 3.91 (...) unde quidam putant pupillum aut mulierem, cui sine tutoris
auctoritate non debitum per errorem datum est, non teneri condictione (...)
(...) Daarom wordt een onder voogdij gesteld kind, aan wie bij vergissing zonder
bijstand van de voogd iets wat niet verschuldigd is gegeven is, niet met de
condictio indebiti aansprakelijk gesteld (...).
> Van Justinianus.
Gaius 3.91 (...) unde quidam putant pupillum aut mulierem, cui sine tutoris
auctoritate non debitum per errorem datum est, non teneri condictione (...)
(...) Daarom kan volgens sommige juristen een onder voogdij gesteld kind of een
vrouw aan wie zonder bijstand van de voogd bij vergissing iets wat niet
verschuldigd is gegeven is, niet met de condictio aansprakelijk gesteld worden
(...)
Opbouw van de Instituten of Elementa
Boek I: Rechtsbronnen en personen‐ en familierecht
Boek II: Goederenrecht en erfrecht
Boek III: Vervolg erfrecht en overeenkomsten
Boek IV: Delicten en procesrecht
Corpus iuris
Wetgevingsproject:
Codex Vetus (529) – keizerlijke constituties (leges)
Digesten (533) – het oude juristenrecht (ius)
Instituten (533) – het leerboek
Codex Justinianus (534) – vervangt de Codex Vetus (529)
Na de digesten en de instituten kwamen allerlei tegenstrijdigheden omhoog. De
codex vetus was eigenlijk verouderd en de tegenstrijdigheden en de verouderde
vorm van de codex moest worden opgelost. Zo heeft Justinianus 50 nieuwe
constituties uitgevaardigd om de tegenstrijdigheden met de digesten weg te
werken. Die 50 constituties zijn toegevoegd.
Codex Justinianus
Vervangt de Codex Vetus van 529
Niet zoals de Digesten en de Instituten als één constitutie uitgevaardigd:
constituties behouden eigen rechtskracht (Const. Haec §2). Dus elk
fragment met verwijzing naar de Keizer die heeft rechtskracht. Bij
tegenstrijd moet je eigenlijk kiezen voor de latere regeling. Die zet de
oudere aan de kant.
Verschillende soorten constituties (verzamelnaam):
Rescripten (antwoorden op een verzoekschrift)
Decreten (keizerlijke rechtspraak)
Edicten (keizerlijke verordeningen)
Mandaten (instructies voor ambtenaren)
Codex Justinianus
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jb1999. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen