Een samenvatting van de syllabus, DOMEIN E van maatschappijwetenschappen. Ieder kopje is samengevat. De begrippen zijn rood, dikgedrukt en omgeschreven.
Deze samenvatting is geschreven op basis van de syllabus uit 2022, maar deze kan ook gebruikt worden voor 2023, want de syllabus is inhoudelij...
Maatschappijwetenschappen – domein E samenvatting
Veranderingsprocessen rationalisering, individualisering en institutionalisering
Rationalisering
Rationalisering: het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de
bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en het doelgericht inzetten van middelen ten
einde zo efficiënt en effectief mogelijke resultaten te bereiken.
- Lange termijn veranderingsproces
- Volgens Weber
o De opkomst van het kapitalistisch systeem |een uiting van het proces van
o De toenemende bureaucratisering van de staat | rationalisering
Voordelen
- Uitbouw van de wetenschap à grotere mate van beheersing van sociale processen en de
natuur
- Rationele en efficiënte vormgeving van arbeidsorganisatie
- Nadruk op universele regels en gelijke behandeling van gelijke vallen i.p.v. gunsten op basis
van emotionele bindingen
- Meten van opbrengsten & aandacht voor de juiste man of vrouw op de juiste plaats
Nadelen
- Bestaan van mens bedreigend
- Differentiatie in arbeidsverdeling
o Enerzijds vervreemding van werknemers door doorgevoerde specialisatie van werk
o Anderzijds tot grote machtsverschillen in bedrijven, organisaties en samenleving als geheel
- Onpersoonlijke benadering en formele bureaucratische opstelling in relaties
- Hoge eisen van het moderne arbeidsproces aan werknemers à ziek door stress
o Onderklasse ontstaan die niet voldoet aan eisen
- Toename van de macht van bureaucratische organisaties
Paradigma’s
Functionalisme-paradigma
- Voordelen benadrukt
- Rationalisering is cement van de ontwikkeling van de kapitalistische economie à groei van
materiële welvaart
o Theorie Durkheim over arbeidsdeling
• Mechanische solidariteit: gebaseerd op gelijkvormigheid; geringe arbeidsdeling
waarvan sprake is in de traditionele samenleving.
• Organische solidariteit: gebaseerd op onderscheid; verdere arbeidsdeling waarvan
sprake is in de moderne samenleving.
Conflict-paradigma
- Ontstaan van maatschappelijke ongelijkheidsverhoudingen
- Kapitalisme met ‘doel-middel denken’ à ongelijke verdeling van welvaart & ongelijke
verhoudingen in de samenleving
o Strijd tussen groepen die gevoerd wordt over verdeling van schaarse en waardevolle
goederen
- Ongelijkheid tussen bezittende & niet-bezittende klasse centraal
- Het streven naar winst en accumulatie van bezit wordt versterkt door inzetten van rationele
methode en procedures
- Vervreemding à isolement van de individuele mens geen zeggenschap over wat & hoe
geproduceerd à machteloos
, Rationele actor-paradigma
- Actoren in toenemende mate het proces van rationalisering kunnen beheersen om de eigen
doelen te bereiken
- Doelrationele karakter van het handelen = sterker
- Ontwikkeling een samenhangend geheel van doel à realiseren in het leven à gedrag
afgestemd + uiting in relaties
o Ordent en systematiseert het leven van de mensen
Individualisering
Individualisering: het proces waarbij individuen in toenemende mate hun zelfstandigheid op
verschillende gebieden kunnen vergroten
- Afhankelijkheid van traditionele instituties (bijv. kerk of huwelijk) verminderen
- Meer verwachting van de individuen
o Verantwoordelijk zijn voor hun handelen
o Verantwoordelijk zijn voor het aangaan van sociale betrekkingen
- Sociale structuren (gezinsstructuur) verdwijnen niet à individu = sociale eenheid
↳ traditionele sociale instituties verandering ß denken en gedrag minder vanzelfsprekend &
eenduidig door conventies laat leiden
- Positief proces: emancipatieproces dat wordt gekenmerkt door een toename van individuele
vrijheid, de vrijheid om een eigen weg te gaan en de wil om veelal onbeperkt van het leven te
genieten.
o Losgekomen van hun herkomstmilieu & geboorteplaats ß toegenomen sociale en
geografische mobiliteit
- Negatief proces: geassocieerd met het teloorgaan van maatschappelijke integratie, met een
toenemend egoïsme, met een totaal losgeslagen verzelfstandiging van mensen in de zin van
het losraken van de bindingen met andere mensen en groepen en toename van eenzaamheid.
Institutionalisering
Institutionalisering: het proces waarbij een complex van waarden en min of meer geformaliseerde
regels vastgelegd wordt in standaardgedragspatronen, die het gedrag van mensen en hun onderlinge
relaties reguleren.
- Normen en waarden
o bevatten een zekere geldigheid
o men houdt zich eraan
o nuttig
o onbewuste handelingspatronen
↳ Mensen krijgen enige zekerheid in het alledaagse handelen & meer ruimte + tijd à nieuwe
activiteiten en ontwikkelingen bezighouden
- Institutionalisering à waarden krijgen een plaats + duidelijk maken waarom zij iets doen
- Mensen herkennen en ervaren ene betekenisvolle structuur en samenhang
- Organisaties gericht op de standaardgedragspatronen ontstaan
o Gemeenschappelijk doel nastreven
• Winst maken (KNP)
• Beschermen van natuur & milieu (Greenpeace)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mettekorving. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
