Samenvatting van de literatuur, jurisprudentie, werkcolleges en hoorcolleges ter voorbereiding op het tentamen.
Jaarvak. Zowel de stof van het eerste als het tweede semester zijn samengevat in één document.
Inhoudsopgave
1. RECHTSTAAT ............................................................................................................................................... 2
1.1 STATUUT .......................................................................................................................................................... 2
1.2 GRONDWET ...................................................................................................................................................... 4
2. WETGEVING ................................................................................................................................................ 5
2.1 FORMELE EN MATERIËLE WETTEN .......................................................................................................................... 5
2.2 ATTRIBUTIE EN DELEGATIE ................................................................................................................................... 7
3. EUROPEES- EN INTERNATIONALE WETGEVING (DOORWERKING) ................................................................ 8
3.1 BINDING AAN VERDRAGEN ................................................................................................................................... 8
3.2 DOORWERKING IN INTERNATIONAAL EN EUROPEES RECHT .......................................................................................... 9
4. RECHTERLIJKE TOETSING ........................................................................................................................... 10
5. DECENTRALE OVERHEID ............................................................................................................................ 12
5.1 GEMEENTERAAD .............................................................................................................................................. 12
5.2 COLLEGE VAN B&W......................................................................................................................................... 13
5.3 BURGEMEESTER............................................................................................................................................... 13
6. RECHTSPRAAK .......................................................................................................................................... 14
6.1 RECHTERLIJKE ONAFHANKELIJKHEID ..................................................................................................................... 14
6.2 RECHTERLIJKE ONPARTIJDIGHEID ......................................................................................................................... 15
6.3 RECHTSEENHEID, UNIFORME TOEPASSING EN ONRECHTMATIGE RECHTSPRAAK .............................................................. 16
6.4 TOEGANG TOT DE RECHTER ................................................................................................................................ 16
6.5 RECHTSVORMING............................................................................................................................................. 17
7. GRONDRECHTEN ....................................................................................................................................... 18
7.1 BEPERKEN GRONDRECHTEN ................................................................................................................................ 19
7.2 INTERNATIONALE GRONDRECHTEN....................................................................................................................... 20
7.3 UITINGSVRIJHEID & VRIJHEID VAN VERGADERING EN BETOGING ................................................................................. 20
7.4 VRIJHEID VAN GODSDIENST EN LEVENSOVERTUIGING EN VRIJHEID VAN ONDERWIJS ........................................................ 21
7.5 GELIJKHEIDSBEGINSEL EN HET RECHT OP PRIVACY .................................................................................................... 22
,1. Rechtstaat
Functies van het staatsrecht:
- De constituerende functie (art. 42 Gw): instellen van ambten
- De attribuerende functie (art. 44 Gw): toekennen van bevoegdheden
- De regulerende functie (art. 9 lid 2 Gw): beperkingen en begrenzingen van
bevoegdheden
Elementen van de rechtsstaat:
1. Legaliteitsvereiste
Fluorideringsarrest: Ingrijpend overheidshandelen heeft een duidelijke, specifieke grondslag
nodig! Tenzij, artikel 103 Gw: noodrecht.
Meerenbergarrest: Rechtsregel na 1887: De Kroon is bevoegd om zelfstandige Algemene Maatregelen
van Bestuur op te stellen, zonder dat dit is toebedeeld in de Grondwet of gedelegeerd door een wet
in formele zin. Als Algemene Maatregel van Bestuur echter voorschriften bevat door straffen te
handhaven, dient dit gebaseerd te zijn op een wet in formele zin. Enkel delegatie is dan niet
voldoende. (art. 89 lid 1 en 2 Gw).
2. Het vereiste van een voorafgaande regel ten aanzien van burgers belastend
overheidsoptreden
3. Machtenscheiding
4. Democratieprincipe
5. Onafhankelijke rechtspraak
6. Klassieke grondrechten
Trias politica:
- Wetgevende macht (Staten-Generaal)
- Uitvoerende macht (regering)
- Rechtsprekende macht (rechterlijke macht)
En checks and balances.
Preambule: geven een nieuw tijdperk aan, ze maken geen onderdeel uit van de inhoud van
de Grondwet maar geven in verhalende vorm weer wat er gaat komen en de
beweegredenen. Deze zijn symbolisch van aard.
Algemene bepalingen: maken onderdeel uit van de Grondwet en geven structuur aan de
komende bepalingen. Deze zijn juridisch hanteerbaar.
1.1 Statuut
Het Koninkrijk vormt een staatsrechtelijk samenwerkingsverband van landen dat trekken
heeft van een federale staat, maar dan wel een eigensoortige.
Koninkrijk aangelegenheden:
- Artikel 3 Statuut: geeft onderwerpen die exclusief van het Koninkrijk zijn. De landen
mogen hier dus zelf niks over vastleggen.
- Artikel 5 lid 1 Statuut: deze onderwerpen zijn Koninkrijk aangelegenheden maar hier
mogen wel aanvullende bepalingen in de Grondwet worden opgenomen.
- Artikel 43 lid 2 Statuut: het waarborgen van de fundamentele menselijke rechten en
vrijheden zijn koninkrijk aangelegenheid in geval de landen deze rechten zelf niet
kunnen waarborgen.
,De koninkrijk aangelegenheden worden geregeld in de Rijkswet.
