Vooraf
DE ROUTE VAN AENEAS
Troje Hometown van Aeneas; vertrek na de val van de stad
à Thracië Land van Mars, waar Polydorus wordt ontdekt
à Delos Eiland met een tempel van Apollo, waar de mannen offers brengen
à Kreta Anchises denkt dat de mannen naar Kreta moeten & Rhea opzoeken
Strophadische Door storm afgedreven: aanval door de Harpijen, Celaeno doet
à
eilanden tafelvoorspelling
à Buthrotum Ontmoeting met Helenus, de waarzegger, die hen naar Italië stuurt
à Sicilië (Etna) De mannen brengen een offer aan Minerva en zien vier paarden
à Scylla & Charybdis De mannen ontsnappen net aan de Scylla en Charybdis
à Cyclopen Neemt de vermiste Griek mee
à Sicilië (Drepanum) Anchises sterft
à Carthago Door storm afgedreven: ontmoeting met Dido; liefde, janken, etc.
à Cumae Ontmoeting met de Sibylle
à Onderwereld Ontmoeting met Palinurus, Dido, Deiophobus en Anchises
à Caieta Begrafenis van de gelijknamige voedster Caieta
à Eiland van Circe Vaart hierlangs, gaat NIET aan land
à Latium Hehe, eindelijk. Maar dan zijn we pas halverwege de Aeneis…
Samenvatting door Tahrim Ramdjan
Latijn CSE 2016
1
, Vooraf
WIE IS WIE IN DE AENEIS?
Op volgorde van verschijning in het pensum
Hoofdpersoon van de Aeneis: heeft de goddelijke taak om een stad te
I Aeneas stichten waarvanuit Rome gesticht zal worden.
Godin, vrouw van Jupiter: wil niet dat Aeneas zijn stad sticht, omdat later
I Juno Rome haar lievelingsstad Carthago zal verwoesten.
Trojaan, heeft de Trojaanse Oorlog veroorzaakt door zijn gouden appel
I Paris en met Helena te gaan. Juno is daarom ook boos op hem.
Jupiter zou Ganymedes, de mooiste jongen van alle stervelingen,
I Ganymedes geroofd hebben en op de Olympus hebben ingesteld als wijnschenker.
I Pallas/Minerva Godin van het verstand. Zij heeft Ajax ooit heftig gestraft.
Ajax is een Griekse held die Cassandra uit de tempel van Minerva sleurde
I Ajax om haar te verkrachten, wat Minerva woedend maakte.
Cassandra is een Trojaanse zienster, maar niemand geloofde haar
I Cassandra voorspellingen. Dat was een straf van Apollo, want Cassandra wilde niet
met hem naar bed.
I Aeolus Koning der winden
De mooiste der Nimfen die Juno aan Aeolus belooft wanneer hij haar
I Deiopea bevel uitvoert
Makker van Aeneas die een vonk uit een steen slaat op de Afrikaanse
I Achates kust
De moeder van Aeneas, die zich voordoet als jageres in Carthago om
I Venus Aenaes naar Dido te wijzen. Venus heeft vijandigheid met Juno.
I Sychaeus De rijke overleden man van Dido
De gouddorstige broer van Dido, koning van Tyrus, die Sychaeus heeft
I Pygmalion vermoord
Geen persoon, maar wel belangrijke naam: het land dat Dido kocht om
I Byrsa Carthago op te vestigen, nadat ze vluchtte voor Pygmalion
I Dido Koningin van Carthago
Wordt door Venus ingezet, omdat ze de Carthagers en Juno niet
I Amor/Cupido vertrouwt, om Dido verliefd te laten worden op Aeneas in de gedaante
van Julus
Trojaan die het Paard naar binnen wil halen, uit wraak, omdat Priamus
zijn zoon en vrouw had laten doden. Op zijn geboortedag zou namelijk
II Thymoetes het kind geboren worden dat Trojes ondergang zou betekenen. Paris
werd echter ook op die dag geboren…
II Priamus Koning van Troje
Waarzegger, die ervoor waakte om het paard naar binnen te halen. Hij
II Laocoon werd echter gewurgd door twee slangen die vanaf Tenedos kwamen.
Griek die Trojanen voor de gek houdt; doet alsof hij is verstoten en
II Sinon adviseert het paard naar binnen te halen voor Minerva
Was als Griek tegen de oorlog om Troje, maar werd gehaat door
II Palamedes Odysseus. Sinon zegt zgn. vrienden met hem te zijn geweest
De Griekse ziener die zogenaamd Sinon als mensenoffer aanwijst
II Calchas alvorens de Grieken de Trojaanse kust kunnen verlaten
= Pallas/Minerva. Haar beeld is geroofd uit Troje en het Paard zou
II Athena daarvoor als verzoening moeten dienen.
Samenvatting door Tahrim Ramdjan
Latijn CSE 2016
2
, Vooraf
Trojaanse held die door Achilles is vermoord en achterop een wagen
II Hector door Achilles rondom de Trojaanse stad werd gesleept.
