Deze samenvatting bevat de hoofdlijnen van hoofdstuk 5 ‘De tijd van ontdekkers en hervormers ’, hoofdstuk 6 ‘De tijd van regenten en vorsten ’ en hoofdstuk 7 ‘De tijd van pruiken en revoluties ’, oftewel de vroegmoderne tijd, van het boek Geschiedeniswerkplaats voor 4 en 5 havo. Elk par...
Vroegmoderne tijd
Hoofdstuk 5: De tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600
Renaissancetijd - 16e eeuw
Paragraaf 5.1
Kenmerkend aspect: Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin
van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
- Renaissance = wedergeboorte
⤷ Nieuw mens en wereldbeeld: meer oog voor plezierige kanten van het leven. Niet
meer gericht op God en leven na de dood.
- Verandering: opkomst rijke steden, handel en culturele uitwisseling ⟶ machtige
bovenlaag handelaren/bankiers beseffen dat het individu een eigen rol kan spelen in de
samenleving.
Continuïteit: regels kerk blijven belangrijk, maar moeten wel aansluiten bij
Verandering: wetenschappelijke ontdekkingen op basis van observatie, zoals de Griekse
wetenschappers ooit bepaald hebben.
Gevolg: wedergeboorte van Griek-Romeinse filosofie, literatuur en kunst, waarbij het
individu een voorstaande plaats mag innemen.
Verandering: het karakter van de mens veranderd naar (onder)zoekend. Religie blijft een
rol spelen, maar burgerlijke elite in steden krijgen meer oog voor het aardse leven; carpe
diem (pluk de dag).
- Humanisme = levensbeschouwing die de nadruk legt op de menselijke vaardigheid en
vrijheid.
⤷ Vertaalde klassieke teksten (niet gericht op de Bijbel ⟶ zoals de monniken) wilde de
denkwereld van de klassieke auteurs begrijpen (Erasmus van Rotterdam, Leonardo da
Vinci).
- Kunst: werkelijkheid (realistische figuren)
Paragraaf 5.2
Kenmerkend aspect: Het begin van de Europese expansie overzee.
- Oorzaak: willen specerijen ⟶ tussen handelaren zijn duur (kwam vanuit Constantinopel,
maar was ingenomen). ⟶ Veel geld mee te verdienen. Europeanen gingen zelf halen,
maar mochten niet over land van Arabieren en Turken ⟶ Route over zee.
Gevolg: eerst Portugal. Winstgevende plantages gesticht waar Afrikaanse slaven
werken.
, Kenmerkend aspect: De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.
- Oorzaak: economie en handel ⟶ burgerlijke cultuur groeit.
Gevolg: hernieuwde belangstelling van klassieke oudheid.
Reden: daar (Italie) worden mensen letterlijk omringd door de indrukwekkende
overblijfselen van bouwkunst en beeldende kunst uit deze oudheid.
Paragraaf 5.3
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie had een splitsing van de christelijke kerk in
West-Europa tot gevolg.
- Erasmus heeft door teksten te bestuderen kritiek op de kerk, wil terug naar het zuivere
geloof.
↓
Hervorming/Reformatie = beweging in de 16e eeuw die de Roomse kerk wilde
veranderen waardoor een splitsing in de kerk ontstond.
Splitsing van: 1) Protestanten (willen zich losmaken van de kerk)
2) Katholieken (paus)
- Aanleiding: Maarten Luther (begint de Reformatie) laat in het Duitse Wittenberg weten
dat hij de machtsaanspraken en de zelfgemaakte wetten en regels van de kerk onjuist
vindt.
Reden: alleen de Bijbel is volgens hem richtinggevend in het geloof.
Gevolg: godsdienst discussie ⟶ leidt tot grote spanningen, strijd en splitsing van de kerk
in een rooms-katholieke en protestantse richting. Godsdienstoorlogen ook in andere
landen. In de Nederlanden krijgt hervormer Johannes Calvijn meer volgers dan Luther.
Reden: Calvijn vindt dat lagere overheden zich mogen verzetten tegen een hogere
overheid, bijvoorbeeld een landsheer of keizer, als deze geboden van God niet goed
navolgt. Het geloof hoort volgens Calvijn bij het bestuur.
⤷ Calvinisme = protestantse leer op basis van de denkbeelden van Johannes
Calvijn.
Paragraaf 5.4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahlee4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,94. Je zit daarna nergens aan vast.
