Aantekeningen college 1
Een kritische blik op de universiteit en de wetenschap
Waarom een kritische blik?
De bestudering van (relaties met) mensen met verschillende culturele
achtergronden gaat inherent over perspectieven, manieren van kijken naar de
wereld.
Dat roept de vraag op welke perspectieven wel en niet aan bod komen in de
maatschappij als geheel en in de universiteit en het vakgebied van de
pedagogiek in het bijzonder.
Wat zijn kritische vragen over de universiteit?
Welke kennis wordt er (niet) geproduceerd?
Welke kennis wordt (niet) overgedragen?
Welke kennis wordt (niet) gewaardeerd?
Wie is (niet) vertegenwoordigd in de lesstof?
Wie zijn er (niet) in de collegezaal?
Wat is dekolonisatie?
Dekolonisatie verwijst naar een proces gericht op het ontmantelen van koloniale
machtsstructuren, ook wel dekolonialiteit. Die structuren zijn gebaseerd op het
behoud van de macht van de vormalige kolonisator en het onderdrukken en
uitsluiten van ‘’de ander’’. Deze machtstructuren die in stand zijn gehouden na
de dekolonisatie van kolonies worden dan ook wel kolonialiteit genoemd, een
term die voor het eerst door Peruviaanse socioloog Aníbal Quijano werd
gebruikt.
→ wie moet er luisteren naar wat de ander hem oplegt? Welk perspectief
overheerst?
Hoe zit dat op de universiteit?
het is hoog tijd dan we ook andere perspectieven neerzetten op de
universiteit. We moeten niet alleen maar Amerikaanse en Europese
schrijvers aan halen, maar ook de Global South.
Aantekeningen college 1 1
, → Majority world: vroegere derde wereld, want daar woont de overgrote
meerderheid van de mensen op deze wereld.
→ Ontwikkelingsland is een verkeerd woord, omdat dat impliceert dat ze
minder zijn dan onze Westerse landen. Het houdt een vooroordeel in.
er zijn ook mensen die dit onzin vinden. Ze vinden het stupide, woke
gemekker en een afbreuk van de wetenschap in Nederland
Wat is woke?
Dit is een term die verwijst naar het bewust zijn van racisme-problematiek en
sociaal onrecht jegens minderheden in de samenleving.
Vanaf ongeveer 2020 evolueert de term ‘woke’ steeds meer tot negatief geladen
term, als beschuldiging van doorgeslagen politieke correctheid en wordt in
verband gebracht met cancelcultuur en gedwongen zelfcensuur.
Voorbeeld van cancelcultuur: Johan Derksen vertelde een vreselijk verhaal
over verkrachting en seksisme en daarna barstte de bom. Mensen zeiden
dat dit inderdaad een cancelcultuur is, dit werd gelijk heftig afgekeurd. In
Amerika is het veel erger. Mensen verliezen hun baan, komen niet meer op
tv, omdat ze een mening hebben die volgens de meerderheid niet mag
kunnen.
Schilderij van oud-bestuur van de universiteit: mensen hadden de mening
dat we niet meer tegen dit schilderij met alleen maar witte mannen mogen
aankijken. Het werd weggehaald, maar later weer teruggehangen.
Het loont vaak om even dieper te kijken, voordat je iets cancelt. De goede kant
van de discussie kan dan naar boven komen (is dit eerlijk, rechtvaardig,
representatief).
Onderscheid maken:
Meningen versus gedrag: je moet meningen en gedrag wel uit elkaar halen
wat betreft cancel culture. Wangedrag wordt vaak niet als cancel culture gezien,
maar een mening die anders is wordt vaak wel gecancelt.
Ideologie versus onwetendheid: sommige mensen hebben niet door dat
bepaalt woordgebruik als onprettig en beledigend wordt ervaren. Dat is dan
onwetendheid. Mensen zeggen dan ‘’educate yourself’’, maar je moet mensen
de mogelijkheid geven om daarvan te leren
Rol uitgangspunten organisatie: als een organisatie een bepaalde ideologie
voorstaat, zoals inclusiviteit, kan je dan zeggen dat iemand niet meer past
Aantekeningen college 1 2
, binnen de organisatie als hij bijvoorbeeld zich uitspreekt tegen vluchtelingen? Is
dat cancel culture?
Hoe zit het met de sociale wetenschap?
We hebben een radicale herwaardering nodig van de kennis die we wetenschap
noemen, en de kennis die we links laten liggen.
Als de Surinaamse auteur in de collegebanken had gezeten, dan herkende ze
zich totaal niet in de kennis die de professoren deelden over haar groep. Maar
zij mocht zelf niks bijdragen, want dat is ‘’maar een ervaring’’. Door de
wetenschap wordt alles van bovenaf bekeken, maar ervaringskennis zou ook
even belangrijk moeten zijn.
Is wetenschappelijke kennis wel objectief? Hoe neutraal is het eigenlijk als je
kennis produceert? Heeft dat dan geen mening? Of zou je daar ook kritisch naar
kunnen kijken?
Wat is het verborgen curriculum?
Alle regeltjes, kennis, normen en waarden worden overgedragen zonder dat
iemand dat hardop zegt. Er wordt expliciet lesstof overgedragen, maar er zijn
ook allerlei dingen die we niet zeggen op de universiteit, maar wij wel
meekrijgen. Dit door de manier waarop dingen overgedragen worden.
impliciete normen en waarden in het onderwijs
in de structuur: vormgeving, regels, verwachtingen, autoriteit,
conformiteit
in de inhoud: thema’s, taalgebruik, de ‘’juiste’’ antwoorden, objectiviteit
en neutraliteit
Verborgen curriculum is het grootste gedeelte van de ijsberg die onder water zit.
Wat is het hele neutraliteitverhaal?
Doel van heel veel onderwijsinstellingen is om neutraal te zijn. Kan dat? Kan je
onderwijs geven op een neutrale manier?
‘’Afrikanen werden naar Zuid Amerika overgebracht.’’ → lijkt neutraal, maar
hierachter zit de boodschap dat het vriendelijk en aardig was.
‘’Afrikanen werden met geweld naar Zuid Amerika overgebracht’’ → is niet per
se neutraal, want je legt de nadruk op het geweld.
‘’Europeanen vervoerden Afrikanen met geweld naar Zuid Amerika’’ → een
dader wordt genoemd, geeft een heel ander beeld
Aantekeningen college 1 3
, In veel schoolboeken is er passief taalgebruik over oorlogen, slavernij, etc. De
daders worden niet genoemd. Terwijl er wel iemand is die dit doet. Je krijgt een
heel ander beeld van de wereldgeschiedenis als je actief taalgebruik gebruikt.
Je kan niet neutraal zijn. Elk woord is een keuze, elke nadruk in een zin is een
keuze. En dat geeft een perspectief op de wereld. Neutraliteit bestaat niet.
Wat als neutraal wordt gezien, is eigenlijk de mainstream, de meerderheid. Als je
mening overeenkomt met de meerderheid, word je als neutraal gezien. Maar als
je een andere mening hebt, die afwijkt van de meerderheid, wordt je als ‘’niet
neutraal’’ gezien. Maar niks is neutraal.
Wat heeft dit te maken met toetsing?
We zeggen dat we voor iedereen hetzelfde doen. Dan zijn we neutraal, want dan
maken we geen keuze. Maar er zijn altijd verschillen tussen mensen, zoals in de
cartoon. Dat is alsnog niet neutraal.
Wat is het verschil tussen equality en equity?
Equality betekent iedereen hetzelfde, gelijkheid.
Equity gaat over gelijkwaardigheid, iedereen krijgt naar wat hij of zij nodig heeft.
Aantekeningen college 1 4