Als iets geen koninkrijksaangelegenheid is, is het een landsaangelegenheid.
Uitzondering: art. 14 lid 3 Statuut. Wanneer iets een Koninkrijksaangelegenheid is dat maar
voor 1 land moet worden geregeld, dan mag dit bij gewone wet gebeuren.
Koninkrijksambten
• De koning: art. 1a, 2, 4 Statuut
• Koninkrijksregering
• Raad van Ministers van het Koninkrijk: art. 7 e.v., zie voornamelijk art. 12 Statuut
Dit is de Nederlandse ministerraad + de gevolmachtigde ministers
• Staten-Generaal: art, 15 lid 3, 17 en 18 Statuut
• Raad van State van het Koninkrijk art. 13 Statuut
• Hoge Raad art. 23 Statuut
Rijkswetprocedure:
- De rijksministerraad bespreekt het voorstel (art. 7)
- De RvS geeft advies (art. 13)
- De Koning zendt ontwerp naar Staten-Generaal, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten (art.
15)
- Eventueel onderzoek en schriftelijk verslag (art. 16)
- Gevolmachtigde ministers mogen mondelinge behandeling bijwonen en inlichtingen
verstrekken (art. 17)
o De gevolmachtigde ministers zijn bevoegd wijzigingen aan te brengen (art. 17
lid 3)
- Gevolmachtigde ministers mag zich uitspreken over voorstel en mogelijkheid tot
verzoeken om aanhouding (art. 18)
- Regering Koninkrijk kondigt Rijkswet af (art. 22)
De gevolmachtigde ministers mogen de Tweede Kamer voorstellen een voorstel tot Rijkswet te doen (art. 15 lid
3).
Consensusrijkswet:
In de consensusrijkwet zijn een aantal landsaangelegenheden gezamenlijk geregeld en
verankerd. Het gaat daarbij met name om de inrichting van de rechterlijke organisatie, het
Openbaar Ministerie, de politie, de Raad voor de rechtshandhaving en het toezicht op de
financiën. De grondslag voor de consensuswet vormt artikel 38 lid 2 Statuut.
In principe is deze procedure hetzelfde als bij de gewone rijkswet, alleen moeten de
regeringen van de landen wel overeenstemming krijgen voor de consensusrijkswet.
Verschil rijkswetten en gewone wetten:
• Totstandkoming: bij rijkswetten zijn de gevolmachtigde ministers betrokken.
• Toepassingsbereik: alleen voor Nederland, of voor heel het Koninkrijk.
• Normenhiërarchie: Rijksrecht gaat voor landsrecht.
Harmonisatiewet-arrest: wetten mogen niet getoetst worden aan het Statuut.
, Herziening Statuut:
Art. 55 Statuut
Wijziging geschiedt bij Rijkswet. Tot bekrachtiging van een door de Staten-Generaal
aangenomen rijkswet mag worden overgegaan, nadat dit voorstel door Aruba, Curaçao en
Sint-Maarten bij landsverordening is aanvaard. Een ontwerp van zodanige landsverordening
behoeft twee lezingen door de Staten van genoemde landen, tenzij reeds in eerste lezing
een twee derde meerderheid van de uitgebrachte stemmen werd behaald.
De BES-eilanden zijn openbare lichamen van Nederland o.g.v. art. 132a Gw.
1.2 Grondwet
Grondwetsherziening 1840:
Strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid. Eerste stap naar onafhankelijke (van de
koning) ministers.
Grondwetsherziening 1848:
Politieke ministeriële verantwoordelijkheid (inlichtingenplicht). Rechtstreeks kiesrecht,
Kamerontbinding etc.
Grondwetsherziening:
Art. 137 Gw.
- Voorstel wordt door regering of lid Tweede Kamer ingediend
- Tweede Kamer: behandeling waarbij het voorstel gesplitst kan worden.
- Eerste Kamer: behandeling
- Bekendmaking
- Ontbinding Tweede Kamer, dus vervroegde verkiezingen ex. art. 64 Gw
- Na nieuwe kamer, beide kamers tweede lezing.
- Art. 139 en 141 Gw bekrachtiging en bekendmaking van de herziening.
Bij een Grondwetsherziening inzake bepalingen betreffende Koninkrijksaangelegenheden
dient de Rijkswetprocedure te worden gevolgd (art. 5 lid 3 Statuut).
Bij een herziening waarbij de andere landen van het Koninkrijk worden geraakt is artikel 10
Statuut van toepassing (art. 45 Statuut). Het gaat daarbij om de artikelen betreffende de
fundamentele rechten en vrijheden en de artikelen betrekking hebbende op de
bevoegdheden van de regering, vertegenwoordigend orgaan of de rechtspraak.
Wijzigingsprocedures Grondwet:
- De gewone grondwetsherzieningsprocedure, bij wijziging van een Nederlandse
landsnorm (art. 137-141 Gw).
- De gewone grondwetsherzieningsprocedure, aangevuld door de rijkswetprocedure in
beide lezingen, als een Koninkrijksnorm van de Grondwet wordt herzien (art. 137-141
Gw, jo. 5 lid 3 jo. 15 Statuut).
- De procedure van art. 142 Gw, indien een Nederlandse landsnorm in
overeenstemming met het Statuut moet worden gebracht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper demidamoiseaux7. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
