Tekstdoel Tekstsoort Kenmerken en voorbeelden
Informeren Informerende tekst -Objectief, feiten
-iets nieuws vertellen of verslag doen
van iets.
-Nieuwsberichten, verslagen
Uiteenzetten/uitleggeven Uiteenzetting -Objectief, zakelijke stijl, onpartijdig
neutraal.
-overzicht van verschillende
mogelijkheden (oplossingen) of
ontwikkeling in de tijd.
-Schoolboek, encyclopedie
-indelingsstructuur, verklaringsstructuur,
tijdsstructuur.
Beschouwen/aan het Beschouwing -Overwegend objectief, zakelijk en
denken zetten beschrijvend.
-Probleem van verschillende kanten
analyseren -> zet je aan t denken en laat
je een mening vormen. Genuanceerd.
-Redactionele commentaren, recensies.
-probleem-oplossingsstructuur, vraag-
antwoordstructuur, verklaringsstructuur.
Overtuigen/overhalen Betoog -subjectief, mening van schrijver staat
centraal, persoonlijke stijl, ruimte voor
emotie.
-lezer overhalen eens te zijn met
schrijvers standpunt. D.m.v.
onderbouwen met argumenten en
tegenargumenten weerleggen.
-ingezonden brief, column
-stelling-argumentenstructuur,
voordelen-nadelenstructuur.
Activeren Activerende tekst -subjectief
-overtuigen en vervolgens tot actie
aanzetten. Overtuigen dat wat de
schrijver zegt waar is en de moeite
waard is om voor in actie te komen.
-advertenties, sollicitatiebrieven
(product of dienst kopen, demonstreren)
Amuseren Amuserende tekst -het verhaal hoeft niet echt gebeurd te
zijn.
-lezers vooral vermaken en laten
genieten d.m.v. bijv. ironie, hyperbool en
andere stijlmiddelen.
-anekdotes, stripverhalen, romans,
columns.
, Hoofdgedachte = belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd, samengevat
in één zin. Wordt uitgewerkt in deelonderwerpen.
Deelonderwerpen = hebben de vorm van een zin, een alinea, reeks samenhangende
alinea’s. Groep samenhangende alinea’s -> tekstgedeelte.
Onderwerp = kun je formuleren na verkennend lezen van de titel en inleiding, dit doe
je kort en bondig in één woord of een woordgroep.
Hoofdzaken = belangrijkste zaken in een tekst. Vind je terug in: de titel, tussenkopjes,
eerste alinea inleiding, laatste alinea slot, kernzinnen alinea.
Bijzaken = minder belangrijke informatie zoals voorbeelden, toelichting, details en
extra uitleg.
Vaste tekststructuren
Voordelen-nadelenstructuur
Inleiding Onderwerp
Kern Voordelen
Nadelen
Slot Wat weegt het zwaarst
Eindconclusie
Stelling-argumentenstructuur
Inleiding Standpunt
Kern Argumenten VOOR standpunt
Tegenargumenten + weerleggen
Slot Conclusie
Indelingsstructuur
Inleiding Onderwerp
Kern Welke aspecten van het onderwerp
behandel je?
Slot Wat is, samengevat, het belangrijkste
Verklaringsstructuur
Inleiding Wat is het verschijnsel dat om een
verklaring vraagt?
Kern Welke kenmerken heeft het?
Welke verklaringen/oorzaken/redenen
kun je ervoor geven?
Slot Welke verklaring ligt het meest voor de
hand
