Medisch:
De student geeft een definitie van persoonlijkheidsstoornissen en
kan verschillende vormen benoemen
Een persoonlijkheidsstoornis is een psychische aandoening waarbij iemand zich anders gedraagt dan
de maatschappij van die persoon verwacht.
- Borderline
- Schizofrenie
De student kan een ziekteanalyse van Borderline maken adhv
format: hoe bestudeer ik een ziektebeeld en dit toepassen op de
casus
1. Begripsbepaling
Een borderline stoornis wordt gekenmerkt door stemmingswisselingen en impulsief gedrag.
Daarnaast kunnen zich vele andere psychische symptomen voordoen. Denk hierbij aan angsten,
depressieve klachten, in de war zijn, hallucinaties, problemen met het verwerken van gebeurtenissen
uit het verleden die als schokkend werden ervaren en zelfverwonding.
Borderline wordt ook wel emotieregulatiestoornis genoemd, dit omdat patiënten vaak een probleem
ervaren met het reguleren van emoties. De patiënt kan onredelijk, boos en/of overgevoelig reageren.
Soms ook zelfs gevoelloos.
Borderline uit zich bij vrouwen anders dan bij mannen. Impulsief gedrag uit zich bij mannen vaker tot
alcohol en druggebruik en bij vrouwen tot eetbuien.
Bron; zakboek ziekten
2. Epidemiologie
Er zijn in Nederland naar schatting 200.000 patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis.
Er zijn meer vrouwen als mannen met de diagnose borderline.
De verschijnselen komen vaak tussen 17 en 25 e levensjaar.
Bron: https://www.nvvp.net/website/patinten-informatie/aandoeningen-/borderline-
persoonlijkheidsstoornis
3. Anatomie/fysiologie
De neuropsychologie in de gezondheidszorg
Neuropsychologie is de tak van psychologie die in verband staat tussen gedrag en processen in de
hersenen. Neuropsychologie richt zich op de biologische kant van gedrag.
Veel psychologische problemen en stoornissen worden verklaard of begrepen vanuit de
neuropsychologie.
Frontaalkwab (voorhoofdkwab)
Ligt aan de voorzijde van de hersenschors. Dit deel wordt gezien als het meest geavanceerde deel en
is onder andere verantwoordelijk voor het menselijk bewustzijn, die coördinatie, planning en
motoriek.
,De temporaal lobben (slaapkwabben)
Bevinden zich aan beide zijden van de hersenen. Dit deel van de hersenen zorgt voor het gehoor en
taalbegrip
De occipitaallob (achterhoofdskab)
Ligt aan de achterzijde van de hersenschors. Heeft een belangrijke rol bij het kijken.
De pariëtaalloob (wandbeenkwab)
Is betrokken bij de (somato) sensorriek. Prikkels door zintuigen en de rol bij cognitieve functies, zoals
aandacht, lezen en rekenen.
De kleine hersenen
Spelen een belangrijke rol bij het evenwicht en het voortbewegen.
De middenhersenen (het mesencefalon)
Bevinden zich aan het bovenste deel van de hersenstam. Zij zijn betrokken bij de regulatie van
zintuigelijke en motorische functies.
De hersenen en psychische problemen.
Als iemand een psychisch probleem heeft, si dat terug te vinden in het brein.
Het probleem in de hersenen is niet altijd de oorzaak van de psychische stoornis. Het kan ook het
gevolg zijn of er alleen maar mee samen gaan.
Depressie; in de linkerhersenhelft is vaak minder activiteit te zien dan inde rechterhersenhelft. Bij
mensen met een depressie speelt de neurotransmitter serotonine een grote rol. De neurotransmitter
zorg voor een prettige stemming.
Stress; stress kan de structuren in de hersenen veranderen. Uit onderzoek blijkt dat de hersenmassa
krimpt.
Verslaving; drugs en alcohol zorgen ervoor dat het beloning gebied in de hersenen worden
geprikkeld en dat de hersenen dopamine aanmaken wat een goed gevoel geeft. Bij een regelmatig
gebruik gaan de hersenen steeds minder ut zichzelf dopamine aanmaken.
Bron; Inleiding in de psychologie voor verpleegkundigen
4. Etiologie
De precieze oorzaak is niet bekend.
Er zijn verschillende beïnvloedende factoren (triggers);
- Biologische factoren zoals erfelijke aanleg (persoonlijke eigenschapen of hersenbeschadiging,
aanleg voor impulsiviteit en stemmingswisselingen)
- Psychologische factoren (opvoeding, verwaarlozing, trauma’s in de kinderjaren, zoals
verlaten worden, een ongeluk, seksueel misbruik en of mishandeling
- Sociale factoren zoals gezinsomstandigheden, maatschappelijke posities en standaarden,
meestal in combinatie met bepaalde persoonlijkheidstrekken
,5. Symptomen
Stemming wisselt snel
Het humeur kan heel snel, en heel sterk omslaan. Van heel blij naar heel depressief gaan. Of van
kalm naar woedend.
