College aantekeningen
Voorbereiding college 3
Samenvatting literatuur college 3
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Voorbereiding HC 3Boek 1: Recht in Context, hoofdstuk 12: Recht als wetenschap, paragraaf 1,3,4 en 5
Paragraaf 1: De contextualisering van de rechtsorde
De betekenis van de context in het recht wordt steeds belangrijker, zo ook op het niveau van de rechtsorde. Dit
is uit te leggen aan de hand van de positie van het recht tussen de macht en de politiek enerzijds en de moraal
anderzijds. De grens tussen het recht en de moraal vervaagt steeds meer:
• Moralisering van het recht: er is een toenemende behoefte om het recht te toetsen aan billijkheid,
waardoor er ethiek in wordt gebracht in het recht. Dit is vooral terug te zien in het privaatrecht.
• Juridisering van de moraal: veel zaken die vroeger als kwestie van normen en waarden werden
gezien, worden nu beheerst door het recht. Het recht is hiermee uitgebreid, maar de grens tussen het
recht en de moraal is vervaagd.
Recht en politiek
Vroeger was er aan de hand van Montesquieu een machtenverdeling: trias politica. Ook tussen het recht en
de politiek is er een vervaging van de grens waar te nemen. In een democratische rechtsorde is de
taakverdeling helder:
• De politiek bepaalt de inhoud van het recht, dat op zijn beurt vorm en stabiliteit geeft aan de politieke
wil en het mogelijk maakt om die af te dwingen.
Grensvervaging
• Politisering van het recht: het recht wordt steeds meer gebruikt als beleidsinstrument voor de
politiek. Dit wordt gedaan door het recht te gebruiken om maatschappelijke veranderingen teweeg te
brengen. De interne logica van het rechtssysteem en de specifieke waarden ervan worden tevens
ondergeschikt gemaakt aan politieke wensen. Het resultaat hiervan is dat er vaak strijd is in het recht.
• Juridisering van de politiek: de rechter wordt steeds actiever op het terrein van de politiek. Dit is ook
op internationaal niveau terug te zien, waarin de rechter zich ook steeds meer bemoeit met
beslissingen.
Consequenties van de grensvervaging voor het juridische beroep
• Een jurist ziet zijn dagelijkse werk steeds meer in het licht van de sociologie, economie of filosofie. Het
recht vormt hiermee steeds minder een exclusief werkgebied, maar is meer een toepasbare
wetenschap vanuit andere wetenschappelijke disciplines.
• Het ontstaan van functionele rechtsgebieden, die zijn ontstaan naar maatschappelijke behoeften.
• Er ontstaat een methodestrijd over hoe het recht bekeken moet worden en de vraag rijst of het recht
nog wel een tekstanalytische wetenschap is, of meer een empirische maatschappijwetenschap.
Paragraaf 3: De opkomst van de rechtswetenschap in Europa
Historische ontwikkeling van de rechtswetenschap in Europa
1. Rond 1100 breekt er een nieuwe periode aan in Europa, van een dunbevolkte agrarische samenleving
zonder centraal politiek gezag naar een vroegmoderne samenleving> enorme bevolkingsgroei met
een toenemende verstedelijking en een bloei van de handel en nijverheid. Dit zorgt voor een opkomst
van het kapitalisme. In dit kapitalisme ontstaat ook een groep mensen die door middel van vakkennis
de status van een bepaald persoon aannemen.
▪ Theoloog.
▪ Jurist.
▪ Medicus.
2. 500 jaar na de compilatie van rechtsbronnen van keizer Justinianus werden de digesten wederom als
rechtsbron gebruikt, ook om rechtenstudenten te onderwijzen. Er werden in de kantlijn
aantekeningen gemaakt die glossen werden genoemd. De mensen die deze maakten noemden
zichzelf glossatoren en zij kenden aan de digesten een groot gezag toe.
, 3. Een kenmerkende methode voor de middeleeuwen was de centrale positie van de tekst: toelichting
van onduidelijke passages, het leggen van verbanden met andere passages en het opheffen van
tegenspraken tussen tegenstrijdige teksten. Deze methode is veel ontleend aan de werken van
Artistoteles. De glossen bevatten hiervan de neerslag, definities, onderscheidingen en argumenten.
