Filosofie
Inleiding filosofie
Verlangen naar wijsheid.
Filosofie-wijsbegeerte
Eerst handelen, dan filosoferen.
Reflecteren over het leven en dat steeds opnieuw doen.
Kritiek op de filosofie is zo oud als de filosofie zelf.
Het zou alleen iets voor kinderen en vrouwen zijn.
Je moet ophouden met filosoferen als je volwassen wordt.
Tuin der lusten
Eerst kijken naar de tekens, vervolgens deze tekens betekenis geven (voor jezelf).
Eerst primaire denotatie, daarna primaire connotatie.
Levi: Verleden-heden-toekomst: eerste plaatje Adam&Eva, dat andere nu, derde plaatje de
toekomst. Als je menselijke lusten vrijlaat in zijn volledigheid. Daar komt een hoop ellende van.
Vermoedelijk ook de hel willen verbeelden, het overstijgt zijn eigen wereldbeeld.
Eerste kant veel paradijselijker, waarschijnlijk wandelt daar Christus.
Er kan geen wetenschap zijn over God. Je kunt mensen bestuderen die een bepaald geloof
aanhangen, je kunt hen vergelijken, maar uiteindelijk kan je over God zelf geen wetenschap
bedrijven. De moderne tijd zegt: feitelijk ligt hier een grens en kan dit niet.
Overeenkomsten en verschillen tussen filosofie en wetenschap
Overeenkomsten
Begint met vragen
Verschillen
Wetenschap zoekt naar verklaringen
Filosofie zoekt naar betekenis
Wetenschap is specialistisch
Filosofie is op zoek naar samenhang en het grotere geheel
Doelstelling filosofie
Wijsbegeerte dient immers niet zozeer om (bijvoorbeeld) te weten hoe Socrates het klaarspeelde
goed en rechtvaardig te leven in het Athene van 2500 jaar geleden, maar bovenal om ons eigen
bestaan beter te begrijpen en er meer plezier aan te beleven – ook in deze tijd van Facebook en
Twitter.
Weerstand tegen de filosofie
Eerste tegenstanders van de filosofie: voorbeeld tegenstander van Socrates is Sofist Callicles.
Wie was Callicles? Personage uit Plato’s dialoog de Gorgias
Plato Gorgias: ‘Filosoferen is aardig, mijn beste Socrates, op jonge leeftijd en als je het met mate
doet. Maar als je er onnodig veel tijd insteekt, gaat een mens eraan kapot. Hoe begaafd je ook bent,
als je op latere leeftijd nog blijft filosoferen, kan het niet anders of je mist op allerlei terreinen de
ervaring die nodig is om van maatschappelijk nut te zijn.’
,Plato Athene: leerling van Socrates
Filosofisch werken in de vorm van dialogen.
Samenvatting van de inleiding:
Filosofie: door de omweg van reflectie leert de mens zichzelf kennen.
Filosofie is een eindeloos proces.
Filosofie wordt niet gemotiveerd door een concreet te plannen doel.
Leerdoelen
Je benoemt de relatie tussen filosofie en theologie levensbeschouwing.
Je benoemt de visie op filosofie van Savater.
We willen niet meer informatie over wat er aan de hand is, maar we willen weten wat die informatie
betekent. 'We zijn op zoek naar manieren om die informatie te interpreteren en in verband te
brengen met andere informatie, om te doorgronden wat het betekent wanneer we iets proberen te
begrijpen van de wereld waarin we leven, en uiteindelijk hoe we ons kunnen of moeten gedragen in
de werkelijkheid van alledag.'
Je legt uit wat filosofie wel en wat filosofie niet is.
De filosofie biedt geen oplossingen maar antwoorden.
Filosofie zoekt naar betekenis.
Filosofie is op zoek naar samenhang en het grotere geheel.
Filosofie geeft ons geen informatie.
Je benoemt het verschil tussen filosofie en wetenschap.
Er zijn drie niveaus van begrip om de wereld waarin we leven te doorgronden:
1. niveau van informatie;
2. niveau van kennis;
3. niveau van wijsheid.
Wetenschap bevindt zich tussen niveau 1 en 2 en filosofie is werkzaam tussen niveau 2 en 3.
Een overeenkomst is dat beide principes vragen proberen te beantwoorden die door de
werkelijkheid worden opgeroepen.
Wetenschap kijkt hoe dingen in elkaar zitten en hoe ze werken, filosofie kijkt wat het voor ons
betekent.
Wetenschap heeft een object, filosofie een subject (menselijk kijkpunt).
