Inhoudsopgave
Blok 1 – Geneeskunde................................................................................................................................. 2
Gerontologie............................................................................................................................................ 2
Theorie van veroudering.......................................................................................................................... 2
Aandachtspunten bij ouderen.................................................................................................................. 2
Functionele veroudering.......................................................................................................................... 2
5 I’s.......................................................................................................................................................... 3
Bedreigende factoren voor ouderen......................................................................................................... 3
De bedlegerige pt.................................................................................................................................... 3
Belangrijkste afwijkingen bij ouderen....................................................................................................... 3
Geneesmiddelen bij ouderen.................................................................................................................... 4
Blok 1 – HC – Ondervoeding en vochttekort................................................................................................. 4
Effecten van ondervoeding...................................................................................................................... 4
Eiwitten en ouderen................................................................................................................................. 6
Proactief screenen................................................................................................................................... 6
Blok 1 – Hc – Klinisch redeneren in de eerste lijn bij kwetsbare ouderen, hoe je proactief en systematisch
kan diagnosticeren...................................................................................................................................... 7
Wat moet de gezondheidszorg voor kwetsbare ouderen betekenen?.......................................................7
Meetinstrumenten en protocollen r/t kwetsbare ouderen.........................................................................8
Blok 2 – WG – Geneeskunde Hart- en vaatziekten....................................................................................... 9
Ritme- en geleidingsstoornissen.............................................................................................................. 9
Klepafwijkingen...................................................................................................................................... 10
Septumafwijkingen................................................................................................................................. 10
Coronair lijden........................................................................................................................................ 11
Hypertensie........................................................................................................................................... 13
Medicatie r/t hart- en vaatziekten.......................................................................................................... 14
Begrippen ECG....................................................................................................................................... 14
Kwetsbare ouderen en hart-en vaatziekten............................................................................................ 14
Blok 2 – HC – Transitie van ziekenhuis naar huis/geriatrische revalidatiezorg/verpleeghuis met behulp van
Shared Decision Making en Advance Care Planning................................................................................... 14
Veiligheids Management Systeem (VMS)............................................................................................... 16
ISAR-HP.................................................................................................................................................. 16
Zorgprogramma voor Preventie en Herstel (ZPH).................................................................................. 16
Revalidatiecentrum voor ouderen.......................................................................................................... 17
Shared decision making......................................................................................................................... 18
Advanced Care Planning (ACP)............................................................................................................... 18
BElangrijke veranderpunten/implementatie thema’s 1e lijn/ZH situatie..................................................18
Blok 2 – HC – De kracht van verpleegkundige diagnoses........................................................................... 18
Kwetsbare ouderen syndroom................................................................................................................ 19
Blok 3 – HC – Geneeskunde Nier- en urinewegen....................................................................................... 20
Anatomie en fysiologie nieren................................................................................................................ 20
Nieronderzoek........................................................................................................................................ 20
Nierinsufficiëntie.................................................................................................................................... 21
Blok 3 – hc – Recht/wetgeving rondom ouderen thuis................................................................................ 22
, Persoonlijke autonomie.......................................................................................................................... 22
Fundamenteel recht in de gezondheidszorg........................................................................................... 22
Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (Wgbo)...................................................................22
Wilsbekwaamheid.................................................................................................................................. 22
Goed hulpverlenerschap........................................................................................................................ 23
Euthanasiewet....................................................................................................................................... 23
Blok 3 – HC – Ethische aspecten van Zorg rondom het Levenseinde..........................................................23
Uiterste Perspectieven van de zorg........................................................................................................ 23
Levensverlenging of lijdensverlenging?.................................................................................................. 25
Dubbel effect......................................................................................................................................... 25
Euthanasie............................................................................................................................................. 25
Niet-euthanasie...................................................................................................................................... 26
Palliatieve sedatie.................................................................................................................................. 26
Blok 3 – HC - Indiceren thuis, diagnostiek leidend tot indicatie..................................................................28
Zorg zonder verblijf................................................................................................................................ 28
Zorg met verblijf.................................................................................................................................... 28
Indiceren thuis in stappen...................................................................................................................... 28
Wettelijke financiering van zorg............................................................................................................. 29
Blok 4 – Geneeskunde............................................................................................................................... 31
Naamgeving tumoren............................................................................................................................ 32
Diagnostiek tumoren.............................................................................................................................. 32
Behandeling........................................................................................................................................... 34
Blok 4 – HC – Onbegrepen gedrag bij dementie + personalised stepped care, rol van psychosociale
interventies en psychofarmaca.................................................................................................................. 36
Stepped care methode........................................................................................................................... 37
psychofarmaca...................................................................................................................................... 38
Tools voor multidimensionale diagnostiek.............................................................................................. 38
Blok 4 – Ethische aspecten van Zorg rondom het Levenseinde, deel 2......................................................38
Kwaliteit van leven................................................................................................................................. 38
QALY...................................................................................................................................................... 40
Verschil Auto-euthanasie en euthanasie................................................................................................ 40
Stoppen met eten en drinken ofwel auto-euthanasie............................................................................. 41
Pil van Drion........................................................................................................................................... 41
Pagina 1 van 46
,BLOK 1 – GENEESKUNDE
Leerdoelen
1. Uitleggen welke gezondheidsproblemen/ziekten vaak voorkomen bij ouderen
2. Toelichten welke aandachtspunten gelden bij de behandeling van kwetsbare ouderen met veel
voorkomende gezondheidsproblemen en psychiatrische aandoeningen
GERONTOLOGIE
Gerontologie is de studie van de normale veroudering en gevolgen. Het gaat hierin o.a. om:
- Veroudering theorieën
- Normale afname van de functies van verschillende orgaanstelsels
- Psychosociale veranderingen
THEORIE VAN VEROUDERING
De interactie tussen endogene factoren/mechanismen (erfelijke factoren, genetische programma van
de persoon) en exogene factoren (leefstijlfactoren, omgevingsfactoren) zoals roken, stress en ongezond
eten kunnen ervoor zorgen dat verouderingsziektes (kanker, hart- en vaatziekten, COPD) sneller
optreden. Al deze facetten samen kunnen al dan niet sneller verouderen beïnvloeden.
Geriatrie is de geneeskunde van ouderen. Van de geriatrische pt is er sprake wanneer er sprake is van
multi-pathologie (complexe pathologie die op elkaar inspeelt) ofwel complexe problematiek waarbij
geriatrische benadering nodig is.
AANDACHTSPUNTEN BIJ OUDEREN
A. M.b.t. de anamnese: symptomen worden niet duidelijk gepresenteerd (vage formulering) die
beïnvloed kan worden door angst, cognitieve achteruitgang of depressie. Heteroanamnese (informatie
over de medische voorgeschiedenis en achtergrond wordt ingewonnen bij een ander persoon) is dus
belangrijk.
B. De oudere zelf kan klachten toeschrijven aan normale veroudering, ‘het hoort erbij’ dit wordt ook
onderrapportage genoemd.
C. De symptomen van ziekte kunnen anders zijn dan bij volwassenen; bijv. verarming pneumonie zonder
koorts, ernstige uitdroging zonder dorst.
D. Er zal vaak sprake zijn van multipathologie. Hierin is het is belangrijk om prioriteit te stellen in
behandeling (belangrijkste eerst). > wordt veroorzaakt door lichamelijke en /of geestelijke
functiestoornissen, verscheidene ziekten en /of een zwak sociaal evenwicht.
E. Somatopsychosociale verwevenheid waarbij zowel lichamelijke als psychosociale factoren van
invloed kunnen zijn.
F. Leeftijdsspecifieke ziektes (osteoporose, cataract, prostaatpathologie)
G. Gewijzigde farmacokinetiek (=absorptie, distributie en eliminatie) en dynamiek.
H. In de aanpak van de problematiek moet altijd aandacht zijn voor een individuele aanpak gericht op de
kwaliteit van leven.
I. Aandacht voor de attitude, dus meer rust en tijd voor de pt.
FUNCTIONELE VEROUDERING
Totaal prestatievermogen is de vita maxima en is afhankelijk van de diverse orgaansystemen (ventilatie,
circulatie, nierfunctie, spierkracht, stofwisseling in het algemeen, bloedtransport en zenuwgeleiding).
1. Afname prestatievermogen organen
2. Afname belastbaarheid
3. Stofwisseling daalt
4. Homeostase moeilijker te handhaven (bv lichaamstemperatuur)
5. Immuunsysteem kan in functionaliteit afnemen
6. 24-uurs ritmiek verandert, slaappatroon (ochtendmens, dutjes overdag, moeite met aanpassen van
slaaptijden), dag-nacht synchronisatie is afgenomen door geringer zicht vermogen, minder
daglicht (bijvoorbeeld door opname) en minder activiteiten overdag.
7. Seksuologische veranderingen
Pagina 2 van 46
, 5 I’S
De 5 I’s zijn gezondheidsproblemen die vaak bij ouderen voorkomen en de gezondheid ernstig kunnen
bedreigen > geriatrische reuzen.
Immobiliteit/ Oorzaak: spieratrofie, verminderd evenwicht, verminderde
Instabiliteit zintuigfunctie, vermindering van de functie van zenuwen >
vermindering reflexen, grotere kans vallen > invloeden van medicatie.
Intake Ouderen vergeten vaak te eten en te driken. Daarbij gaat dit
moeilijker.
Incontinentie - Stressincontinentie: ongewild kleine beetjes urine verliezen bij
hoesten, niezen, inspanning, etc waarbij de druk op de buik
toeneemt
- Aandrangincontinentie: plotselinge hevige aandrang die niet te
onderdrukken is
- Overloopincontinentie: verlies van kleine beetjes uit overvolle
blaas
- Reflexincontinentie tgv neurologische aandoeningen, de hersenen
kunnen de blaasspieren niet goed aansturen of remmen
- Functionele incontinentie door onvermogen om naar het toilet te
gaan of door veranderingen in geestelijk functioneren (dementie)
- Totale incontinentie: verlies deel van/totale inhoud blaas
Intellectuele Patiënten kunnen verward, vergeetachtig of neerslachtig zijn door hun
achteruitgang ziekte of veranderde omgeving. Zorg zoveel mogelijk voor een patroon
en een vertrouwde omgeving voor de ouderen.
Intoxicatie/ Iatrogene Voorgeschreven medicijnen lijden tot problemen waaronder grotere
nevenwerkingen van kans op vallen
medicijnen Iatrogeen: veroorzaakt door medisch handelen
Communicatie De zintuigen gaan achteruit waardoor het lastiger wordt om dingen te
horen, zien of te begrijpen.
BEDREIGENDE FACTOREN VOOR OUDEREN
1. Immobiliteit en bedlegerigheid (o.a. decubitus, cardiovasculair *, obstipatie, mictieproblemen, sensore
deprivatie)
2. Slechte voeding, dehydratie, gewichtsverlies
3. Roken, alcohol en overgewicht
4. Ongevallen
5. Onderkoeling
6. Eenzaamheid!
7. Gebrekkige alarmering
DE BEDLEGERIGE PT
Bij de langdurig liggende pt zal het
hartminuutvolume (HMV) en de
diurese toenemen (het hart pompt meer
bloed rond dan voorheen) en het
plasmavolume zal dalen.
Doordat er meer vocht wordt
uitgescheiden zal hemoconcentratie
(het bloed bevat relatief meer erytrocyten
en minder plasma) optreden. De
viscositeit (stroperigheid) van het bloed
neemt toe, waardoor de neiging tot
stolling toeneemt. Dit geeft een groter
risico op trombose en embolieën
(afsluiting van (slag)ader).
Wanneer de pt weer gaat staan dalen het
slagvolume en HMV, het hart pompt dus
minder bloed rond. Er kan
orthostatische hypotensie optreden
(als vanuit liggende naar staande positie de bloeddruk onvoldoende hoog kan worden opgebouwd),
waardoor de pt kan collaberen (flauwvallen).
BELANGRIJKSTE AFWIJKINGEN BIJ OUDEREN
Afwijking Gevolgen
Arteriosclerose Coronairlijden, hartfalen, perifere arteriële
insufficiëntie, CVA
Artrose van de wervelkolom, heupen en knieën Slechte mobiliteit Spierzwakte en
met pijn afhankelijkheid
Pagina 3 van 46
