3.7 ijstijden
Paleoklimaten (klimaten uit verleden) worden gereconstrueerd op basis van het actualiteitsprincipe. Dat
betekent dat vondsten uit het verleden worden verklaard met behulp van processen die we nu ook nog
kunnen waarnemen op aarde. Zo zijn voor de laatste paar miljoen jaar klimaten gereconstrueerd.
We weten dat de groei en krimp van ijskappen samenhing met veranderingen in de concentraties CO2 en
methaan. Temperatuurveranderingen en broeikasgasconcentraties versterkten elkaar. Dit zijn positieve
terugkoppelingsmechanismen, die de klimaatveranderingen hebben versterkt.
Als het kouder wordt: nemen oceanen meer CO2 op, waardoor concentratie CO2 in lucht afneemt en het
dus nog kouder wordt. Als het kouder wordt vriezen natter gebieden dicht, waardoor rottingsgas methaan
ingevangen wordt, concentratie in lucht afneemt en weer kouder wordt.
Een reeks van processen heet terugkoppelingsmechanisme die de oorspronkelijke verandering beïnvloed.
Als dit versterkend is dan is er spraken van een positief terugkoppelingsmechanisme (meer .. meer) en als dit
verzwakkend is dan een negatief terugkoppelingsmechanisme (minder … minder).
ijstijden ontstaan meestal als er continenten op of bij de polen liggen. De ligging van continenten speelt op
lange termijn een belangrijke rol in het klimaat. Continenten op of nabij de noord- en/of zuidpool kunnen
bedekt raken door een ijskap. Door de albedo terugkoppeling koel de aarde dan verder af. momenteel zitten
we in een bijzonder ongunstige situatie met veel continenten rond de polen. Het klimaat is daardoor al een
paar miljoen jaar erg instabiel. Nu is de ijskap van Groenland kwetsbaar. Door een kleine verandering in
temperatuur en broeikasgassen kunnen er al ijstijden ontstaan doordat ze elkaar zo hevig versterken.
3.8 hedendaagse klimaatverandering
Oorzaken klimaatverandering:
- Koolstofdioxide; verbranding van fossiele brandstoffen als aardolie, aardgas en steenkool
- Methaan; intensieve veehouderij
- Waterdamp; door opwarming meer verdamping (een positief terugkoppelingsmechanisme)
- Veranderingen in landgebruik; bos gepakt en veel veehouderij. Vegetatie houdt veel vocht vast, dat
verdampt en dan voor neerslag zorgt. Maar door afname vegetatie leidt dat ook tot afname van de
neerslag.
Nu hebben nog negatieve terugkoppelingsmechanismen de overhand die de gevolgen van het versterkt
broeikaseffect verminderen. Oceanen nemen de extra warmte en CO2 groten deels op. Hierdoor is
temperatuur op aarde minder gestegen dan je op basis van de uitstoot zou verwachten. Als de positieve
terugkoppelingen de overhand krijgen dan is er een groot probleem. Voorbeelden van deze
terugkoppelingen zijn de toename van waterdamp en in de lucht en dalend albedo. Ook doordat bevroren
bodems smelten, komt er methaan vrij wat voor nog meer opwarming zorgt.
Met klimaatmodellen wordt geprobeerd het klimaat van de toekomst te voorspellen. Dat is moeilijk door de
terugkoppelingsmechanismen. Het is niet duidelijk onder welke omstandigheden de balans van negatieve
naar positieve terugkoppelingen namelijk omslaat. Het klimaatakkoord dat in 2015 werd gesloten gaat dus
vooral om het voorkomen van grote positieve terugkoppelingen.
3.9 het klimaatvraagstuk
Natuurlijke gevolgen
Hedendaagse en toekomstige klimaatverandering zorgt via smelt van landijs en uitzetting van zeewater voor:
- Stijging van de zeespiegel, zeespiegelstijging
- Meer extreem weer. Alles zal vaker voorkomen en extremer zijn.
Zwaardere buien in NL door meer water verdamping op zee en fellere opstijging door grote hitte
Risico op droogte neemt toe door groter hogedrukgebied boven middellandse zee.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisarichter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.