Samenvatting
Samenvatting Feniks VWO Hoofdstuk 5-8
Samenvatting Feniks VWO Hoofdstuk 5-8 en HC 1+2
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
5.1 renaissance en humanisme19) het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
20) de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
• wedergeboorte Griekse en Romeinse kunst
• de kerk had in de middeleeuwen weinig waardering voor kennis uit oudheid
• door de val van Constantinopel → veel mensen vluchten naar Italië → nemen
klassieke idealen en denkbeelden mee
• 2 renaissance kunstenaars: da Vinci en Michelangelo → homo universalis: architect,
beeldend kunstenaar en wetenschapper
• humanisme: met het verstand verschijnselen verklaren
• kritiek op Vulgaat: veel schrijffouten
• humanisten onderzoeken zowel geestelijk als fysiek mensbeeld → lichamen
onderzoeken (Galenus)
5.2 ontdekkers van nieuwe werelden
18) het begin van de Europese overzeese expansie
19) het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
20) de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
• late middeleeuwen: handel werd steeds internationaler
• topografische kaart zeer gedetailleerd rondom Middellandse zee, maar wereldkaart
niet (toscanelli bestudeerde deze met Europese en Arabische kennis)
• combineren oude en nieuwe kennis → verbreding wereldbeeld van Europeanen
• handel Aziatische producten duur (Arabieren, Ottomanen en Noord Italianen willen
er aan verdienen), Portugal en Spanje willen zelf handelen met Indië
• land bezet door Arabieren en ottomanen (verovering Constantinopel 1453) dus
onmogelijk om naar midden oosten te reizen voor producten
• Portugezen: ontdekkings reizen over zee via Noord-Afrikaanse kust georganiseerd
door Portugese Prins Hendrik de Zeevaarder
• 1488: B. Diaz vaart om zuidpunt van Afrika
1498: V. da Gama bereikt westkust van India
• factorijen: eilanden bezet door Portugezen → handel met inheemse bevolking
handel winstgevend maar gevaarlijk
• 2 handelsroutes: Arabieren en ottomanen via landroute, portugen via zeeroute
• 1492: reconquista voorbij, Spanje kon zich ook richten op ontdekkingsreizen
• Columbus kende kaart en meende Indië via het westen te bereiken, kreeg steun van
Spaanse koning (die financierde de uitrusting van 3 schepen)
,• komt na 5 weken aan in Caraïbisch gebied, meent dat hij in Indië is aangekomen
(noemt volk indianen)
• 1494: verdrag van Tordesillas → westelijke helft Nieuwe wereld van Spanje, oostelijk
helft van Portugal
• Amerigo Vespucci ontdekte dat Columbus onbekend gebied gevonden had.
• Brazilië kwam onbedoeld in handen van Portugezen
• 2 indianenvolken in Amerika: Azteken en Inca’s
• hoog ontwikkelde landbouw: irrigatiesystemen → bloeiende economie (ook door
verkopen van zoute aardappelen, mais en avocado’s en tomaten aan
stadsbevolking_
• conquistadores: Spaanse adel → trok bewapend nieuwe gebied in (omdat er gezegd
werd dat er veel goud was)
• Hernan Cortes: 1519 met soldaten gebied Azteken binnen, gevechten braken uit
door wapens. na 2 jaar geven Azteken zich over, groot gedeelte van volk en stad
verwoest.
• Francisco Pizarro: met 200 soldaten in gebied van Inca’s
• vijandige volken hielpen de Spanjaarden
• gevaar indianen: wapens/ harnas, ziekten
• conquistadores die gebieden veroverden→ landgoed als beloning
• encomienda: indianen werkten op plantages en in mijnen
• indianen stierven door zware werk
• de Las Casas spaarden indianen, verplaatste ze met Afrikaanse slaven
• 1542: de Nieuwe Wetten → indianen die zich tot christendom bekeerden werden nu
gezien als volwaardige mensen, uitbuiting ging nog door
• Afrikaanse slaven naar Amerika vervoerd; trans-Atlantische slavenhandel
• casta’s: - 2 Europese ouders
- gemengd bloed
- indianen
- slaven
• gevolgen komst Spanjaarden ontdekkingsreizen voor indianen: ziekten, geweld
culturele gevolgen
• Spanjaarden wilden mensen bekeren tot christendom, indianen bleven oude goden
aanbidden, niet toegestaan
• driehoekshandel: - wapens, textiel, luxegoederen van EU naar AF en AM
- slaven van AF naar AM
- koffie, katoen, tabak van AM naar EU
- vloot met goud en zilver jaarlijks van AM naar Spanje
• welvaart in Europa (toename van hoeveelheid edelmetaal in Europa) zorgde voor
waardeverlies van geld
• inkomen lage adel en boeren zakte
• door handelsstromen met Europa over Atl oceaan verliepen, werd Middellandse zee
minder belangrijk → nadelig voor Noord-Italië
, • kennis in Europa nam toe t.g.v. ontdekking van zeeroutes
5.3 de kerkhervorming
21) de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa als gevolg had
• kerk had veel invloed op dagelijks leven gelovigen (religieus en politiek)
• paus werd gezien als plaatsvervanger van God op aarde
• ketters: mensen die van kerkelijke leer afwijken
• kerk bestrijdt ketters in Inquisitie
• John Wycliffe had kritiek op kerk (terug naar eenvoud), vermijdde brandstapel door
machtige vrienden
• Johannes hus bekritiseerde kerkelijke gewoontes (aflaten, relikwieën, God aan hoofd
van kerk i.p.v. paus, bijbel in latijn) → brandstapel
• 1517: 95 stellingen Maarten Luther (aflaathandel, luxe kerkgebouwen en kennis
priesters)
• uitvinding drukpers → verspreiding ideeën
• hervorming en reformatie
• paus deed Luther in kerkelijke ban, Karel v deed Luther in rijksban (mocht straffeloos
gedood worden)
• volgelingen stichten eigen kerkgemeentes, steun vorsten HR Rijk
• Luther vond priesters onnodig, kerkdiensten moesten in volkstaal, bijbel werd
vertaald (ook kritiek op joden)
• adel raakt in knel door opkomst burgerij en vorsten
• belasting opleggen aan adel → belastingheffing boeren
• boeren accepteren veranderingen niet → Boerenoorlog 1524
• nederlaag, Luther vond dat boeren adel moesten steunen (uitgekozen door God)
• Steden stapten over tot lutheranisme, hadden toestemming om katholieken kerken
te plunderen → oorlog
• 1555 Vrede van Augsburg: onderdanen moesten geloof vorst aannemen, anders
moesten ze verhuizen
• Calvijn (frans-Zwitsers): wanneer vorst zich niet aan regels God houdt, mag volk vorst
afzetten
• predestinatie: voor geboorte staat vast of iemand naar hemel gaat of niet
• Calvijn was tegen pracht en praal van kerk
• regels nieuwe organisatie kerk: leden kerkgemeente kiesten vertegenwoordigers,
gemeenschappelijke vergadering vertegenwoordigers van alle gemeentes
• geen paus aan het hoofd
• aanhangers Calvijn: hugenoten
• 1598 edict van Nantes → elke fransman kreeg gewetensvrijheid
• contrareformatie: reactie van katholieke kerk op opkomst protestantse kerk
• betere priesters aangesteld, kleinere bisdommen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper famkewouters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen