DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING TOT HET RECHT
Hoofdstuk 1: INLEIDING TOT HET RECHT: ENKELE BASISBEGRIPPEN
1. Wat is recht
1.1 Wat is recht?
Recht is deels tijds- en plaatsgebonden (dus recht van vroeger niet gelijk aan nu,
die in China niet gelijk aan hier) Regels schrijven een menselijke gedraging voor
(vaak ook een “geven”, “doen” of “laten” genoemd).
• Bevatten geboden (= je moet iets geven of iets doen)
• Of bevatten verboden (= je mag iets niet doen)
• Soms is dat indirect: als je X doet, dan is het gevolg Y (artikel 1382-1383,
p74)
3 elementen komen vaak terug (in recht):
- Een geheel van regels (regels= voorschrift(niet beschrijving, voorspelling,
beoordeel)), recht is talig, regel= is pas als je het gaat formuleren als een
verbod//gebod, manier van handelen, dan pas is het een regels omdat het
een voorschrift bevat van hoe je moet handelen.
- Die beogen met menselijke samenleven te ordenen. => BV: Robinson
Crusoe, hij is alleen op een eiland, heeft hij recht nodig? Als er daar wel
mensen waren, zou hij een huis/ kot huren, wapen kopen, als wapen
gebruiken: is da zelfverdediging of moord? ,… MAAR hij is alleen, het
heeft geen zin om over voorschriften te spreken terwijl hij alleen is, geen
menselijke samenleving. PAS wnr er een tweede persoon is, is er een
samenleving en hebben de regels een belang.
- Die door een gezagfunctie worden afgedwongen, desnoods met “sanctie
en dwang”. Recht is voor ons, hier, wordt essentieel afgedwongen door
de overheid, door sanctie en dwang. Dit onderscheid het recht van een
heel aantal andere regels, die ook de samenleving ordenen, maar niet
door de overheid afgedwongen, BV: de beleefdheidsregels,
moreeleregels, religieuze regels, sportregels,… je gaat niet gestraft
worden door de overheid. Het zijn regels die een voorschrift bevatten en
beogen ook een deel van de samenleving te orden, maar gaat niet leiden
tot sanctie/dwang.
1
,1.2.1 Objectief recht vs subjectief recht
*Objectief recht= recht van buiten afgekeken, als het geheel van regels,
zoals dat op een bepaald ogenblik in een bepaalde samenleving geld.
Wijziging op recht is continu ( een algemene en abstracte regel die op
iedereen van toepassing is)
*Subjectief recht= verwijst naar het recht bekeken vanuit het standpunt
vanuit de individu, verwijst naar de bevoegdheid van de individu in een
bepaald geval, waar hij kan zeggen “Ik heb recht op dat”, iemand recht
heeft om iets te eisen. VB: het eigendomsrecht => objectief recht (zegt
niets over de individuele burger, het is in het algemeen), maar als je zegt
dat je eigendomsrecht hebt over bv een auto, het is jouw auto,=> je hebt
een subjectief recht op je auto. En je kan dus ook eisen aan anderen om
jouw subjectief recht te laten respecteren. Concretisering van het
objectief recht
1.2.2 Positief recht vs ideëel recht (bv zingen vs zonnen)
*Positief recht= het recht zoals het is, een regels zoals die bestaat (door de
overheid afgedwongen) verwijst in essentie ook naar de rechtsregels zoals die op
een bepaald ogenblik in de samenleving gelden, en kan minstens voor dit vak dus
als een functioneel synoniem voor “objectief recht” worden beschouwd.
Het begrip “positief recht” wordt vooral gebruikt om een onderscheid te maken,
niet met het subjectief recht, maar met een of andere vorm van “ideëel recht”.
*Ideëel recht= het recht dat volgens sommigen het zou moeten zijn (bv:
de stroming v/h natuurrecht)
ð In theocratie (=een staatvorm waarbij de politieke en religieuze
macht samenvallen) : vallen positief en ideëel recht samen
1.2.3 Dwingende en wilaanvullende rechtsregels
*Dwingende rechtsregels= regels “van openbare orde” (heel dwingend) bv:
misdrijf, je mag niemand vermoorden (fundamenten van smlv) // regels “van
dwingende orde” (gewoon dwingend), de slachtoffer mag wel afstand mag
nemen????
