Belangrijkste punten van de toets oncologische behandelingen van de Minor oncologie. De samenvatting is gebaseerd op het leerboek oncologieverpleegkunde
Samenvatting Leerboek oncologie
Carcinogenese: proces van het ontstaan van kwaadaardige tumoren:
Proto-oncogen(normaal celgroei stimuleren)mutatie=oncogenvoortdurende activatie
van gengroei cellen onbeperkt geactiveerd
o Amplificatie: toename van kopieën van gen in cel
o Deleties: afwijkingen in gen waarbij genetische materiaal afneemt
o Insertie: komt extra stukje gen bij
Als gen gelijk is aan oorspronkelijke gen: duplicatie
o Translocatie: gedeelte van gen verplaatst naar ander gedeelte of chromosoom
Tumorsuppressorgenen(normaal celgroei remmen) mutatiecelgroei niet
geremdcellen onbeperkt delen
Herstelgen (normaal fouten herstellen tijdens celdeling)mutatiefouten niet hersteld
Kwaadaardige tumor:
Celvermeerdering (proliferatie) en celdifferentiatie verstoord
Veelvormigheid (polymorfie) van celkernen
Carcinoomontstaat uit epitheelcellen
Plaveiselcelcarcinoom (uit van plaveiselcellen)
Adenocarcinoom (uit van klierweefsel)
Sarcoomontstaat uit steun- en bindweefsel (mesenchymaal weefsel)
Moleculaire pathologieDNA of RNA uit tumorcellen geïsoleerd en onderzoek naar
genetische veranderingen in tumor
Whole genome sequencing (WGS)gehele tumor-DNA in 1 keer in kaart gebracht
Nucleair geneeskundig onderzoekradioactief isotoop (technetium) toegediend, waarna
met gammacamera wordt gekeken waar radioactief gelabelde materiaal ophoopt
o Skeletscintigrafie of botscan
Positronemissietomografie (PET)stofwisselingsprocessen zichtbaar maken met
doorlichtingsscan, radioactieve stof ingespoten en weer scan
Polygene risicoscore (PRS)in 1 keer meer dan 100 genetische risicofactoren onderzocht
Verhoogd alfafoetoproteïnekiemceltumor
Verhoogd CEAcolon, pancreas, borst, maag, ovarium of long
CA-125met hulp van monoklonale antilichamenovariumcarcinoom
CA-19.9colorectale carcinomen en pancreascarcinoom
Paraproteïnemie (overmaat zelfde soort antistof)multipel myeloomBence-Jones
eiwitten in urine
BRCA1 en BRCA2mammacarcinoom mutatie is ook risico op ovariumcarcinoom
Lynchsyndroom: belangrijkste erfelijke vorm colorectaalcarcinoom
Uit 1 of enkele poliepen ontstaat colorectaalcarcinoom
Vaak voor 50e en rechterzijde van colon
Vrouwen verhoogde kans op endometriumcarcinoom
Familiaire adenomateuze polyposis (FAP): zeldzame vorm van darmkanker
Honderden poliepen waardoor sterk risico op coloncarcinoom
Oorzaak: mutatie in APC-gen (adenomateuze polyposis coli-gen)
Preventieve verwijdering darm geadviseerd door veel poliepen
, MutYH-geassocieerde polyposis (MAP): recessieve vorm van colorectaalcarcinoom
Beide ouders gezond maar wel drager van afwijkend MutYH-gen
Cytoreductieve operatie (debulking): grootste massa van tumor voor of tijdens chemo verwijderd
Het effect van een bestralingsbehandeling is afhankelijk van meerdere factoren:
Radiosensitiviteit: sommige tumoren meer gevoelig voor bestraling
Repopulatie: mate waarin tumorcellen delen tussen behandelingen
Regeneratie: mate waarin tumorcellen herstellen tussen behandelingen
Reoxygenatie: tumoren in zuurstofarme omgeving (hypoxisch) minder gevoelig voor
straling dan geoxygeneerde tumoren (normoxisch)
Redistributie: cellen zijn in bepaalde celcyclus fase meest gevoelig voor bestraling
Soorten cytostatica:
Antimetabolieten: verbindingen die lijken op natuurlijke bouwstenen van eiwitten en
nucleïnezuren
o Specifieke interactie met DNA-syntheseremming benodigde enzymsystemen of
incoporatie van cytostatica in DNA-molecuul
Alkylerende middelengaan verbindingen aan met DNA-basen waardoor crosslinks ontstaan
die normale functie van DNA verstoren
Platinaverbindingendoor alkylerende stoffen worden platinadwarsverbindingen tussen
DNA-ketens gevormddistorsies (verdraaiingen) van DNA-molecuulvorming DNA, RNA en
eiwitten voorkomen
Antitumorantibiotica: niet één gemeenschappelijk werkingsmechanismebeschadiging DNA
door:
o Tussenvoeging basenparen in DNA (intercalatie)
o Binding aan DNA
o Produceren van zeer reactieve zuurstofradicalen
Antimitotische middelen of microtubulaire inhibitorenuit plantenmitosefase
o Vinca-alkaloïdenremmen specifiek celdeling door veranderingen in tubuline van
spoeldraden
o Taxoïdenbinden aan microtubulivorming starre, niet functionele microtubuli
o Topo-isomeraseremmersenzymen knippen, openen en weer sluiten DNA-strengen
Topo-isomerase Ienkelstrengs DNA-breuken
Topo-isomerase IIknipt beide DNA-strengen
o Podofyllotoxinenbinden aan enzym topo-isomerase IIbreuken blijven bestaan
Chemo gelijk met doel effect van bestraling te versterken, heeft chemotherapeuticum rol als
radiosensitizer
Hyperthermiekankercellen gedurende periode verwarmd tot 40 a 45 °Ckankercellen
kunnen slechter tegen hoge temp. dan gezonde cellen
o Oppervlakkige, interstitiële, perfusie- en totale lichaamshyperthermie
Intrathecaalvia lumbaalpunctie cytostaticum in vochtruimte rond hersenen en ruggenmerg
o Naast lumbaalpunctie is mogelijk om de liquorruimte te bereiken via:
‘Ommayareservoir’ of ‘Rickhamdrain’
Intravesicaalvia katheter bijv. rechtstreeks in blaas
Intraperitoneaalrechtstreeks in buikholtelokaal hogere concentratie dan bij intraveneus
o HIPEC-behandeling (hypertherme intraperitoneale chemotherapie)
Centraalveneuze katheter (CVC)in groot bloedvat dichtbij hartirritatie vaatwand en
daarmee chemische flebitis en trombose voorkomen
o Ongetunnelde, getunnelde en volledig implanteerbaar toedieningssysteem (VIT)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liannekooistra. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
