Samenvatting
Feniks geschiedenis samenvatting hoofdstuk 9 vwo 5
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Complete samenvatting Feniks geschiedenis hoofdstuk 9 en kenmerkende aspecten
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
H9 Tijd van wereldoorlogen (1900-1950)9.1 Oorlog en crisis
Verstoord machtsevenwicht:
-5 grootste Europese mogendheden (19e eeuw): Groot-Brittannië, Frankrijk, Oostenrijk-Hongarije,
Rusland en Pruisen, deze wilde het machtsevenwicht behouden
-VS werd ook een economische wereldmacht en deed aan een politiek van isolationisme
-isolationisme: een politiek die gericht is op de wens van een land om zich niet te bemoeien met
buitenlandse aangelegenheden
-1871: onder leiding van de Pruisen ontstaat het Duitse keizerrijk, een blijvende
evenwichtsverstoring door de snelle groei van de economie en het militarisme
-hierdoor ontstonden er bondgenootschappen:
1. Driebond (1882): Duitsland, Italië en Oostenrijk-Hongarije
2. Frankrijk en Rusland (1883) en later ook Groot-Britannië (1907)
-Duitsland begon met het uitbreiden van hun vloot, de Britten zagen dit als bedreiging voor hun
overheersende positie op zee, ook de Fransen zaten vol wrok door de Frans-Duitse oorlog —> er
ontstond een wapenwedloop
Een moord met grote gevolgen:
-in de Balkan maakten veel volken deel uit van een veelvolkerenstaat (van Oostenrijk-Hongarije
of Turkije)
-door het nationalisme streefden veel van deze volkeren naar onafhankelijkheid
-Rusland was voor de onafhankelijkheid, Oostenrijk-Hongarije zwaar tegen
-28 juni 1914: kroonprins Franz Ferdinand en zijn vrouw Sophie worden vermoord door Servische
nationalisten, hierdoor dacht Oostenrijk-Hongarije dat dit een plan van de Servische overheid was
-Oostenrijk-Hongarije wilde een onderzoek in Servië opzetten, Servië weigerde dit, dus verklaarde
Oostenrijk-Hongarije hen de oorlog
-door de bondgenootschappen raakten veel landen betrokken en ontstond er een oorlog
Soldaten als kanonnenvoer in de loopgraven:
-4 augustus 1914: Duitsers vielen België binnen, dorpen en steden (zoals Leuven) werd verbrand,
duizenden burgers werden geëxecuteerd, ook vluchtten veel mensen (bv naar Nederland)
-begin September: Duitsers zitten al in Noord-Frankrijk, de Fransen en Britten slaagden er hier in
om de Duitse opmars te stoppen, er werd nu gebruik gemaakt van loopgraven (van de Belgische
Noordzeekust tot aan de Frans-Zwitserse grens)
-wanneer generaals het besloten, moesten soldaten naar de loopgraven van de tegenstander
rennen, wat vaak leidde tot weinig terreinwinst en veel doden
-er werden zware bombardementen gedaan en er werd gebruik gemaakt van nieuwe wapens
(gifgas, vlammenwerpers, tanks, vliegtuigen, etc)
Het laatste oorlogsjaar:
-1918: Rusland trekt zich terug uit de oorlog en Duitsland kan nu al haar troepen op het westen
richten
-hierdoor doorbraken de Duitsers de frontlijnen en rukten tientallen kilometers op —> toch was dit
van korte duur: Duitse soldaten waren moe en aantal Amerikaanse soldaten nam steeds toe
-1917: Amerikaanse president Wilson besluit mee te doen aan de oorlog (hij wilde de wereld veilig
maken voor democratie en er werden Amerikanen slachto er door Duitse onderzeeërs)
-11 november 1918: Duitsers tekenen in een treinwagon in Compiègne de capitulatie
De wraak van Versailles:
-naast de vele slachto ers door de oorlog, vielen er ook veel doden door de Spaanse griep
-de overwinnaars van de oorlog kwamen samen in Parijs vanwege deze omstandigheden, hier
werd de Vrede van Versailles samengesteld
-Duitsland mochten niet meeonderhandelen, alleen achteraf tekenen
-Duitsland kreeg het zwaar: oorlogsschade betalen, grondgebied afstaan en alleen nog een klein
leger mogen hebben
-de Amerikaanse president Wilson pleitte voor de Volkenbond (voorloper VN), deze hielp wel bij