Bv: stemplicht (er is een gebod), mag niet rijden over 30km/u (verbod) (je hebt
daar niets over te zeggen) IN ANDERE WOORDEN: Voorschriften die dwingend
van toepassing zijn, ongeacht de wil van de betrokkenen. Ook “gebiedende” (=
gebod = “doen”) en “verbiedende” (= verbod = “laten”) rechtsregels genoemd.
2
, VOORBEELD:: Het verbod om sneller dan 50km/u te rijden in de bebouwde kom is
een regel van dwingend recht, die en specifiek verbod bevat: indien je je in de
toepassingsvoorwaarden van de regel bevindt, mag je iets niet doen, namelijk
meer dan 50km/u rijden.
à Regels van “openbare orde” = raken de essentiële belangen van de
gemeenschap of bevatten de juridische grondslagen waarop de maatschappelijke
ordening rust.
• De rechter moet ambtshalve(=uiteigenbeweging) toepassen + de partij mag
geen afstand doen van de bescherming die deze regels bieden
• Voorbeeld: Moord is een misdrijf en dus verboden
à Regels van “dwingend recht”
• Derechtermoetdenietigheidnietambtshavleinroepen+departijmagvandie
bescherming afstand doen zodra hij/zij in de beschermende positie zit
• Voorbeeld: Er bestaan specifieke regels in Brussel voor
“studenhuurovereenkomsten”, de huur van een studentenkot
èBeide zijn dwingend maar “openbare orde” zijn nog dwingender
à Geen wijziging van het contract
*Wilaanvullende rechtsregels of suppletieve rechtsregels = Zij vullen de wil van
partijen aan. Partijen zijn dan vrij de overeenkomsten te sluiten die zij willen,
maar als hun overeenkomst op bepaalde punten geen afspraken bevat.
• Voorbeeld: Na 3 maanden te stoppen met studeren en uw kot onder te
verhuren aan een vriendin
• Als je je kot toch onderverhuurt, zal de huurbaas je kunnen aanspreken
wegens inbreuk op de regel, een rechtelijke veroordeling kunnen
bekomen, de onderverhuurder kunnen laten uitzetten en van jouw
schadevergoeding bekomen
à Aanpassing van het contract
2. Indeling van het recht
« Les lois dans les rapports qu’ont ceux qui gouvernent avec ceux qui sont
gouvernés constituent le droit public, les lois dans les rapports que tous les
citoyens ont entre eux forment le droit privé » - Montesquiei (= > onderscheid
tussen publiek en privaat rechten)
3
, Publiekrecht Privaatrecht
- Regelt de verhouding tussen de - Regelt de verhouding tussen burgers
burgers & de overheid (m.i.v de onderling
organisatie v/d overheid)
- Beoogt de bescherming van het - Beoogt bescherming van private
algemeen belang belangen
- “Verticaliteit” (soort verticale relatie - “Horizontaliteit”
tussen burger en overheid)
- Regels doorgaans van openbare orde - Meer suppletieve regels (maar niet
exclusief: ook regels van dwingend
recht en openbare orde)
Objectief recht onderverdelen in: rechtstakken (= geheel van regels die een
welbepaald domein van het recht betreffen) :
Publiek recht:
- Staatsrecht : Omvat de basisregels met betrekking tot de indeling van de
Staat zoals geregeld in de Grondwet
- Bestuursrecht: Regelt de organisatie en de werking van “het bestuur” of
“de administratie”, de uitvoerende macht op de diverse overheidsniveaus
- Strafrecht & strafprocesrecht: Definieert wat strafbaar is en welke
straffen daar dan op staan. Het strafprocesrecht bepaalt hoe de
strafprocedure verloopt
- Fiscaal recht (over belastingen,…): bepaalt welke belastingen verschuldigd
zijn en hoe de procedure van vaststelling en inning van belastingen
verloopt
- Internationaal publiekrecht: Omvat de regels die gelden tussen staten of
die worden uitgevaardigd door internationale organisaties waaraan staten
zekere bevoegdheden hebben overgedragen.
à Volkenrecht: Regels over diplomatieke immuniteit of oorlogsvoering
behoren
à Supranationaal recht: Regels die de Europese Unie uitvaardigt tot het
supranationaal recht behoren (het rechtsnorm = supranationaal; de regel
zelf = privaatrechtelijk)
- …
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cheymapaila. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.