§4.1 Nazisme als een donkere wolk over Europa (1918 – 1945)
Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland
en Europa?
In de laatste dagen van de Eerste Wereldoorlog werd in het Duitse keizerrijk de republiek
uitgeroepen. De sociaaldemocratische regering tekende de wapenstilstand en begon met de opbouw
van een parlementaire democratie. Door tegenstand van de conservatieve elite en extremistische
groepen van links en rechts was de democratie vanaf het begin wankel. Een groot deel van de Duitse
bevolking had weinig vertrouwen in de leiders van de Republiek. Gevoed door de dolkstootlegende
hielden zij hen verantwoordelijk voor de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog en het opgelegde
Gedrag van Versailles uit 1919.
De Duitse economie had te lijden van de hoge herstelbetalingen en het verlies van grondstofrijke
gebieden. Zij bloeide pas weer op dankzij het Dawesplan en de verzoeningspolitiek met Frankrijk. De
beurskrach van 1929 trok Duitsland daarna mee in een diepe economische crisis. Van de hernieuwde
politieke instabiliteit profiteerde de NSDAP onder leiding van Adolf Hitler. Door grootscheepse
propaganda en paramilitair vertoon groeide deze ultrarechtse en antisemitische partij uit tot een
massaorganisatie. Hitler beloofde dat hij allen het land zou leiden naar welvaart en nationale
eenheid en het gedrag van Versailles ongedaan zou maken. Nadat zijn partij bij verkiezingen de
grootste was geworden werd hij in 1933 benoemd tot rijkskanselier. Met de machtigingswet die na
de Rijksdagbrand werd aangenomen zette het parlement zichzelf buitenspel en kwam de Republiek
van Weimar ten einde.
Direct na hun aantreden begonnen de nazi’s met de opbouw van een totalitair regime. Met terreur
en propaganda nazificeerden zij de samenleving. Tot de eerste slachtoffers behoorden politieke
tegenstanders, gevolgd door degenen die niet tot de Volksgemeinschaft behoorden. Doordat het
regime snel economisch herstel leek te realiseren kreeg het lang steun van grote delen van de
bevolking.
De eis tot aansluiting van Duitstalige leidde tot de Conferentie van München in 1938. Met de
appeasementpolitiek probeerde Groot-Brittannië oorlog nog te voorkomen. Na de inval in Polen in
1939 verklaarden Groot-Brittannië en Frankrijk Duitsland de oorlog. Dat veroverde snel grote delen
van Europa, waaronder Nederland, stelde daar de rechtsstaat buiten werking en voerden
arbeidsdienst in. In het bijzonder joden werden overal systematisch uitgesloten van het openbare
leven en uiteindelijk getransporteerd naar vernietigingskampen.
, §4.1 Nazisme als een donkere wolk over Europa (1918 – 1945)
Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland
en Europa?
De eerste wereldoorlog & het einde van het Duitse rijk
Welke Duitsers namen het initiatief voor een wapenstilstand: De nieuwe democratische regering met
socialisten
Welke drie ontwikkelingen droegen bij aan de chaos in Duitsland in de laatste oorlogsmaanden:
1. Opstanden in verschillende delen van Duitsland
2. Druk van Amerikanen, Engelsen en Fransen om de keizer te laten aftreden
3. Zonder goed overleg werd er een republiek uitgeroepen
Waarom eisten de Amerikanen eerst democratische hervormingen van Duitsland voordat ze wilden
onderhandelen over een wapenstilstand: Ze wilden een oorlogssituatie als WOI voorkomen, waarbij een
sterke leider teveel macht naar zichzelf toe kon trekken en expansieambities ongecontroleerd uit kon voeren.
De moeilijke start van het nieuwe Duitsland & de politieke situatie: voor het eerst een democratie
Met welke drie problemen kampte Duitsland na het beëindigen van de oorlog:
1. Politiek: het land was van keizerrijk een republiek geworden en er moest stabiliteit worden gevonden
2. Vredesvoorwaarden: het was nog onduidelijk welke straf Duitsland moest ondergaan voor WOI
3. Economie: de oorlog had een negatieve invloed gehad op de Duitse economie die hersteld moest worden
Waarom noemen we Duitsland in de periode van 1919 tot 1933 de Republiek van Weimar: De nieuwe
(democratische) staatsvorm werd uitgebracht en vormgegeven in de stad Weimar
Welke groepen waren overwegend tegen de democratische republiek en waarom:
1. Monarchisten: zij vinden dat er een monarch aan het hoofd van een staat moet staan
2. Voormalige elite en legerleiding: zij hadden geen vertrouwen in de nieuwe staatsvorm (democratie)
3. Ambtenaren: zij vreesden de vernieuwingen die met de nieuwe staatsvorm (democratie) te maken hadden
Welke elementen van de dolkstootlegende zijn waar en welke verzonnen:
Waar: de (democratische en socialistische) regering heeft de wapenstilstand aangevraagd
Verzonnen: het Duitse leger stond er niet goed voor en wilde zelf ook een wapenstilstand
Vrede van Versailles & economische situatie en de crisis van 1923
Waarom vonden de Duitsers de Vrede van Versailles een onrechtvaardige vrede:
1. Ze mochten niet meedoen aan de onderhandelingen, maar kregen alleen de resultaten van de
onderhandelingen als voldongen feit gepresenteerd
2. Ze kregen de Alleeinschuld (werden als enige verantwoordelijk gehouden voor de oorlog)
3. Ze moesten een fiks bedrag aan herstelbetalingen afstaan en konden zo hun eigen economie niet
opbouwen
Waarom bezetten de Fransen (en Belgen) het Ruhrgebied in 1923: Duitsland kon niet voldoen aan zijn
verplichtingen om herstelbetalingen te doen. Met de opbrengsten uit het Ruhrgebied dachten de Fransen en
Belgen toch hun geld te krijgen.
Waardoor ontstond er hyperinflatie: De Duitse regering liet steeds meer geld bijdrukken als poging om de
penibele economische situatie waarin het land verkeerde op te lossen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper semwaltman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.