De vrouw van Priamus, die hem vraagt om in hun laatste uren samen te
II Hecuba sterven
De zoon van Priamus, die achterna wordt gezeten door Pyrrhus en voor
II Poleites de ogen van zijn vader wordt neergestoken
II Pyrrhus/Neoptolemus De zoon van Achilles die Priamus en Poleites vermoordt
De vrouw van Aeneas, die verdwijnt en later zegt dat Aeneas zonder haar
II Creusa verder moet, omdat Lavinia op hem wacht
II Julus/Ascanius De zoon van Aeneas, die koning van Lavinium zal worden
III Vader Gravidus/Mars De bezitter van het Thracische land
De schoonzoon van Priamus die was nagelaten aan Polymestor, koning
III Polydorus van Thracie, maar door hem werd vermoord uit gouddorst
III Polymestor zie Polydorus
Priester van Apollo en koning van het eiland Delos. Delos heeft Apollo
III Anius vastgebonden aan de Cycladische eilanden.
III Dardanus Stamvader van de Trojanen, die geboren was in Italië.
III Phoebus/Apollo Een god.
III Jupiter De oppergod die de Trojanen gunstig is gestemd.
III Rhea/Cybele De moedergodin, de moeder van Jupiter, die van Kreta kwam
Volgens een oude versie van de Trojaanse geschiedenis is Teucer de
III Teucer stamvader en zou hij van Kreta zijn gekomen
Harpij op de Strophadische eilanden die de mannen voorspelt, namens
III Celaeno Apollo, dat ze van honger de tafels zullen opeten
III Helenus Zoon van Priamus, priester van Apollo en koning van Buthrotum
III Andromache De vrouw van Helenus
De priesteres van Apollo in Cumae die Aeneas zal vertellen hoe de tocht
III Sibylle van Apolllo in Italië verder gaat verlopen, en met hem de Onderwereld zal bezoeken
III Palinurus Stuurman van Aeneas die, zo later blijkt, overboord slaat
De zus van Dido die haar adviseert om op haar liefde voor Aeneas in te
IV Anna gaan
Tyrische koning die met Dido wilde gaan, maar zij wilde niet met hem
IV Iarbas/Jarbas gaan; uit wraak hiervoor roept hij Jupiter in wanneer ze met Aeneas gaat
Godin van het Gerucht. Ze gaat razendsnel, heeft veel ogen, oren en
IV Fama monden.
De boodschapper van Jupiter, met zijn vleugelschoenen, kan vliegen en
IV Mercurius kan met zijn staf mensen van/naar de Onderwereld halen/zenden.
Atlas draagt voor straf de wereld omdat hij als Titaan tegen Zeus in
IV Atlas opstand kwam. Perseus heeft hem tot een gebergte versteend door hem
de kop van Medusa te laten zien.
Een oude makker van Aeneas, die hij wederziet in de Onderwereld, en
VII Deiophobus die met hem in Troje heeft gevochten. Deiophobus koestert geen wrok.
Samenvatting door Tahrim Ramdjan
Latijn CSE 2016
3
, Vooraf
De oude voedster van Aeneas, die hij begraaft in het land dat naar haar
VII Caieta genoemd is, Caieta.
VII Latinus De koning van Latium.
VII Lavinia De dochter van Latinus.
De man aan wie Lavinia uitgehuwelijkt zou worden, op bevel van haar
VII Turnus moeder. Koning van de Rutuliers.
De waarzegger die Latinus waarschuwt om haar dochter niet met Turnus
VII Faunus te laten trouwen, na het voorteken van de vlammen, maar dat er een
schoonzoon van verre komt (=Aeneas).
Samenvatting door Tahrim Ramdjan
Latijn CSE 2016
4
,2 Aeneas komt in Carthago aan – Aeneis 1
2 Aeneas komt in Carthago aan – Aeneis 1
2.1 PROEEMIUM: DE WOEDE VAN JUNO
2.1a Inleiding
• Vergilius begint de Aeneis met het bezingen van Aeneas, de man die als eerste naar
Italië kwam van Troje en meerdere malen over de zee is geworpen.
• Vergilius benadrukt dat Aeneas de Penaten mee heeft genomen en het Romeinse
volk zou stichten.
• Vergilius roept dan de Muze op om hem te inspireren waarom de koningin der goden
(Juno) de plichtsgetrouwe Aeneas zoveel wou laten doorstaan.
• Hij besluit met de vraag of er in de harten van de hemelbewoners (goden) wel zo’n
woede kan zijn.
2.1b De redenen van Juno’s woede
• De oude stad Carthago, tegenover Italie, was een stad die ijverig was in de oorlog en
die rijk was.
• De stad was Juno’s favoriete stad, op het eiland Samos na. Zij had hier haar wapens
en renwagen, en hoopte dat het Carthaagse volk over de andere volkeren zou
heersen.
• Zij had echter gehoord dat uit Trojaans nageslacht de Carthaagse burcht verwoest
zou worden – zo hadden de schikgodinnen beschikt.
