Volledige samenvatting van hoofdstuk 11; regeling intern milieu. Alle 5 de paragrafen zijn uitgewerkt in overzichtelijke stappen. Met behulp van afbeeldingen en belangrijke begrippen is de theorie overzichtelijk weergegeven. Succes!
Nectar 4e editie biologie 5 vwo leerboek
11.1 Het interne milieu
Regeling van het interne milieu
Het lichaam probeert de norm in het interne milieu te handhaven. Er is sprake van
homeostase: het in stand houden van een dynamisch evenwicht.
Een regelkring voorkomt grote afwijking: de waarde blijft tussen een boven- en
een ondergrens. Regelkringen bestaan uit receptoren en effectoren.
De receptor is bv. een temperatuurzintuig. Het meet de lichaamstemperatuur.
Wijkt de gemeten temperatuur af van de ingestelde norm, dan stuurt het
regelcentrum informatie naar effectoren die de afwijking kunnen corrigeren
zweten, haarvaten verwijden. T87b.
Regelcentrum: krijgt info via receptor binnen vergelijkt met de norm stuurt signalen
om het tegenovergestelde voor elkaar te krijgen: negatieve feedback.
Negatieve terugkoppeling/feedback: proces dat de afwijking van de norm tegengaat. bv.
temperatuur daalt = lichaam opwarmen.
Regelkring van temperatuur
Kerntemperatuur: de temperatuur in het centrale deel van je lichaam waar de vitale
organen liggen, varieert weinig en is ongeveer 37°C.
Dat draagt bij aan een goede werking van de processen in de diepliggende vitale organen.
Enzymreacties verlopen het beste bij een optimumtemperatuur. Een lagere temperatuur
zorgt voor een tragere reactiesnelheid en bij een hogere temperatuur beschadigen eiwitten,
waardoor ze niet meer werken.
De hypothalamus bevat receptoren die aan de hand van de bloedtemperatuur de
kerntemperatuur registreren.
De hypothalamus bevat ook de norm en het regelcentrum van de kerntemperatuur.
Schiltemperatuur: de temperatuur in de buitenste lagen van het lichaam, varieert met de
temperatuur van de omgeving.
De receptoren voor de schiltemperatuur liggen in de huid en de skeletspieren, het zijn
aparte koude- en warmtereceptoren.
Meestal is de schiltemperatuur lager dan de kerntemperatuur.
Bij de regeling van de schiltemperatuur zijn meerdere hersencentra betrokken, die van
invloed zijn op de warmteproductie in de kern.
In zeewater van 12°C daalt de schiltemperatuur. Het directe contact met het koude water
onttrekt warmte aan het lichaam. De koudereceptoren in de huid registreren deze afkoeling
en geven dit door aan het regelcentrum.
Registreert het regelcentrum in de hypothalamus een dalende kerntemperatuur, dan gaan
er signalen naar de effectoren van kern en schil om de warmteproductie op te voeren.
Zonder tegenmaatregelen zou ook de kerntemperatuur dalen met onderkoeling (< 36°C) als
gevolg.
Bij een te lage kerntemperatuur werken enzymen trager, het afweersysteem werkt minder
goed en de vitale organen raken verstoord.
, Koorts
Koorts is meestal een reactie van je lichaam op een infectie. Bij koorts (>38 ℃) ril je van de
kou en zie je bleek. Verschijnselen die eigenlijk horen bij een te lage temperatuur.
Bij koorts heeft de hypothalamus de norm verhoogd effectoren gaan aan de slag alsof er
onderkoeling dreigt.
Een hogere lichaamstemperatuur stimuleert de productie en afgifte van afweerstoffen.
Het lichaam kan de infectie sneller en beter bestrijden.
Een verhoging van de norm voor de kerntemperatuur vindt plaats onder invloed van een
cytokine geproduceerd door witte bloedcellen bij ontstekingen.
Interne milieu
Het interne milieu (bloed, weefselvloeistof, lymfe, cytoplasma) mag niet te veel variëren,
ook al verandert je omgeving wel sterk.
Het regelcentrum voor de samenstelling van het interne milieu bevindt zich ook in de
hypothalamus.
Elke regelkring heeft voor een waarde van het interne milieu een eigen norm.
Vet dient als bron voor het maken van nieuwe glucose en voorkomt zo een te laag
glucosegehalte in het bloed en in de spiercellen: gluconeogenese.
Voor voorbeelden regeling in het interne milieu zie boek: blz. 88.
11.2 Precessen in de lever
Bouw en doorbloeding van de lever
Bijna alle voedingsstoffen die je via de darmen opneemt passeren de lever.
De lever regelt de concentraties van bijv. glucose, zouten en aminozuren.
In de lever vinden zo’n 600 verschillende processen plaats, zoals de koolhydraat-, vet- en
eiwitstofwisseling, afbraak van giftige stoffen en opslag van ijzer.
Bij de meeste processen ontstaat veel warmte. De lever is met 40 ℃ je belangrijkste
verwarmingsbron.
Bloed komt binnen vanuit de leverslagader en poortader. T84a.
De poortader voert bloed aan uit de alvleesklier, de milt, de maag en het darmkanaal.
De poortader bevat verteringsproducten; de leverslagader brengt O 2-rijk bloed vanuit de
aorta.
De lever is verdeeld in groepen cellen met elk een eigen aftakking van de leverslagader en de
poortader.
In deze functionele eenheden, de leverlobjes, bevinden zich speciale bloedruimtes, de
sinusoïden, waarin bloed uit de leverslagader en poortader samenkomt. T82d.
Rode bloedcellen blijven in de haarvaten; het bloedplasma in de haarvaten komt direct in
contact met de levercellen, die hierdoor efficiënt stoffen uit het bloed kunnen opnemen en
omzetten.
Het bewerkte bloed verlaat een leverlobje via een centraal adertje. Vandaar gaat het via de
leverader naar de onderste holle ader.
Galkanalen, die tussen de cellen doorlopen, voeren de door de levercellen geproduceerde gal
uit de leverlobjes via de galgang, naar de galbuis. Die mondt uit in de twaalfvingerige darm
en de galblaas.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lunedewitte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,83. Je zit daarna nergens aan vast.
