Dit is een samenvatting van het vak Tumorcelbiologie van de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Deze samenvatting bevat uitgebreid de informatie uit de lessen, kennisclips en weblectures. De figuren en processen zijn stapsgewijs uitgelegd en samengevat. Ook zijn uitgebreidere uitleg...
De celcyclus wordt geregeld door een aantal checkpoints:
- G1-checkpoint: bepaald of de cel een celdeling gaat
doormaken of niet, restrictiepunt
- G2-checkpoint: controleert of het DNA
vermenigvuldigd is en er genoeg organellen
beschikbaar zijn.
- M-checkpoint: controleren of chromosomen verdeeld
zitten in het equatoriale vlak.
Normale cellen doorlopen checkpoints voordat ze mogen
delen.
Vb: chromosoom breuken en andere DNA beschadigingen ->
signaal voor DNA-reparatie.
Als de schade niet gerepareerd kan worden, signaal in apoptose.
Kankercellen ondergaan mutaties en epigenetische veranderingen waardoor deze
controlemechanismen geïnactiveerd worden.
Verstoringen van de celcyclus kunnen leiden tot het vormen van tumorcel en daarna tot
kanker.
Kanker: ongecontroleerde deling van cellen, maar niet elke vermenigvuldiging van de cellen
hoeft per se kanker te zijn.
Kanker is een vorm van neoplasie (nieuwe groei) -> tumor -> kanker
Nieuwe groei vindt altijd plaats, maar onder bepaalde omstandigheden wordt het een tumor
of een kanker genoemd:
- Tumor: een groep cellen die zich ongecontroleerd te gaan delen, en hoeft niet
kwaadaardig te zijn.
- Kanker: als de cellen een plaats in het organisme gaan verlaten en gaan verspreiden -
> metastaseren: tumorcellen komen op andere plaatsen in het lichaam terecht en
dan pas wordt het een kanker genoemd (uitzaaiing).
Dus: ongecontroleerd, irreversibel en een pathologisch proces.
,Ook niet-pathologische weefseltoename mogelijk:
- Hyperplasie: (tijdelijk) toename aantal cellen. De
grootte blijft gelijk
o Vb: melkklieren na de bevalling
- Hypertrofie: (tijdelijke) vergroting van cellen. Het
aantal blijft gelijk
o Vb: getrainds spierweefsel
- Metaplasie: (tijdelijke) vervanging gedifferentieerde
cellen door andere gedifferentieerde cellen
o Vb: longepitheel bij rokers
Dit zijn gecontroleerde en reversibele fysiologische processen
Classificering van tumoren (1): benigne vs maligne
1. Benigne neoplasmata: goedaardig
- Nieuw evenwicht
- Vaak ingekapseld
- Geen metastase
- Meestal niet levensbedreigend
- Redelijke prognose
- Behandeling: chirurgie, bestraling
,Kanker: kanker is een groep van ziekte die zich kenmerken door een onbeperkte groei,
invasie en uitzaaiing van ontregelde cellen die de dood van een patiënt kunnen veroorzaken
indien niet doelmatig en op tijd behandeld
Classificering van tumoren (2): leukemie/lymfoma’s vs solide tumoren
3. Leukemie en lymfoma: kunnen zich makkelijk verplaatsen,
omdat ze niet vast zitten en zitten bv in het bloed.
Deze ontstaan uit hemopoiëtische cellen. Hieruit ontstaat alle
leukocyten -> witte bloedcellen. Deze bestaan uit lymfoïde (B- en
T-lymfocyten en NK-cellen) en myeloide cellen (monocyten en
granulocyten)
Verschil tussen leukemie en lymfoma: leukemie dat ophopen op een lymfe worden
lymfoma genoemd.
4. Solide tumoren: zitten vast en ontwikkelen zich bv in het
weefsel.
- Carcinoma: endoderm of ectoderm
o Epitheel (darm, long en huid)
o Klierweefsel
o Organen (deels)
- Sarcoma: mesoderm
o Spier
o Bindweefsel
o Organen (deels)
o Bot
80% van alle kanker zijn carcinoma’s. waarom?
- Van nature veel-delende weefsels
- Hogere blootstelling aan stoffen
- Carcinoma’s zijn er meer en komen en dus
vaker voor
, Er is te zien dat het effect van roken op latere tijd pas
ontstaat. Dus als je rookt betekent het niet per se dat je
gelijk doodgaat, je ziet het effect pas later.
Je ziet dat als er een mindere verkoop van sigaretten is, er
nog steeds een hoger effect is. Dit komt dus omdat het
effect later ontstaat.
n Oncogene mutaties
Hoe ontstaan oncogene mutaties?
Kanker is een genetische ziekte. De genetische
veranderingen ontstaan door:
- DNA-bewerkingen door de cel
o Replicatie: o.a. breuk in DNA
o Reparatie (error prone herstel) -> DNA-repair
mechanism
- Carcinogenen: invloeden van buitenaf
o Chemisch (incl. radicalen) -> verandering in nucleotides
o Fysiek:
§ Y-straling -> chromosoom breuken en translocaties
§ UV-straling -> vorming cytosine en/of thymine dimeren
§ Hitte -> verbreekt base en suiker (depurinering)
- Erfelijke overdracht
- Oncogene virussen
DNA-repair mechanismen herstelt vele mutaties
Genetische en epigenetische mutaties betrokken bij tumorvorming
Epigenetisch: de controle, dus hoe de cel wordt afgeschreven, wordt verstoord. Vb:
histonen.
Er kan ook verandering plaatsvinden door epigenetische mutaties. Er wordt dan iets
verandert met het DNA, maar niet per se aan de NT-volgorde, maar bv met de
beschikbaarheid met een stuk DNA.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MeBes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