• Hierdoor moest Juno terugdenken aan de oorlog waarin ze ook tegen Troje vocht,
en de haat van haar jegens Trojanen door:
o Paris, die haar had afgewezen en in plaats daarvan voor Helena koos. Paris
was een Trojaan.
o Ganymedes, die door Jupiter geroofd was om wijn te schenken op de
Olympus.
• Om deze reden probeerde zij Aeneas en de overige Trojanen zo lang mogelijk af te
houden van Latium.
2.2 DE STORM
2.2a Juno voelt zich de mindere van Pallas
• De mannen hadden amper het Sicilische land verlaten toen Juno zich afvroeg of ze
nu niets kon doen tegen de aanstormende Trojanen, die Italie zouden regeren.
• Ze maakt de vergelijking met Pallas, die uit haar woede voor iets kleins Ajax van
Oileus mocht vastnagelen op een rots en vuur mocht doen spuwen.
o Wat had Ajax gedaan? Ajax had de priesteres van Athena, Cassandra, in
haar tempel aangevallen!
• Juno daarentegen, zus én echtgenote van Jupiter, moet al zoveel jaren oorlog
voeren met het Trojaanse volk.
• Ze vraagt zich af wie nog haar macht zal aanbidden en welke smekeling nog op haar
altaar zal verschijnen.
Samenvatting door Tahrim Ramdjan
Latijn CSE 2016
5
, 2 Aeneas komt in Carthago aan – Aeneis 1
2.2b Juno bezoekt Aeolus
• Aangestoken door de woede, doordat ze terugdenkt aan deze zaken, bezoekt Juno
Aeolia. Dat is het land waar de winden verblijven.
• De koning Aeolus houdt de winden en stormen in een zwarte grot met ketens vast
en onderdrukt ze in een kerker.
• De winden bulderen rondom de uitgang van de bergen, maar hoog op een zetel zit
Aeolus de gemoederen te bewaren.
• Zou hij dat niet doen, dan zouden de zee, hemel en de landen worden meegesleurd
door de winden.
• Jupiter stopte de winden echter in een grot en plaatste de bergen erop. Hij gaf hen
koning Aeolus die met een verbond, op bevel, de winden kon loslaten en strak kon
houden, gelijk de teugels van een paard.
• Juno kwam als smekeling bij Aeolus en sprak de volgende woorden (zie tekst c).
2.2c Juno doet een beroep op Aeolus
• Juno spreekt Aeolus aan en zegt ook tegen hem dat ze dat doet omdat de vader der
goden, Jupiter, hem de kracht heeft gegeven de winden te verheffen en te doen
stoppen.
• Ze vertelt Aeolus dat het aan haar vijandige volk de Tyrrheense zee (dichtbij Rome)
bevaart en dat ze de overwonnen Penaten meedragen.
• Ze vraagt Aeolus in een imperatief om ofwel door de golven de schepen te doen
zinken en te overweldigen, ofwel om ze diverse kanten op te drijven.
• Ze zegt dat er tweemaal zeven mooie Nimfen aan haar zijn, van wie de mooiste
Deiopea is. Ze zal Deiopea in een lang huwelijk aan Aeolus verbinden en ervoor
zorgen dat hij vader wordt van mooi nageslacht.
• Aeolus zegt vervolgens tegen haar dat wat zij ook maar wenst, zijn bevel is. Dat is
‘fas’ (goddelijk voorbeschikt).
• Hij zegt immers dat zij ervoor zorgt dat hij heerser is van wat hij maar ook heeft, dat
zij de scepter van Jupiter gunstig stemt en dat zij ervoor zorgt dat hij mag
aanschuiven bij de maaltijden van de goden.
2.2d Noodweer overvalt de vloot van Aeneas
• Nadat hij zo had gesproken stootte Aeolus zijn speer in de flank, zodat de winden de
uitgang van de grot snel opzochten en naar buiten gingen.
• De winden stormen naar buiten en overvallen de zee. Eurus en Notus tezamen en de
Africus, rijk aan stormvlagen, doen de golven stromen naar een kust.
• Meteen volgt het geluid van krakende touwen en worden de hemel en dag
onttrokken aan de Trojaanse ogen. De zwarte nacht overvalt de zee en de ether
dondert, waardoor de mannen doodsbang zijn.
• Aeneas komt voor ’t eerst aan ’t woord, met ledematen koud van angst, richt hij zijn
handen tot de hemel. Hij aanbidt de ‘gelukkigen’ die voor de Trojaanse muren
mochten sterven.
• Hij roept Tydidus aan en verklaart liever door zijn rechterhand gestorven te willen
zijn, op de Trojaanse velden, waar:
o Achilles Hector heeft vermoord;
o Sarpedon (bondgenoot van de Trojanen) ligt;
o de Simois stroomt met schilden en helmen en zoveel dappere lichamen.
Samenvatting door Tahrim Ramdjan
Latijn CSE 2016
6
