Rechtspsychologie & Ethiek
College 1 inleiding
Voorbeeld zaak Natalee Holloway
- Missing white woman syndrome (MWWS)
Ook wel: missing pretty girl syndrome, is een begrip dat gebruikt wordt om de
disproportionele mediaberichtgeving voor blanke vrouwelijke slachtoffers te beschrijven.
Het geslacht, ras, relatieve aantrekkelijkheid en leeftijd van het ‘belaagde jonge meisje’-
stereotype resulteert in verhoudingsgewijs meer aandacht in de media en leidt soms ook tot
meer dan gemiddelde inspanningen in het opsporingsonderzoek.
Ruisfactoren
Bij het vergaren van bewijs kan ruis ontstaan.
Voorbeelden:
Politie richt zich op slechts één scenario
Verdachte wordt onder druk gezet tijdens verhoor
Overtuiging van de rechter
- Bewijzen
- Waarnemen
- Herinneren
- Beïnvloeden
- Verhoren
Bewijzen
Art. 338 WvSv-bewijskader
Rechtspsychologische beslissingen spelen zich vaak af met betrekking tot (de waardering
van) het bewijs (de bewijsmiddelen).
Art. 338 Sv zegt: het bewijs dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, kan
slechts door de rechter worden aangenomen, indien hij daarvan uit het onderzoek op de
terechtzitting door den inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging (art. 339 Sv) heeft
bekomen.
Rechtspsychologie zoomt met name in op die overtuiging, die ruimte laat voor verschillende
interpretaties.
Waarnemen
We zien maar een deel van de werkelijkheid. Niet alle relevante informatie kan dus worden
verstrekt.
Waarneming is altijd beperkt en wordt gestuurd door emoties. Verder nemen wij selectief
waar en daarom missen wij ook informatie.
Herinneren
Ons geheugen werkt niet perfect. Het is geen systeem dat als een harde schijf informatie
bewaart.
Getuigenverklaring kan onvolledig en zelfs onjuist zijn. Ook dit veroorzaakt strafrechtelijke
ruis
Beïnvloeden
, Gedurende het strafproces worden de procesdeelnemers op vele manieren beïnvloeden.
Verdachte wordt onder druk gezet tijdens verhoor. Rechter wordt onder druk gezet door de
samenleving. Ook daardoor ontstaat strafrechtelijke ruis.
Verhoren
Verdachte kan onder grote druk van verbalisanten verklaring afleggen.
Verdachte kan graag willen meewerken en min of meer met de verbalisanten meepraten.
Getuige legt verklaring af in strijd met de waarheid.
Dit is in strijd met art. 29 Sv (verklaring niet vrijwillig afgelegd)
In al deze gevallen staat de waarheidsvinding onder druk. De vraag is of de rechters deze ruis
steeds zal onderkennen. Ruis kan dus leiden tot onjuiste beslissingen.
Wat is rechtspsychologie?
Rechtspsychologie houdt zich bezig met vragen als: ‘waarom bekent een verdachte een feit
dat hij/zij niet heeft gepleegd?’ ‘Is een getuige altijd in staat om zich een betrouwbare
herinnering te vormen?’ ‘Kan de rechter altijd afgaan op de betrouwbaarheid van de
getuigenverklaring?’
De rechtspsychologie is een tak van de psychologie en richt zich met name op de
procesdeelnemers/betrokkenen in het recht.
De aandacht is gericht op psychologische (ruis)factoren binnen het strafproces. Deze
factoren kunnen betrekking hebben op bijvoorbeeld het waarnemen en de herinnering van
getuigen en/of de beïnvloeding van een verdachte bij verhoren.
Deze (ruis)factoren kunnen de uitkomst van het strafproces sturen in een ongewenste
richting en afbreuk doen aan de betrouwbaarheid van het rechtelijk oordeel.
Opbouw van deze module
De strafzaak/strafproces staat centraal. Dit wordt gedaan aan de hand van casussen en
strafzaken. In die zaken komen strafrechtelijke ruis voor. Daarbij wordt er een relatie gelegd
met procesdeelnemers.
Wat is het belang van rechtspsychologie
Bewijsmiddelen zijn wettig als ze voldoen als formele criteria zie art. 338 en 339 Sv. Hiermee
wordt nog niks gezegd met inhoud.
Rechtspsychologie kan een bijdrage leveren aan het nemen van beslissingen binnen de
strafprocedure die op een zo stevig mogelijke wijze zijn verankerd in de bewijsmiddelen.
Bewijsmiddelen zullen met behulp van rechtspsychologische instrumenten steeds getoetst
moeten worden op de wijze waarop deze zijn verankerd/verbonden zijn in de werkelijkheid.
College 2 zaak Rijkbloem
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aprilgoejer66. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.