In dit document vind je de samenvatting van kennis blok 6: Marktordening in de zorg C14 t/m C19 (week 6 t/m week 8 - deel na de kerstvakantie). Kennisclips én verdiepingscolleges.
GW206K Bachelor 3
Blok 6: Marktordening in de zorg
Samenvatting van de kennisclips en literatuur van kennis C14-C
C14-KEN: Regulering voor het organiseren van risicosolidariteit
Verschillende vormen van solidariteit
Als het aankomt op verzekeringen zijn er verschillende vormen van solidariteit:
Kanssolidariteit: de solidariteit (kruissubsidies) die optreden tussen mensen met een gelijke kans op
schade. Als mensen met exact dezelfde kans op schade, en dus exact dezelfde verwachte kosten, een
verzekering afsluiten en daarvoor dezelfde premie betalen, dan zal achteraf blijken dat sommige mensen
geen schade hebben gehad en dus geen gebruik hebben gemaakt van de verzekering. Andere mensen
hebben wel schade gehad en wel gebruik gemaakt van de verzekering. Dan treedt er een kruissubsidie
op van de mensen die geen schade hebben gemaakt maar wel premie hebben betaald naar de mensen
die wel schade hebben gemaakt. Vooraf is niet te zeggen welke persoon zal bijdragen en welke persoon
zal ontvangen. Dat kan alleen achteraf vastgesteld worden.
Subsidiërende solidariteit: solidariteit waarbij je van te voren weet tussen welke groepen kruissubsidies
gaan optreden (dit is een groot verschil met kanssolidariteit). Binnen subsidiërende solidariteit vallen
twee verschillende vormen: risicosolidariteit en inkomenssolidariteit.
Risicosolidariteit: de solidariteit (kruissubsidies) van mensen met een laag risico (lage verwachte kans op
schade) naar mensen met een hoog risico (hoge verwachte kans op schade). Hierbij is het van tevoren
bekend dat mensen met een lage verwachte kans op schade meer premie betalen dan dat ze aan kosten
verwachten. De mensen met een hoge verwachte kans op schade zullen naar verwachting minder
premie betalen dan dat ze aan kosten verwachten. Oftewel: er is van tevoren bekend dat mensen met
een laag risico zullen bijdragen aan de kosten van mensen met een hoog risico.
Inkomenssolidariteit: de solidariteit (kruissubsidies) van mensen met een hoog inkomen naar mensen
met een laag inkomen. Dit is duidelijk terug te zien bij de financiering van de basisverzekering in
Nederland. De bijdrage aan de verzekering is inkomensafhankelijk. Mensen met een hoog inkomen
dragen meer bij dan mensen met een laag inkomen. Ook hier is van tevoren bekend dat het optreedt en
tussen welke groepen het optreedt.
Risicosolidariteit
- Het poolen van de kosten van heterogene risico’s.
- Kruissubsidies van lage risico’s naar hoge risico’s.
Waarom is overheidsregulering nodig om risicosolidariteit te bereiken? Een
ongereguleerde markt leidt tot equivalentie: premiedifferentiatie en risicoselectie.
Op een ongereguleerde zorgverzekeringsmarkt kan de ‘onzichtbare hand’ ertoe leiden dat sommige
[1]
,mensen zich niet kunnen verzekeren en dat sommige mensen zich niet willen verzekeren. Bij een
ongereguleerde zorgverzekeringsmarkt zullen verzekeraars de premie afstellen op de verwachte schade.
Dit kan dit leiden tot onbetaalbare premies voor mensen met hoge verwachte zorgkosten. De
zorgverzekering van chronisch zieke mensen wordt dan onbetaalbaar. Deze mensen kunnen zich niet
verzekeren.
Wanneer er geen premiedifferentiatie plaatsvindt en iedereen eenzelfde premie moet gaan betalen, kan
de premie hoger zijn dan de verwachte kosten van gezonde mensen. Deze mensen willen dan geen
zorgverzekering afsluiten. Gevolg:
Gemiddelde kosten in de populatie gaan omhoog premie gaat omhoog meer mensen gaan zich
niet verzekeren want verwachtte kosten zijn minder dan de premie opwaartse premiespiraal
niemand kiest meer voor deze verzekeraar faillissement verzekeraar.
Overheidsregulering is nodig om de betaalbaarheid en de toegankelijkheid van zorgverzekeringen te
waarborgen.
Regulering voor het organiseren van risicosolidariteit
Er worden drie verschillende categorieën van regulering onderscheiden:
1. Subsidies
Premieafhankelijke subsidies
Kostenafhankelijke subsidies
Risicoafhankelijke subsidies
2. Regulering
Verbod op premiedifferentiatie
Standaard verzekeringsdekking
Verzekeringsplicht voor burgers
Acceptatieplicht voor verzekeraars
3. Combinatie van subsidies en regulering
Premieafhankelijke subsidies
Bij een premieafhankelijke subsidie wordt een subsidie gegeven aan de consument die afhangt van de
hoogte van de premie. Denk bijvoorbeeld aan:
Geef verzekerden een subsidie gelijk aan het verschil tussen hun premie en de laagste premie in de markt.
Ontstaan risicosolidariteit: de subsidie zorgt ervoor dat de zorgverzekering voor iedereen betaalbaar
wordt. Mensen met hoge verwachte zorgkosten en dus een hoge premie krijgen namelijk een hogere
subsidie dan mensen met een lage premie
Nadeel van premieafhankelijke subsidies: minder prikkels voor doelmatigheid. Als een verzekerde weet
dat hij/zij bij een hogere premie een hogere subsidie ontvangt, dan zijn er voor de verzekerde minder
prikkels om op zoek te gaan naar de laagste premie in de markt.
[2]
,Kostenafhankelijke subsidies
Deze subsidie gaat niet naar de verzekerde, maar naar de verzekeraar. De verzekeraar wordt vergoed op
basis van de werkelijke kosten.
- Proportionele risicodeling: ex-post (achteraf) kostencompensatie voor verzekeraars die gelijk is
aan een bepaald percentage van de werkelijke kosten
- Hoge Kosten Verevening: ex-post kostencompensatie voor verzekeraars die gelijk is aan een
bepaald percentage van de werkelijke kosten per verzekerde boven een bepaalde drempel
- Hoge Risico Verevening: ex-post kostencompensatie voor verzekeraars die gelijk is aan een
bepaald percentage van de werkelijke kosten per verzekerde (boven een bepaalde drempel)
voor een VOORAF aangewezen groep verzekerden.
Geef verzekeraars een subsidie gelijk aan de kosten voor een verzekerde min de gemiddelde kosten van
verzekerden in de gehele markt.
Ontstaan risicosolidariteit: kostenafhankelijke subsidies brengen de hoogte van de premie van
verzekerden met een hoog risico moeten betalen omlaag.
Nadeel van kostenafhankelijke subsidies: minder prikkels voor doelmatigheid. Als een verzekeraar weet
dat er bij hogere kosten ook een hogere subsidie is, dan zijn er voor de verzekeraar minder prikkels om
de totale werkelijke kosten te beperken.
Risicoafhankelijke subsidies
- Risicoafhankelijke voucher: subsidie aan de verzekerde die afhankelijk is van bepaalde
risicokenmerken van die verzekerde. Vooraf wordt op basis van het risicoprofiel van de
verzekerde een subsidie vastgesteld (voucher) die de verzekerde kan inleveren bij de verzekeraar
op de zorgpremie te betalen.
- Risicoverevening: subsidie aan de verzekeraar per verzekerde die afhankelijk is van bepaalde
risicokenmerken van die verzekerde. De verzekeraar kan dan de premie verlagen.
Geef verzekerden of verzekeraars een subsidie gelijk aan de verwachte kosten voor een verzekerde min
de gemiddelde verwachte kosten van alle verzekerden in de relevante populatie.
Ontstaan risicosolidariteit: risicoafhankelijke subsidies zijn hoger voor mensen met hoge verwachte
kosten en lager voor mensen met lage verwachte kosten.
Nadeel van kostenafhankelijke subsidies: risicokenmerken van de verzekerden moeten worden
verzameld en de subsidies moeten worden berekend. Dit is veel werk en kost veel tijd.
De verzekerde krijgt een vast bedrag aan subsidie en heeft daarom nog steeds een doelmatigheidsprikkel
om op zoek te gaan naar de laagste premie. De verzekeraar krijg een vast bedrag aan subsidie en heeft
daarom nog steeds een doelmatigheidsprikkel om de totale werkelijke kosten te beperken. Dit is bij de
risicoafhankelijke subsidies, in tegenstelling tot de premie- en kostenafhankelijke subsidies, géén nadeel.
Vormen van premieregulering
- Doorsnee premie per polis (geen premiedifferentiatie naar risicokenmerken: premie is gelijk voor
iedereen met dezelfde polis) intuïtief
per verzekeraar: gelijke premie per verzekeraar, ongeacht de polis.
[3]
, landelijk: alle verzekeraars in het land moeten dezelfde premies hanteren.
- Premiebandbreedte: het is toegestaan om de premie in enige mate te differentiëren, maar dit
moet binnen een bepaalde bandbreedte. Bijvoorbeeld: de hoogste premie mag niet hoger zijn
dan tweemaal de laagste premie.
- Maximum premie: maximale hoogte van de premie
- Verbod op gebruik bepaalde risicofactoren : verzekeraars mogen bijvoorbeeld wel
premiedifferentiatie toepassen op leeftijd, maar niet op gezondheid.
- Onopzegbaarheid van de verzekering: verzekeraar moet een verzekerde aannemen voor een
bepaalde premie die geldt voor een aantal jaren, ook al ontwikkelt een verzekerde een
chronische aandoening in die tijd.
Verzekeraars moeten aan iedereen met dezelfde verzekering dezelfde premie vragen.
Ontstaan risicosolidariteit: iedereen met dezelfde polis betaalt dezelfde premie. De premie is dan
gebaseerd op de gemiddelde kosten. Mensen met een laag risico betalen meer premie dan de verwachte
kosten en mensen met een hoog risico betalen minder premie dan de verwachte kosten.
Nadeel van premieregulering: risicoselectie. Bij het toepassen van premieregulering ontstaat er
risicoheterogeniteit. Bij een doorsnee premie komen alle verzekerden in eenzelfde risicogroep. Hierdoor
zijn er mensen die meer premie betalen dan de verwachte kosten en mensen die minder premie betalen
dan de verwachte kosten. Dat geeft risicoselectie. Zowel aan verzekerden (willen geen verzekering) als
aan verzekeraars (hoge risico’s weigeren).
Risicoselectie: acties van verzekerden en verzekeraars om risicoheterogeniteit die niet in de premie tot
uitdrukking is gebracht uit te buiten en het samenvoegen van heterogene risico’s in één pool te
voorkomen.
Vijf hoofdvormen van risicoselectie bij een ongereguleerde zorgverzekeringsmarkt
Selectie door verzekerden (anti-selectie):
1. Via keuze wel/geen verzekering
(zie C13: Het aanbod van verzekeringen op een ongereguleerde markt)
2. Via keuze omvang/kwaliteit verzekeringsdekking
Selectie door verzekeraars:
3. Via acceptatiebeleid:
Selectie aan de poort mensen die voorspelbaar winstgevend zijn, zijn wel welkom en mensen
die voorspelbaar verliesgevend zijn, zijn niet welkom.
4. Via productdifferentiatie:
Vormgeving van zorgpolissen polissen aantrekkelijk maken voor mensen met een laag risico
en niet voor mensen met een hoog risico
5. Via andere wegen:
Marketing (selectieve advertenties) of klantenservice.
[4]
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper linda-koster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
