Samenvatting
Samenvatting: De verbale hendiadys als pseudocoordinatie
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Samenvatting van een artikel voor taalkunde.
[Meer zien]Voorbeeld 1 van de 2 pagina's
Voorbeeld 1 van de 2 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
DE VERBALE HENDIADYS ALS PSEUDOCOÖRDINATIE 1Irene Haslinger en Marjo van Koppen
Samenvatting van Britta Peters
De verbale hendiadys is een nevenschikking die bestaat uit woorden van hetzelfde type. Als
voorbeeld: Sy sat en huylen = zij zat te huilen2. Het bijzondere hieraan is dat de twee zinnen
niet beide naar een andere gebeurtenis verwijzen, maar naar hetzelfde. Het werkwoord in
het eerste deel, ookwel conjunct genoemd, is altijd een werkwoord wat lichaamshouding
uitdrukt. In dit geval dus ‘zitten’. Het eerste conjunct gaat een verbleking door, het heeft niet
meer de betekenis die het eerst had. Het tweede conjunct kan zowel een infinitief als een
finiet zijn. Met dit artikel wordt een overzicht gegeven van de zinnen waarin de verbale
hendiadys wel en niet kan voorkomen. Ook wordt er gekeken naar de syntactische status.
Aan het einde wordt nog een lijn getrokken met constructies in Scandinavië dit
pseudocoördinatie genoemd worden. De verbale hendiadys komt nog voor in West-Vlaamse
dialecten van Wulvergem, Wervik en Izenberge, en het Frans-Vlaamse dialect van
Merckeghem3.
Een van de vragen is of er vormelijke beperkingen zijn op de wijze en tijd van het
eerste conjunct in de verbale hendiadys. In het dialect van Wervik kan ‘proberen’ worden
gebruikt, maar dit is in Wulvergem en Izenberge niet mogelijk. Met een modaal
hulpwerkwoord of ‘gaan’ is het wel mogelijk in alle drie de dialecten. Laatstgenoemde
selecteren altijd een kale infinitief, terwijl eerstgenoemde een te-infinitief als gevolg heeft.
Dit onderscheid kan een rol spelen. Alleen in het dialect van Wervik komt nog een imperatief
voor in het eerste conjunct. Waarom dit onmogelijk is in Wulvergem en Izenberge komt door
een conflict in de semantiek. In Wervik is dit minder ver gegrammaticaliseerd, waardoor het
geen problemen geeft. Er is verder weinig variatie in de tijden waarin de werkwoorden
voorkomen. Het kan zowel in de tegenwoordige tijd als in de verleden tijd voorkomen 4. Het
werkwoord in het eerste conjunct is nooit een voltooid deelwoord. Dit komt doordat
werkwoord 1 bepaalt hoe werkwoord 2 eruit ziet. Als werkwoord 1 een werkwoord van tijd
is, dan krijgen we een voltooid deelwoorden (participium). Is werkwoord 1 een modaal, dan
krijgen we een infinitief, ofwel, infinitief in plaats van participium (IPP-effect). Dit treedt
alleen op wanneer de werkwoorden qua betekenis aan elkaar gerelateerd zijn. Wat zijn dan
de lexicale beperkingen? Het werkwoord in het eerste conjunct moet altijd een werkwoord
van lichaamshouding zijn. Ze fungeren nu als hulpwerkwoorden.
Het woordje ‘en’ is normaal gesproken een nevenschikkend voegwoord. Betekent dit
dan dat de verbale hendiadys ook een vorm van nevenschikking is? Nee. Bij een verbale
hendiadys kan het onderwerp van de zin in het eerste conjunct zitten, bij een nevenschikking
is dit nooit mogelijk. Wanneer we het lijdend voorwerp uit het eerste conjunct willen
bevragen, dat klopt dit grammaticaal gezien niet. Wanneer we dit doen bij een verbale
hendiadys, dan verplaatst het lijdend voorwerp naar het eerste conjunct. Bij een
nevenschikking kan dit niet. Om aan te geven dat de verbale hendiadys ook geen ‘echte’
1
Haslinger, I. & M. van Koppen (2002-2003). De verbale hendiadys als pseudocoördinatie. In: Taal & Tongval,
themanummer dialectsyntaxis. https://journal-archive.aup.nl/taal-entongval/jrg_2002-2003_thema_1516_-
_de_verbale_hendiadys_als_pseudocordinatie.pdf
2
‘’
3
‘’
4
‘’
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittapetersx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen