Samenvatting
Samenvatting H1
Samenvatting studieboek Basiskennis geschiedenis van (h1) - ISBN: 9789001734480 (H1)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Tijd van jagers en boeren; Prehistorie: >3000 v.Chr.De mens heeft de langste tijd van zijn bestaan als jager-verzamelaar geleefd. Door de overgang naar landbouw ontstonden zoveel nieuwe
mogelijkheden, dat wordt gesproken van de Agrarische Revolutie.
Dit tijdvak gaat over de prehistorie, de tijd waarin geschreven bronnen ontbreken; kennis is gebaseerd op archeologisch
onderzoeken en andere wetenschappen.
1.1 Jager-verzamelaars
De eerste mensensoorten zijn in Afrika ontstaan. Volgens de huidige inzichten heeft tweemaal een mensensoort zich vanuit Afrika over andere
werelddelen verspreid.
Nieuwe vondsten werpen echter regelmatig een geheel nieuw licht op de begintijd van de mensheid.
Deze eerste mensen leefden allemaal als jager-verzamelaar en moesten zich regelmatig aanpassen aan grote veranderingen in
klimaat.
Tegenwoordig bestaat er nog maar één mensensoort: de homo sapiens.
1.1.1 Migraties uit Afrika
De mens komt oorspronkelijk uit Afrika. Daar kwamen ongeveer 4,4 miljoen jaar geleden de eerste mensensoorten
voor.
Ruim 1.7 miljoen jaar gelden trok een van deze mensensoorten de homo habilis (de handige mens),
vanuit Afrika naar Azië en Europa.
In de loop der tijd ontwikkelden zich hieruit nieuwe mensensoorten; in Europa de neanderthalers, goed aangepast aan
het zeer koude klimaat dat toen heerste.
Ongeveer 50.000 jaar geleden, maar volgens recent vondsten misschien wel 100.000 jaar geleden, verliet opnieuw
een mensensoort Afrika.
De homo sapiens (de verstandige mens) verspreidde zich uiteindelijk over alle werelddelen, behalve
Antarctica. 40.000 jaar gelden ook in Europa.
De homo sapiens kon zich sneller aanpassen aan veranderende omstandigheden dan de andere
mensensoorten, zoals de neanderthalers; rest stierf uit behalve homo sapiens.
1.1.2 De nomadische samenleving van de jager-verzamelaars
Jager-verzamelaars leiden een nomadisch bestaan, omdat ze steeds rondtrekken op zoek naar voedsel.
Tegenwoord komen ze bijvoorbeeld nog voor in het Amazonegebied in Zuid-Amerika. Het tropische klimaart heeft een permanent
groeiseizoen waarbij het hele jaar door insecten, wild, vissen en vruchten gevonden worden; hoeven niet ver te trekken.
Vroeger leefden jager-verzamelaars (Europa) in een klimaat met sterk wisselende seizoenen, waardoor zij
wintervoorraden moesten aanleggen en rekening moesten houden met het trekgedrag van de dieren waar
ze op jaagden.
1.1.3 Rendierjagers
In de geschiedenis van de aarde zijn er regelmatig perioden geweest met extreme kou op grote delen van de
planeet: IJstijden.
Ongeveer 13.000 jaar geleden verdween de extreme kou van de laatste IJstijd en begon het klimaat in
West-Europa iets warmer te worden; toendraklimaat met ’s zomers een temperatuur van max. 10 graden.
Op de toendra, een gebied zonder bomen en begroeid met mos, gras en struiken, leefden de
rendierjagers; nomadische leefwijze.
De rendierjagers verbleven in de zomer in de omgeving van de Lage Landen om de
trekkende kuddes rendieren te onderscheppen.
Het vlees, de huid en de botten van de gedode dieren werden gebruikt als voedsel, kleding, tenten en
gereedschap. Grote dieren inmiddels al verdwenen.
Bij opgravingen zijn de resten van verschillende zomerkampen teruggevonden; gebruik van vuur
om slecht verteerbaar voedsel eetbar te maken en grote roofdieren op afstand.
Ze gebruikten veel gereedschappen van vuursteen; schrapers en messen; ook gereedschappen van hout, speren en pijl en
boog voor de jacht.
Er zijn geen sporen van woningen gevonden archeologen nemen aan dat de rendierjagers in
tenten woonden die gemaakt waren van rendierhuiden.
, 1.1.4 jagers en vissers
Door temperatuurstijging bleef het klimaat veranderen, zodat de toendra veranderde in een bosrijk gebied.
De rendieren trokken naar het hoge noorden; andere diersoorten profiteerden van het warmere klimaat
en konden volop voedsel vinden.
Er ontstonden als gevolg van de hogere temperaturen ook visrijke meren, rivieren en beekjes.
De jager-verzamelaars in de Lage Landen hoefden rond 7.000 V.Chr. niet ver te trekken; konden in een beperkt
gebied blijven waar voldoende voedsel werd geboden.
In de lente werd veel gevist, in de herfst werden noten en vruchten verzameld en verder werd het hele
jaar gejaagd.
Sommige jager-verzamelaars gebruikte bij de jacht boomstamkano’s met peddel en visfuiken bij het vissen.
1.2 De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw
Jager-verzamelaars trokken in kleine groepen rond op zoek naar voedsel; iedereen hielp mee, weinig bezittingen;
minder archeologische sporen teruggevonden dan boeren.
De eerste boeren leefden ca. 10,000 jaar V.Chr. in het Midden-Oosten, in een gebied dat de ‘Vruchtbare
Halvemaan’ wordt genoemd. Vervolgens verspreidde de landbouw zich over de aangrenzende gebieden en uiteindelijk ook
naar West-Europa.
1.2.1 De Agrarische Revolutie
In de Vruchtbare Halvemaan, een heuvelachtig gebied in het huidige Turkije, Irak, Libanon, Israël en Syrië, kwamen
natuurlijke graanvelden voor.
In dit gebied ontstonden rond 9.000 V.Chr. de eerste agrarische samenlevingen.
De overgang van jagen-verzamelen naar de landbouw had zoveel gevolgen, dat men ook wel spreek over de
Agrarische Revolutie. Het was een langdurige ontwikkeling met grote gevolgen:
1. De boeren gingen de natuur naar hun hand zetten.
2. De bevolking nam toe, omdat er meer voedsel beschikbaar was.
3. Sommige mensen werden vrijgesteld van werken op het land en konden zich specialiseren.
4. De samenleving werd gelaagd en complex.
Er ontstond een hiërarchie met koningen, priesters, soldaten, boeren en slaven.
In de Vruchtbare Halvemaan gingen boeren akkers met graan inzaaien; Wilde dieren als geiten, schapen, runderen
en varkens moesten bij de akkers worden weggehouden.
De volwassen dieren werden gedood, maar jonge dieren werden in gevangenschap opgefokt; gelet op de
tamheid van de dieren, zo ontstonden kuddes vee die door herders werden gehoed.
De boeren bleven in nederzettingen bij hun akkers wonen. Ze konden meer voedsel produceren, waardoor de
bevolking in landbouwgebieden verder groeide.
Uiteindelijk hoefde niet iedereen zich met werken op het land bezig te houden en konden sommige
mensen zich specialiseren.
De boeren ontwikkelden nieuwe technieken, zoals het spinnen en weven van wol; later werd ook het
gebruik van metalen als koper, brons en later ijzer ontdekt.
Runderen, ezels en later ook paarden werden gebruikt als lastdier om goederen te dragen of, na de
uitvinden van het wiel, als trekdier om een kar of ploeg te trekken.
Het ploegen en bemesten van het land was een belangrijke vinding om de grond vruchtbaar te houden.
Het is niet geheel duidelijk waarom mensen hun bestaan als jager-verzamelaar opgaven en boer werden. Misschien
waren de omstandigheden Vruchtbare Halvemaan zo gunstig, dat men bijna vanzelfsprekend tot akkerbouw
overging.
De boeren breidden, gedwongen door bevolkingsgroei, de landbouwgrond buiten de Vruchtbare
Halvemaan steeds verder uit door het kappen van bossen en door irrigatie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Tess03. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72001 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen