HOOFDSTUK 1: WAT IS SOCIALE PSYCHOLOGIE
Definitie begrip sociale psychologie & afbakening onderzoeksgebied sociale psychologie
- Sociale psychologie = de wetenschappelijke studie naar het gedrag en het innerlijke
leven van mensen
- Rechtstreekse pogingen tot sociale beinvloeding vormen onderzoeksterrein
- Sociale invloed = het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van
andere mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag
- Sociale invloed heeft meer uitingsvormen dan alleen de doelbewuste pogingen
tot overreding. We worden met de aanwezigheid van anderen beinvloed, zowel
door die van bekenden als door vreemden.
- We worden gestuurd door de goed- of afkeuring van onze ouders, vrienden,
leraren, door hoe we verwachten dat zij op ons reageren.
- Rechtstreekse overreding
- Empirisch en systematisch testen van onze aannames, vermoedens en ideeën over
menselijk sociaal gedrag (op waarneming en/of onderzoek gebaseerd)
- Sociaal-psychologische experimenten zijn een uitdaging, we proberen te voorspellen
hoe hoogontwikkelde wezens zich zullen gedragen in complexe situaties.
- Doel: objectieve antwoorden vinden op vragen.
- Sociaal psychologen: hypothese opstellen om een schatting te doen op basis van
onderbouwde aannames.
- Dit vergroot kennis over de menselijke aard en stelt ons in staat accurate
voorspellingen te doen.
- Een taak van de sociaal psycholoog is onderzoeken wat de specifieke
eigenschappen zijn van de omstandigheden waaronder het een of het ander het
waarschijnlijkst is.
Wat onderscheidt sociale psychologie van verwante disciplines zoals persoonlijkheids-
psychologie, filosofie, sociologie, economie, …
- Grootste verschil is het analyseniveau
- Sociaal psychologen
- Sociale invloed
- Analyseniveau: Individu in de contect van een sociale situatie
- Richt zich op die mensen hun sociale omgeving interpreteren
- Doel: het beschrijven en verklaren van hoe mensen elkaar in hun voelen, denken
en doen beinvloeden, hoe hun sociale omgeving mensen beinvloedt.
- Onderzoeksterrein: de studie naar zowel de universele als de cultuurbepaalde
invloed geving op de gevoelens, gedachten en gedragingen van mensen
- Evolutionaire psychologie
- Het kan zijn dat sociaal gedrag ook genetische determinanten heeft, voordelen
aan bepaald gedrag
- Deze hypothessen worden empirisch getoetst.
- Onderzoeksterrein: studies van natuurlijke selctie processen, genen, hormonen
of psychologische processen in de hersenen
- Persoonlijkheidspsychologie
- Sociaal gedrag verklaren mbv karaktereigenschappen
, -Individuele verschillen, analyseniveau is het individu
-Inzichten vergroten onze kennis over het menselijk gedrag, je mist wel de rol van
de sociale invloed
- De studie van de kenmerken die maken dat individuen uniek zijn en van elkaar
verschillen
- Sociologie
- = verschaft algemene wetten en theorieën over samenlevingen, niet over
individuen
- Analyseniveau: groep, institutie of samenleving
- Brede sociale, economische, politieke en historische factoren die gebeurtenissen
in een bepaalde gemeenschap beïnvloeden
- Sociale klasse, sociale structuur, sociale insituties
- Er is overlap tussen sociologie en sociale psychologie
- Onderzoeksterrein: de studie naar algemef ne wetten en theorieën over groepen
en samenlevingen, in plaats van individuen
Op welke wijze construeert een individu een situatie
- Sociale cognitie: hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld: het selecteren,
interpreteren, herinneren en gebruiken van sociale informatie om oordelen te vormen en
beslissingen te nemen
- Twee fundamentele behoeften: zelfverheffingsmotief en het accuraatsheidsmotief en een
aantal andere behoeften
- Zelfverheffingsmotief = de behoefte om ons goed te voelen over onszelf
- Accuraatheidsmotief = de behoefte van mensen om een beeld te creeren dat zo veel
mogelijk met de werkelijkheid overeenkomt.
Fundamentele attributiefout
- De neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door de rol van
persoonlijke eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van
externe, situationele factoren te onderschatten
- Bij het maken van attributies gebruiken we mentale automatismen, waaronder schema’s
en theorieën. De fundamentele attributiefout is een veelvoorkomend automatisme: we
hebben de neiging aan te nemen dat het gedrag van mensen correspondeert met hun
disposities. Een van de redenen voor het ontstaan van deze vias is dat het gedrag van
een individu een grotere perceptuele saillantie heeft dan de naaste omgeving. Het
attributieproces bestaat uit twee fasen: de eerste, automatische attributie is meestal
dispositioneel, maar kan tijdens de tweede fase onder invloed van aanvullende
informatie over de situatie veranderingen ondergaan.
- = Correspondentievertekening
- Oorzaak: oomstandigheden veranderen voortdurend maar een eigenschap van iemand
is een redelijk stabiel kenmerk, op basis waarvan je voorspellingen kunt doen van
toekomstig gedrag of gebeurtenissen
Attributie
, - Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarmee
voorzien van verklaringen
De macht van sociale interpretatie
- Behaviourisme: psychologische stroming die ervan uitgaat dat je om menselijk gedrag
te kunnen begrijpen slechts hoeft te kijken naar de bekrachtigende of straffende
eigenschappen van de omgeving
- Gestaltpsychologie: psychologische stroming die het belang benadrukt van het
bestuderen van de perosonlijke manier waarop een object wordt waargenomen in plaats
van het bestuderen van de manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen zich
combineren tot het effect
- Fenomenologie: filosofische stroming die probeert door de geesteljike-intuitieve
beschouwing van de dingen, niet door rationele kennis, de wereld en het wezen der
dingen te beschrijven
Zelfwaardering
- De beoordeling van mensen van wat ze zelf waard zijn; dwz, de mate waarin ze zichzelf
als goed, competent en fatsoenlijk zien
- Positieve zelfwaardering: een positieve waardering van zichzelf, dwz zichzelf
beschouwen als bijvoorbeeld goed, competent en beschaafd.
- Het is in het algemeen goed om veel zelfvertrouwen te hebben, omdat we dan
optimistischer zijn over de toekomst en harder werken om onze doelen na te streven.
Positief zelfvertrouwen vormt een buffer om goed te kunnen omgaan met de angstige
wetenschap dat ieder van ons eens zal sterven
- Self-efficacy
- Te veel zelfvertrouwen, narcisme
- Meeste mensen hebben hier veel behoefte aan
- Zelfverheffingsmotief = de voorkeur die mensen hebben voor informatie die hen in een
positief daglicht stelt, ofwel voor informatie die hun zelfwaardering doet stijgen
Menselijke motieven
1. Zelfverheffingsmotief
2. Accuraatheidsmotief
3. Bioogische drijfveren, honger
4. Psychologische drijfveren, angst
5. Behoefte aan controle en voorspelbaarheid
Voorbeelden onderzoeken soc psych:
- Waarom naam van het spel ertoe doet: gemeenschapsspel vs beursspel
HOOFDSTUK 2
Hindsight bias
- De neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te overdrijven
nadat ze te weten zijn gekomen hoe de uitkomst eruit ziet.
, HOOFDSTUK 3
Sociale cognitie
1. Automatisch denken = denken dat onbewust, opzettelijk, onwillekeurig en zonder
inspanning plaatsvindt
a. Voordeel:
i. bespaart ons tijd en energie
ii. de snelle conclusies zijn vaak correct. We vormen snel en moeiteloos een
indruk van mensen en situaties en we rijden met gemak over onbekende
wegen. We kunnen dit automatisch doen omdat we op basis van onze
ervaring en kennis de omgeving automatisch analyseren. Het helpt ons
nieuwe situaties te begrijpen doordat we ze in verband kunnen brengen
met eerder ervaringen.
b. Nadeel: we vormen heel snel eerste indrukken, zonder nadenken beslissingen
nemen, culturele invloeden
2. Gecontroleerd denken = denken dat bewust, opzettelijk en uit vrije wil plaatsvindt en dat
inspanning vereist
a. Voordeel: is weloverwogen
b. Nadeel: kost meer inspanning
Schema’s
- Mentale structuren die mensen gebruiken om hun kennis over de sociale wereld te
organiseren in categorieën en om nieuwe informatie te begrijpen
- Voordeel: helpen ons de wereld te organiseren, begrijpen en gaten in onze kennis op te
vullen. Helpen ons om ambiguïteit te reduceren als we informatie op verschillende
manieren kunnen interpreteren.
- Nadeel: risico, kunnen hardnekkig zijn door het perseveratie-effect, kunnen extreem
omslaan bij nieuwe informatie = bestraffingseffect, beïnvloeden verwachtingen en het
uitkomen van verwachtingen: selffulfilling prophecy, pygmalioneffect en golemeffect
- Toegankelijkheid van schema;s” mate waarin schema’s en concepten zich op de
voorgrond van ons bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijk is dat we ze
gebruiken bij onze interpretatie van de sociale wereld.
- Blijvend toegankelijk: door eerdere levenservaringen, de schema’s zijn constant actief en
gereed voor het gebruik bij het interpreteren van ambigue informatie
- Tijdelijk toegankelijk, doordat je op dat moment een doel nastreeft of doordat andere
recente ervaringen in je hoofd zitten.
- Geen schema’s mogelijk: korsakov
Script
- Schema over specifieke gebeurtenissen, oftewel de beschrijving van hoe zo’n
gebeurtenis gewoonlijk verloopt.
- Onze schema’s en scripts beinvloeden onze waarnemingen, gedachten en
herinneringen. Hoewel dee mentale snelkoppelingen erg nuttig zijn om de grote
hoeveelheid ambigue informatie die we dagelijks moeten verwerken, te helpen
reduceren en begrijpen, kunnen ze ook ons denken beperken en tot stereotypen lijden
Sociale categorisatie