Wetenschap probeert kennis te vergaren, filosofie overdenkt deze kennis.
Wetenschap verdeelt kennis in aparte specialismen, filosofie probeert alles in verband te leggen. De
filosofie biedt geen oplossingen maar antwoorden.
Je legt uit wie Socrates is en geeft uitleg van enkele van zijn bekende uitspraken.
Socrates was een filosoof,
Doodstraf: bedierf de jeugd en was onvroom
Socrates 469-399 voor Christus.
Geen eigen teksten nagelaten.
We kennen Socrates door Plato, Xenophon en Aristhophanes
Het is beter onrecht te ondergaan dan te veroorzaken
Socrates: het enige dat ik weet, is dat ik niets weet.
,Hoofdstuk 1: Om te beginnen de dood
De eindigheid -> het ik
Het probleem van de eindigheid. Dat is het begin van filosofisch nadenken.
Ik ben er nu, wat betekent dat, ik zal er niet meer zijn en er was een tijd dat ik er niet was.
Ontdekking van dood komt tegelijkertijd de ontdekking van het ik.
Je hebt een binnenwereld en een fenomologische wereld.
Tegenover de dood is het bewustzijn van mijn eindigheid.
Ik ben ik en ik ben niet iemand anders, ik ben mijn eigen denken.
Het bewustzijn van de eindigheid
De ontdekking van de betekenis van mijn eigen denken
Als ik mij bewust ben van de eindigheid heb ik daarbij gelijk een nieuw woord: de oneindigheid. Het
denken brengt mij in gebieden waar mijn ogen mij niet brengen.
Ik kan over de eindigheid denken, maar daarbij ook over de oneindigheid.
Doordat ik denk over mijn eindigheid denk ik ook na over de oneindigheid.
Dialectiek: de beweging van het denken zelf. Hekel.
We worden bewogen door het verlangen om erkend te worden.
Het bewustzijn van de dood geeft ons te denken en verwijst ons naar het wonder van het leven.
Syllogisme
Het denken en zijn wetten. De logica: syllogisme
alle mensen zijn sterfelijke elke a is b
socrates is een mens, dus c is a
socrates is sterfelijk c is b
Aristoteles heeft wetten ontwikkeld of uitspraken zijn geldig zijn.
Mensen filosoferen omdat zij sterfelijk zijn; zich bewust zijn van het feit dat zij doodgaan. Tevens
bezitten zij de rede.
In de apologie beschrijft Socrates wijsheid als het volgende: ‘Hij beweert dat de mens niet de echte
waarheid kan zien, maar de goden. Er is een beperking van onze zintuigen.’
De vier belangrijkste vragen van de filosofie volgens Kant?
1. Wat kan ik weten? -wetenschap
2. Wat moet ik doen?-vrije wil
3. Wat mag ik hopen?-eigen intentionaliteit en werkelijkheid, er is niets tegen om te hopen dat God
liefde is.
4. Wat is de mens?- samenvattend is wat is de mens, daar gaat het steeds over
Wat weten we over de dood?
Epicurus 341-270
Waar de dood is ben ik niet, en waar ik ben is de dood niet.
Georg Christoph Lichtenberg 1742-1799
Zijn wij (door te bestaan) niet uit de dood herrezen?
Beleving van tijd. Met de toekomst ben ik meer bezig dan met het verleden.
Spinoza
De vrije mens denkt aan niets minder dan aan de dood; zijn wijsheid bestaat niet in overpeinzing van
, de dood, maar van het leven.
Wat is dat: over het leven nadenken?
Socrates (25 eeuwen)
Wijsheid: gedachten die de meeste zorg hadden besteed.
Vaak heeft iemand, bijv. een dichter, alleen veel wijsheid over het dichterschap en denkt hij ook over
andere dingen veel verstand te hebben.
Leerdoelen:
Je legt uit wat de ervaring van eindigheid betekent voor de filosofie.
Dit is het startpunt van het filosoferen. Het begin van filosofisch nadenken.
Ik ben er nu, wat betekent dat, ik zal er niet meer zijn en er was een tijd dat ik er niet was.
Je legt uit hoe de ervaring van de eindigheid het perspectief naar de oneindigheid opent.
Als ik mij bewust ben van de eindigheid heb ik daarbij gelijk een nieuw woord: de oneindigheid. Het
denken brengt mij in gebieden waar mijn ogen mij niet brengen.
Ik kan over de eindigheid denken, maar daarbij ook over de oneindigheid.
Doordat ik denk over mijn eindigheid denk ik ook na over de oneindigheid.