Hierbij een samenvatting van H6 van Geschiedenis Werkplaats HAVO. Een perfecte samenvatting om je voor te bereiden op het geschiedenis examen of een geschiedenis toets.
Succes met leren! Je kunt het! Vooral met deze samenvatting ;).
Bekijk ook mijn andere (geschiedenis)samenvattingen.
De VOC werd opgericht door negen kooplieden om te ontdekken en te handelen in Indië. Schepen en
knechten werden gekocht. Bijna een eeuw na de Portugezen vertrokken de Nederlanders.
Handelaren waren belangrijk. Zij behoorden tot het kapitalisme. De productiemiddelen om de
luxeproducten te verwerken waren dan ook privébezit. Handelaren waren leiders van de economie, ze
zetten ook arbeiders aan het werk tot nijverheid.
Het handelskapitalisme groeide, maar daar was kapitaal voor nodig. Het gevolg was samenwerking.
Nederlanders speelden een hoofdrol in de handel. 8 compagnieën gingen op in de VOC. De VOC kreeg
van de overheid ook het monopolie tot handel in Azië. Ook mochten zij verdragen sluiten met vorsten,
oorlog voeren en gebieden besturen. Ook andere landen richtten zo’n compagnie op.
De VOC verkocht als eerste bedrijf ter wereld aandelen zodat mensen mede-eigenaar van de VOC
werden. Door het geld dat ze binnenkregen kochten ze van alles. Een deel van de winst werd terug in
het bedrijf gestoken. Een belangrijke stap in het handelskapitalisme! In Azië had de VOC een
gouverneur-generaal, in Nederland aparte bestuurders.
De VOC veroverde een monopolie op de Molukken in allerlei kruiden. Een opstand van de bewoners
werd hardhandig neergeslagen en velen werden er gedood. Toen kwamen er grote
landbouwbedrijven waar slaven uit India op werkten. Op Jakarta werd Batavia gebouwd. Dat werd een
buitenlands hoofdkwartier van de VOC, wat ook wel een multinational wordt genoemd. Veel handel
wordt gedreven in Azië. Zelfs aan Kaap de Goede Hoop werd een kolonie gebouwd als verversingspost
voor de schepen die naar Azië voeren.
Ook thee en koffie werden in Azië verbouwd door plaatselijke boeren, die m.b.v. Javaanse vorsten
werden gedwongen te produceren.
Ook ging men handelen over de Atlantische Oceaan. De WIC kreeg daar het monopolie voor. Maar
eerst gingen zij vechten tegen de Spanjaarden. Goud en zilver uit de schepen werd veroverd, o.a. door
Piet Hein. De WIC kreeg daartoe kaperbrieven van de overheid. O.a. Suriname werd door de WIC
veroverd en Nieuw-Amsterdam werd kwijtgeraakt.
De WIC was wel minder machtig in Afrika en Amerika. Er waren wereldwijde handelscontacten. De
handel ging een ontwikkeling door.
Tijd van steden en staten: via havens in het Midden-Oosten Aziatische koopwaar kopen
Tijd van ontdekkers en hervormers: routes naar o.a. Azië werden gevonden -> Europese
expansie
Tijd van regenten en vorsten: veel meer handel
o Azië: specerijen
o West-Afrika: in ruil voor wapens, ijzer en alcohol e.d., goud, ivoor en slaven (werden
op plantages tewerkgesteld)
o Spaanse koloniën: zilver
o Amerika: gewassen, zoals aardappelen, maïs en tomaten en andersom paarden,
varkens, koeien, tarwe en suikerriet en vanaf de 18e eeuw koffie
6.2 ~ dE goudEn EEuw in nEdErland
, Amsterdam was één van de welvarendste steden ter wereld. Dat was o.a. te zien aan het stadshuis,
het grootste openbare gebouw van Europa. Het was kortom een groot symbool van burgermacht.
De bourgeoisie had dus de leiding. Dat was uniek, dat de gewesten en steden eigen leiding hadden,
elders in Europa had men een staatshoofd. In de Staten-Generaal werkte al deze Nederlandse staten
samen. Zij beslisten over leger en vloot, buitenlandse politiek en het bestuur van Generaliteitslanden
(N-Brabant, Zeeuws Vlaanderen en delen van Limburg). Zwolle was ook een stadsstaat, zodoende kon
zij zelfstandig met Spanje vrede sluiten.
In het hoogste bestuur, de (Gewestelijke) Staten, zaten de steden (vertegenwoordigt door rijke
burgers) en de adel. De steden waren zelfstandig, als stadsstaatjes. De bestuurders daarvan waren
regenten. In Holland werden de staten geleid door een vroedschap. Daar zaten regenten in, die o.a.
burgemeesters benoemden. Ook werden daarvanuit gezanten naar de Staten gezonden. Zie ook
afbeelding hieronder!
Niet alle burgers hadden invloed. Regenten benoemden elkaar (het was een oligarchie). De
regentenbanen bleven vaak in de familie. In andere staten waren adel en burgers even sterk.
Er was geen staatshoofd maar wel een stadhouder. Hij was/kon:
Opperbevelhebber leger en vloot
Toezichthouder rechtsspraak
Kon regenten benoemen
Burgemeesters kiezen die door vroedschap waren voorgedragen
De stadhouder had geen invloed in sommige steden o.a. Amsterdam. De stadhoudersfunctie was
erfelijk. Zo een stadhouder was het niet, maar gedroeg zich vaak wel als een vorst. Enorme paleizen
waren er, bijv. Huis Ten Bosch, en kinderen liet men trouwen met (kinderen van) buitenlandse
vorsten.
Door de macht van de stadhouder was er wantrouwen bij de regenten. Zodoende waren er:
Staatsgezinde regenten: wilden liever geen stadhouder (zorgden dat er na een tijdje een
stadhouderloos tijdperk kwam)
Prinsgezinde regenten: wilden een sterke stadhouder
De ‘ruzies’ leidden twee keer tot de dood van de raadspensionaris (belangrijkste regent Hollandse
staten en Staten-Generaal): stadhouder Maurits liet staatsgezinde raadspensionaris Johan van
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper henrivds1210. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,09. Je zit daarna nergens aan vast.