een aantal kleine con icten
flff ff
, -niet alle landen mochten meedoen, zo mochten Rusland en Duitsland niet meedoen en koos de
VS zelf om niet mee te doen, de Volkenbond was dus zwak
Structurele onevenwichtigheid:
-door de oorlog in Europa was de economie van Amerika erg verbeterd, zij vulde namelijk alle
tekorten aan (landbouwproducten, grondsto en etc)
-het BNP steeg tussen 1920 en 1929 met 40%
-er werd gesproken over een eeuwigdurende economische groei, toch waren er 5 zwakke punten:
1. De overproductie in de landbouw zorgde voor dalende prijzen (lagere inkomsten boeren)
2. De Amerikanen voerden een protectionistische politiek (economisch beleid waarbij de
overheid door het he en van in- en uitvoerrechten de economie van het eigen land
bevoordeelt), slecht voor de handel met Europa
3. De VS kenden een zeer ongelijke inkomensverdeling, de armen werden aangemoedigd om te
doen aan afbetaling
4. De aandelenprijzen stegen enorm, dus gingen mensen lenen om aandelen te kopen
5. Het bankwezen werd slecht gecontroleerd (weinig eisen voor de banken en particulieren)
Beurskrach en economische crisis:
-24 oktober 1929: de aandelenbeurs in Wall Street stort in —> de beurskrach
-aandelen werden massaal verkocht —> koersdaling —> economische crisis waarin productie
sterk afnam en werkeloosheid sterk toenam
-veel mensen geloofden in het economisch liberalisme en dachten dat de economische crisis een
correctie was tussen het verstoorde evenwicht van vraag en aanbod —> politiek nam dus geen
maatregelen
-er werd wel bezuinigd op lonen, dit maakte de koopkracht alleen nog kleiner en de crisis werd
dus nog erger
-econoom John Maynard Keynes: stelde een ander beleid voor: hogere belasting he en, wat zorgt
voor een nanciële bu er in tijden van crisis, ook door verstrekking van uitkeringen en scheppen
van banen wordt er meer gekocht —> meer vraag = meer productie = meer banen —> zo stijgt de
koopkracht
-presidentskandidaat Roosevelt was het met hem eens en gaf Hoover de schuld van de crisis
-Roosevelt won de verkiezingen en kwam met de ‘New Deal’: werkeloosheid werd bestreden met
grote werkverscha ngsprojecten, er kwamen maximum werktijden en minimumlonen —> crisis
werd hierdoor niet gestopt maar wel verminderd
9.2 De Sovjet-Unie, een communistische heilstaat?
Autocratisch Rusland:
-sinds 1613 regeerde in Rusland de Romanov-dynastie, met dus de tsaar
-zo waren veel ideeën van de Verlichting en de Franse Revolutie helemaal niet tot Rusland
doorgedrongen, zo was horigheid afgeschaft in de 19e eeuw, maar leek het landschap nog
feodaal
-mensen die voor verandering pleitten, werden in de gaten gehouden door geheime politie
-over ideeën van het socialisme of liberalisme mocht niet gesproken/geschreven worden, zo wel
kon je naar de gevangenis of een strafkamp gestuurd worden
-1905, Bloedige Zondag: honderden mensen overlijden door het ingrijpen van het leger bij een
vreedzame demonstratie
Februarirevolutie:
-tsaar Nicolaas II kreeg zelfs na Bloedige Zondag veel steun, door enkele aanpassingen keerde de
rust in het land terug
-Eerste Wereldoorlog: kritiek op de tsaar neemt sterk toe, soldaten zijn vaak jongens die geen
idee hebben waarvoor ze vechten, ze zijn slecht getraind en bewapend
-ook waren er enorme militaire nederlagen, en toen de tsaar het opperbevel kreeg werd dit alleen
maar erger
-er werd te weinig voedsel geleverd, omdat de treinen werden gebruikt voor het leger
-februari 1917: het was in Petrograd -30, er was te weinig eten en demonstraties liepen uit de
hand, soldaten deden zelfs mee met de demonstranten—> deze februarirevolutie leidde tot het
aftreden van de tsaar, hierdoor ontstonden 2 machtscentra:
fi ffi ffff ff ff
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper renskejasmijn06. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen