EU-recht hoorcollege
Hoorcollege 1
Lidstaten dragen een deel van hun bevoegdheden over aan Europese Unie door
deel te nemen bij het toetreden
De EU is een federatie van Staten
- ‘Overdracht’ van bevoegdheden
- Doelstelling: integratie
- Rechtspersoonlijkheid
- Eigen instellingen
- Eigen besluitvormingsprocedures
- Eigen rechtsbronnen
- Verplichte rechtsmacht Hof van Justitie EU
- Eigen interpretatiemethode
- Rechten voor inidividu
Doelstellingen van de EU
Art. 3 VEU: “de unie heeft als doel de vrede, haar waarden en het welzijn van haar
volkeren te bevorderen”
Van EGKS/EEG naar EU
Verbreding van integratie
- Van 6 naar 27 lidstaten (sinds Brexit)
- Steeds meer beleidsterreinen
Verdieping van integratie
- Besluitvormingsprocedures meer efficiënt en democratisch
- Uitbouw van het EU recht (financiële crisis, openbaar ministerie, pandemie)
- Vergroting onderlinge samenwerking en solidariteit.
Verbreding en verdoeping: hoe?
- Verdragswijzigingen
➢ Europese Eenheidsakte, Maastricht, Amsterdam, Nice, Lissabon, Handvest…
(art. 1 VEU ‘een steeds hechter verbond tussen de volkeren van de EU’)
- Wetgeving
➢ Bijvoorbeeld: verordening 1612/68 betreffende het vrij verkeer, de verplaatsing
en het verblijf van werknemers
- Rechtspraak Hof van Justitie EU
➢ Bijvoorbeeld Van Gend en Loos, Costa tegen ENEL, etc
- Praktijk EU-instellingen en lidstaten
➢ Bijvoorbeeld Bachelor-master structuur, uitwisseling studenten.
, Europese Unie
Gemeenscha Potentiële
ppelijk justitiële
EG samenwer
buitenlands
en king in
Euratom strafzaken
veiligheidsbel
eid (BGVB) (PJSS)
Verdragen
Belangrijkste spelers: ‘institutioneel evenwicht’
Vaste
Europese voorzitter
raad
Hof van Hoge
justitie vertegenw
Commissie oordiger
Europees Raad
parlement
Europese
wetgeving
Uitvoering, toepassing en handhaving EU recht (Meestal door de
lidstaten)
Europese instellingen: art. 13 VEU
Het Europees parlement, artikel 14 VEU:
- Bestaat uit (max 751, nu 705) vertegenwooridgers van Unieburgers, politieke
groepen
- Wetgevende macht: beslist samen met Raad over wetgeving en begroting
(‘gewone wetgevingsprocedures’)
- Democratische controle op alle EU-werkzaamheden
- Kan (net als andere instellingen) naar HvJ stappen!
,De Europese Raad, art. 15 VEU:
- Oefent politiek leiderschap uit
- Bestaat uit regeringsleiders en staathoofden en voorzitter Commissie
- Vaste voorzitter sinds Lissabo (nu Charles Michel)
- Besluitvorming door census
- Van essentieel belang voor verdragswijzigingen
De raad van Ministers (‘de raad), artikel 16 VEU:
- Bestaat uit één vakminister per lidstaat, art. 16(2): behartigt nationaal belang!
- Roulerende president, behalve voor buitenlandse zaken
- Wetgevende macht: beslist samen met het EP over EU-wetgeving en
begroting
- Tenzij anders bepaald stemt zij met gekwalificeerde meerderheid
- Raad voert buitenlands beleid.
De commissie, artikel 17 VEU:
- 27 onafhankelijke leden
- Voorzitter belangrijke rol
- Motor achter integratie: recht van initiatief voor EU-wetgeving (art. 17(2) VEU)
- Agenda setter: jaarlijks wetgevend plan
- Uitvoerende macht: bijvoorbeeld financiën en externe betrekkingen.
Gedelegeerde besluitvorming
- Watchdog: toezicht op lidstaten (inbreukprocedure).
De Europese rechter, artikel 19 VEU:
- HvJ (en AGs), het Gerecht, gespecialiseerde rechtbanken
- ‘verzekert de eerbiediging van het recht bij de uitlegging en toepassing van de
verdragen’: rule of law
- Arresten zijn collegiaal
- Interpretatiestijl: teleologisch (‘effet utile’)
Andere (belangrijke) instellingen:
➢ Hoge vertenwoordiger van de Uni voor buitenlandse zaken en
veiligheidsbeleid
➢ Europese Centrale Bank
➢ Rekenkamer
➢ Ombudsman
➢ Europees Openbaar Ministerie
➢ Agentschappen (bijvoorbeeld EMA)
➢ EcoSoc
➢ Comité van de Regio’s
Wat kan de EU, bevoegdheden:
- Artikel 5 VEU: bevoegdheid vindt grondslag in Verdrag (attributie)
- Artikel 4 VWEU: exclusieve bevoegdheden: alleen de EU mag optreden
(bijvoorbeeld monetair beleid of handelspolitiek)
- Artikel 5 VWEU: gedeelde bevoegdheden: zowel EU lidstaten bevoegd
(bijvoorbeeld interne markt, milieu, social beleid)
- Artikel 6: coördinerende bevoegdheden: ter ondersteuning van lidstaten
(bijvoorbeeld Erasmus uitwisselingsprogramma)
, Bronnen van EU-recht
- Primair recht: verdragen, rechtsbeginselen en grondrechten
- Secundair recht: intrumentarium artikel 288 VWEU
➢ De verordening: heeft een algemene strekking, is verbindend in al haar
onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat
➢ De richtlijnL verbindend t.a.v. het te bereiken resultaat voor elke lidstaat:
nationale instanties mogen vorm en mkiddelen kiezen
➢ Het besluit: verbindend in al haar onderdelen voor de adressen van het besluit
➢ Inter
- Internationale verdragen
- Soft law
Hoe komt EU-wetgeving tot stand?
- Bevoegdheid uit verdrag (VWEU)
- Op initiatief van de Commissie (kan ook voorstel wijzigen of intrekken, art. 293
VWEU)
- Europees Parlement en de Raad treden op als wetgever (artikel 289 VWEU):
➢ Hebben ieder recht van amendement en kunnen wetgeving blokkeren
➢ Via de gewone wetgevingsprocedure (art. 294 VWEU)
➢ Hiervan kan worden afgeweken als een bijzondere wetgevingsprocedure van
toepassing is.
Uitvoering Delegatie:
artikel 291 artikel 290 Auteur:
VWEU VWEU Commissie
Auteurs:
Begrenzing:
Lidstaten
Aanvulling of
Commissie of
wijziging van
raad
basisbesluiten
Wijzigen:
Call back
Basisbesluit
machanism,
voorwaarden
Vorm:
delegatie
Uitvoeringsverord
ening, richtlijn of
Vorm:
besluit
gedelegeerde
verordeining,
richtlijn of besluit
Loyaliteitsbeginsel art. 4(3) VEU:
‘Krachtens het beginsel van loyale samenwerking respecteren de Unie en de
lidstaten elkaar en steunen zij elkaar bij de vervulling van de taken die uit de
Verdragen voortvloeien.
De lidstaten treffen alle algemene en bijzondere maatregelen die geschikt zijn om de
nakoming van de uit de Verdragen of uit de handelingen van de instellingen van de
Unie voortvloeiende verplichtingen te verzekeren.