Impulsief gedrag
Neemt mogelijk, plotseling, zonder er eerst goed over na te denken, een beslissing.
Weinig zelfrespect
Patiënten hebben meestal een kwetsbaar gevoel van eigenwaarde: ze voelen weinig respect voor
zichzelf. Opmerkingen voelen vaak op als kritiek, terwijl ze niet zo bedoeld zijn.
In uitersten denken
De ene dag is de patiënt zeer enthousiast over een situatie, de volgende dag is het weer ‘helemaal
niks’. Er lijkt alleen zwart of wit te bestaan, en niets ertussen. Dit leidt vaak tot werk- en
relatieproblemen, en veel wisselingen in vriendenkring.
Zelfbeschadiging door te hoge spanning
Spanningen kunnen zó erg oplopen dat sommige patiënten dit uiten door zichzelf pijn te doen, door
zelfbeschadiging. Bijv.; krassen in de onderarmen, denken aan zelfmoord of een zelfmoordpoging
doen. Deze symptomen zijn ernstig.
Het automatiseren heeft een verslavend effect. Door jezelf pijn te doen komt endorfine vrij, een
natuurlijke pijnstiller die ook een gevoel van euforie veroorzaakt. Daardoor is het moeilijk om in je
eentje te stoppen met de schadelijke gewoonte. Automutilatie is geen psychische aandoening op
zich, het is een symptoom van een andere ziekte of aandoening zoals Borderline.
(Rand)psychotische verschijnselen
Het gaat om verschijnselen als verwardheid, achterdocht en horen van stemmen. Deze
verschijnselen duren meestal maar kort, een aantal uren.
6. Diagnose
Meestal bestaat de diagnostiek uit een combinatie van de volgende onderdelen;
- Klinisch oordeel van psychiater, verpleegkundigen en andere hulpverleners;
- Semigestructureerde interviews waarin het eigen verhaal van de patiënt centraal staat;
- Zelf rapportage lijsten door de patiënt zelf.
, 7. Therapie
De volgende behandelmethoden zijn speciaal ontwikkeld voor mensen met Borderline
persoonlijkheidsstoornis (BPS):
Dialectische Gedragstherapie (DGT)
DGT is een vorm van cognitieve gedragstherapie.
Het uitgangspunt van de therapie is dat mensen met BPS nieuwe vaardigheden aanleren
waardoor zij een constructief leven kunnen opbouwen en handhaven. Mensen met
Borderline ontwikkelen hierdoor een andere manier van denken en hun sterke kanten te
ontdekken. Samen met de begeleiders proberen zij nieuwe vaardigheden uit om effectiever
om te gaan met emoties en levensproblemen.
Mentalization Based Treatment (MBT)
Het MBT-model gaat ervan uit dat de klachten van personen met BPS te maken hebben met
het vermogen tot mentaliseren. Mentaliseren betekent dat je je eigen gedrag en dat van
anderen kunt begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten en
motivaties. Met dit behandelprogramma wordt iemand met BPS sterker in het mentaliseren,
ook in moeilijke en stressvolle situaties.
Schema Focused Therapy (SFT)
Schematherapie is een vorm van cognitieve gedragstherapie die mensen met BPS kan helpen
om hardnekkige patronen van denken, voelen en doen te veranderen. Het uitgangspunt van
de therapie is dat problemen vaak te maken hebben met de manier waarop iemand geleerd
heeft om over zichzelf, anderen en de wereld te denken. Met gerichte oefeningen wordt
gewerkt aan verandering in deze patronen (schema’s). Hierdoor verandert niet alleen de
manier van denken en voelen, maar ook het gedrag dat bij de “denkschema’s” hoort. Het
uiteindelijke doel is dat iemand zich prettiger, gezonder en gelukkiger gaat voelen en zich
meer opgewassen voelt tegen problemen.
Transference Focused Psychotherapy (TFP)
TFP is individueel, intensief (twee keer in de week) en duurt langere tijd. Deze therapie richt
zich op conflicten in relaties en de snelle wisselingen in het beeld dat iemand van zichzelf en
van anderen heeft. Het doel van de behandeling is om ‘goed’ en ‘slecht’ dichterbij elkaar te
brengen, zodat zwart-wit denken stopt en het makkelijker wordt om gevoelens en gedachten
te verdragen. Hoe zie jij jezelf en hoe zie jij de ander? En welke gevoelens horen hierbij? Daar
is de behandeling op gericht.
Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een vrij nieuwe vorm van gedragstherapie.
Met ACT leren mensen met BPS om zich te richten op dingen die zij kunnen beïnvloeden,
zoals hun eigen gedrag, in plaats van controle proberen te krijgen over dingen die zij niet
kunnen beïnvloeden, zoals emoties en gedachten.
Bron; https://stichtingborderline.nl/over-borderline/symptomen/