Aan de hand hiervan ontstonden weer leerstukken die in de wetenschap werden gebruikt.
4. Aan de hand van de geschreven teksten – de kennis – (cognitio) werden op een gegeven moment ook
praktische problemen opgelost (applicatio). De teksten waren loci: vindplaatsen voor argumenten,
waardoor ze relevantie kregen.
5. Door de toepassing van Griekse filosofische methodes van logica en begripsvorming, analyse en
synthese, kwam de kennis uit de teksten op een nog hoger niveau. Er werd een systeem van recht
aangelegd: een corpus juris.
6. De methodologie van het recht werd nog verrijkt met meerdere methoden:
▪ Analogie.
▪ A-contrario-redenering.
▪ Rechtsverfijning.
7. Het Romeinse recht verspreidde zich als gevolg van bovenstaande ontwikkelingen over Europa,
waarna het een eigen, autonome, academische plek kreeg binnen Europese universiteiten. Als
wetenschap in wording kenmerkte het recht zich door drie aspecten:
▪ Vanuit methodologisch opzicht: een stap voorwaarts ten opzichte van de rechtsbeoefening door
de Romeinen, gezien de analyserende en systematische arbeid leidde tot een abstractere kennis
van het recht, wat uiteindelijk leidde tot een meer geïntegreerd recht.
▪ Vanuit moreel perspectief:
• Spanning tussen het gezag van de tekst en de rationaliteit van de methode.
• Basis gelegd voor de kritische, open en objectieve attitude, kenmerkend voor iedere
wetenschapsbeoefening.
▪ Vanuit sociologisch gezichtspunt: de middeleeuwse rechtswetenschap wordt in verband gebracht
met de opkomst van de universiteit.
8. Er ontstond een nieuwe beroepsstand door het rechtenonderwijs in Bologna: magistri: meesters in de
rechten. De juristen namen functies aan in kerkelijke gerechten, vorstelijke kanselerij en
stadsbesturen. Hierna hadden de juristen al snel een monopolie over alles wat recht betrof, want
kennis is macht.
9. Vijftiende en zestiende eeuw: de rechtswetenschap kwam onder invloed te staan van de aandacht
voor de antieke cultuur, waardoor ze het karakter aannam van bronnenonderzoek en tekstkritiek. Dit
werd het juridisch humanisme genoemd, een kenmerk hiervan was de contextualisering van het
Corpus juris. Dit zorgde tevens voor een ontwikkeling van scholastiek naar systematisch.
10. Zeventiende en achttiende eeuw: opkomst van de natuurwetenschappen. Ontstaan van een nieuwe
manier van denken die streeft naar eenheid, zekerheid en orde, dit wordt het modernisme genoemd.
Er ontstaat dan een wending van historisch-filosofisch onderzoek naar de rationele constructie van
natuurrecht.
11. De verlichting heeft het recht niet aangetast, maar heeft bijgedragen aan de democratische
rechtsstaat en de humanisering van het strafrecht.
12. Met de vorming van de nationale staten in de achttiende en negentiende eeuw ontstonden ook
nationale rechtswetenschappen die het overnamen van de Europese rechtswetenschap die op basis
van het Romeinse recht bestond.
13. Duitsland hield wel de Romeinse manier van benaderen aan en bouwde een juridisch
begrippensysteem op dat geen rekening hield met ethische of sociale factoren. Hieruit is het
zwaartepunt van de rechtswetenschap naar voren gekomen, door de constructie van algemene
rechtsbegrippen, waaruit vervolgens concrete rechtsoordelen kwamen.
14. In Nederland kwam uit het formalisme van het Duitse begrippensysteem het legisme voort, die het
belang van de wet als enige rechtsbron zag.
Paragraaf 4: De verzelfstandiging van de rechtswetenschap en de historische differentiatie van
rechtswetenschap en maatschappijwetenschappen
In de negentiende eeuw is de rechtswetenschap zelfstandiger geworden. Dit kan in twee opzichten beschouwd
worden:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evaverkoren0. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83637 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen