Dit is de volledige samenvatting van het boek 'personality psychology' (domains of knowledge about human nature): R. Larsen, D. Buss & A. Wijsmeijer.
Deze samenvatting is representatief voor het boek.
,Hoofdstuk 1: introductie van persoonlijkheidspsychologie
Persoonlijkheid gedefinieerd:
Bijvoeglijk naamwoorden die gebruikt worden om kenmerken van mensen te beschrijven worden
trait-beschrijvende adjectieven/bijvoeglijk naamwoorden genoemd. Hier zijn er wel 20.000 van.
Persoonlijkheid is een veelzijdig begrip. Persoonlijkheid wordt omschreven als een verzameling
geordende en relatief stabiele psychologische karaktereigenschappen en mechanismen. Deze
eigenschappen en mechanismen beïnvloeden de interactie met aspecten van de intrapsychische,
fysieke en sociale omgeving van een individu. Hieronder volgt een uitgebreidere uitleg van deze
definitie.
Allereerst zijn psychologische karaktereigenschappen eigenschappen die een persoon voor langere
tijd kenmerken en die personen van elkaar onderscheiden. Karaktereigenschappen worden vaak
beschreven door middel van adjectieven zoals vrolijk, arrogant of chaotisch. Ze omschrijven
de gemiddelde tendens van een persoon. Onderzoek over persoonlijkheidskenmerken bevraagd zich
vier vragen:
1) Hoeveel kenmerken zijn er?
2) Hoe zijn kenmerken georganiseerd?
3) Wat is de oorsprong van kenmerken?
4) Wat zijn de correlaties en consequenties van kenmerken?
De drie functies van karaktereigenschappen zijn het omschrijven van mensen, het verklaren van
gedrag en het voorspellen van toekomstig gedrag. Psychologische mechanismen hebben meer te
maken met de innerlijke verwerking van persoonlijkheid. De meeste psychologische mechanismen
bestaan uit drie processen:
Vooral karaktereigenschappen, maar ook de psychologische mechanismen, hebben een grote
invloed op de manier waarop een persoon zijn leven leidt, waarop iemand naar zichzelf kijkt, hoe
iemand naar anderen kijkt en de doelen die iemand zichzelf in het leven stelt. Dit verwijst meer naar
de processen van persoonlijkheid. Mechanismen hebben drie ingrediënten:
Het invoerproces: hierbij wordt de persoon geconfronteerd met een situatie.
Nadenken is het tweede proces waarbij een persoon alle opties overweegt en een beslissing
maakt: ‘als… dan’
Het uitvoerproces: het proces waarbij de persoon handelt in de situatie.
Binnen het individu betekent dat persoonlijkheid iets is dat een persoon met zich meedraagt
gedurende de tijd en van de ene tot de andere situatie.
In de hierboven gegeven definitie van persoonlijkheid wordt ook vermeld dat de
karaktereigenschappen en mechanismen georganiseerd zijn. Dit wil zeggen dat het niet zomaar een
verzameling van eigenschappen is, maar dat de eigenschappen onderling aan elkaar gekoppeld zijn.
Deze ordening van de persoonlijkheid is bijvoorbeeld te zien in het maken van beslissingen:
afhankelijk van de omstandigheden hanteert men verschillende beslissingsregels die voortkomen uit
de persoonlijkheidseigenschappen. Bovendien zijn deze eigenschappen, vooral vanaf de
volwassenheid, relatief stabiel (enduring). Boosheid is meer een staat in plaats van een trait.
In de definitie van de persoonlijkheid betekent de nadruk op invloedrijke krachten van de
persoonlijkheid dat kenmerken en mechanismen een effect kunnen hebben op het leven van
,mensen. De natuur van de persoon-omgeving interactie is complex. Percepties; selectie; evocaties
(de reacties); manipulaties.
Aanpassing is de notie dat een centraal kenmerk van persoonlijkheid adaptieve functies heeft. De
fysieke omgeving stelt vaak uitdagingen voor mensen. Sommigen zijn bedreigingen voor overleving
maar ook adaptieve uitdagingen. Een intrapsychische omgeving betekent ‘in de mind’.
Het opvallende aan de persoonlijkheidspsychologie is dat het zich richt op interne factoren die
gedrag veroorzaken, terwijl in de sociale psychologie juist wordt gekeken naar externe factoren zoals
de omgeving. Een ander karakteristiek aspect van persoonlijkheidspsychologie is dat het geen
kerntheorie kent waar alle onderzoekers op voortbouwen, zoals de evolutietheorie dat is in de
biologie. Sigmund Freud probeerde de psychoanalyse wellicht als kerntheorie voor de
persoonlijkheidspsychologie op te zetten, maar is daar niet in geslaagd.
Drie niveaus van persoonlijkheidsanalyse:
Kluckhohn en Murray stelden in 1948 drie niveaus van analyse voor persoonlijkheid vast:
1. Het niveau van de menselijke aard (human nature level). Alle andere mensen leuk vinden.
Hierin worden karaktereigenschappen en mechanismen geanalyseerd die
kenmerkend zijn voor de mens als soort: omschrijft human nature in het algemeen.
Een goed voorbeeld is het vermogen om een taal te leren.
2. Het niveau van individuele- en groepsverschillen. Een aantal anderen leuk vinden.
Sommige mensen houden van stilte en anderen weer van drukte. Er zijn vele
dimensies die de individuele verschillen duidelijk maken waardoor elke persoon weer anders
is, maar ook gelijkenissen aanwezig zijn op sommige vlakken. Persoonlijkheid kan onderzocht
worden door te kijken naar verschillen tussen groepen. De ene groep heeft weer bepaalde
persoonlijkheidskenmerken die aanwezig zijn maar verschillend in vergelijking met een
andere groep. Verschillen zijn mogelijk veroorzaakt door leeftijd of socio-economische
achtergrond. Persoonlijkheid kan ook worden geobserveerd door de verschillen tussen
groepen te bestuderen. Mensen in een groep kunnen verschillende kenmerken gemeen
hebben, en deze gemeenschappelijke kenmerken maken de groep anders van andere
groepen.
3. Het niveau van individueel uniek zijn. Niemand leuk vinden.
Hierbij gaat het erom dat de mens uniek is.
Tabel 1.1 op bladzijde 8
Er zijn twee methoden voor onderzoek naar verschillen tussen individuen of groepen, namelijk de
nomothetische methoden en de idiografische methode. Onderzoek volgens de nomothetische
methode heeft veelal te maken met het vergelijken van statistieken van verschillende groepen of
individuen. Het wordt vaak gebruikt om meer te weten te komen over algemene menselijke
karaktereigenschappen. De idiografische methode concentreert zich op een enkel individu en
resulteert meestal in een biografie of casusbeschrijving van een enkel individu. De meeste grote
persoonlijkheidstheorieën hebben betrekking op het niveau van de menselijke aard, terwijl het
meeste onderzoek tegenwoordig wordt gedaan naar individuele- en groepsverschillen.
Een gebrek in het veld:
In het veld is er een brug tussen het niveau van menselijk gedrag en het niveau van groepsgedrag.
Hierdoor is er een kloof tussen de grote theorieën van persoonlijkheid en het hedendaagse onderzoek
naar persoonlijkheid. Psychologen hebben de neiging om maar één perspectief te hanteren. Die losse
, perspectieven zijn waardevol, maar geen enkele theorie gezien vanuit één perspectief is voldoende
om het volledige gedrag van mensen te verklaren.
Zes kennisdomeinen
Persoonlijkheid is moeilijk te onderzoeken omdat het zeer ingewikkeld en veelomvattend is. Om orde
te scheppen in dit onderzoeksveld is de persoonlijkheidspsychologie daarom verdeeld in zes
kennisdomeinen:
Het dispositionele domein: binnen dit domein zijn onderzoekers op zoek naar belangrijke
verschillen tussen individuen. Men onderzoek welke disponerende factoren ten grondslag
liggen aan die verschillen en hoe ze zich ontwikkelen.
Het biologische domein: de basis van dit domein is de gedachte dat de mens een biologisch
systeem is dat gedrag, gedachten en emoties produceert met behulp van onder andere de
hersenen en zenuwen. Het biologische domein kent drie onderzoeksgebieden, namelijk de
genetica, psychofysiologie en evolutie. De psychofysiologie houdt zich bezig met
persoonlijkheid in termen van het functioneren van het zenuwstelsel.
Het intrapsychische domein: dit domein betreft de mentale mechanismen van de
persoonlijkheid. Veel van deze mechanismen vinden plaats in het onderbewustzijn. Het
domein houdt zich bezig met verdedigingsmechanismen en heeft wat betreft theorieën veel
overeenkomsten met de psychoanalytische theorie van Freud. Freud beargumenteerde dat
seksuele en agressieve instincten zorgen voor de intrinsieke motivatie van de mens om
activiteiten te ondernemen. Tegenwoordig is deze Freudiaanse theorie herzien en
gemoderniseerd.
Het cognitieve ervaringsdomein: dit domein spitst zich toe op cognitie en subjectieve
ervaringen, gevoelens, overtuigingen en wensen. Hoe we onszelf zien, het zelf concept, is
een belangrijke ontwikkeling. Zijn we aardig of vervelend, succesvol of niet? Zien we onszelf
later trouwen en kinderen krijgen? Intelligentie speelt hierbij ook een grote rol, hoe
ontstaan verschillen in intelligentie bij mensen?
Het sociale en culturele domein: in dit domein gaat men ervan uit dat er een wederzijdse
beïnvloeding plaatsvindt tussen persoonlijkheid en de omgeving. In dit domein worden de
verschillen binnen culturen onderzocht, omdat verschillende persoonlijkheden voor
verschillende sociale interacties kunnen zorgen. Ook worden verschillen tussen culturen
onderzocht, omdat verschillende persoonlijkheden door verschillende culturele
beïnvloeding kunnen ontstaan.
Het aanpassingsdomein: de kerngedachte van dit domein is dat persoonlijkheid een
belangrijke rol speelt in hoe mensen omgaan met levensgebeurtenissen. In dit domein is
bijvoorbeeld bevonden dat persoonlijkheid gelinkt is aan de gezondheid (moeilijke situatie
kan leiden tot overmatig alcoholgebruik). Ook behoort tot dit domein dat bepaalde
persoonlijkheidstrekken gerelateerd zijn aan het slecht kunnen aanpassen (aan bijvoorbeeld
sociale situaties) en als persoonlijkheidsstoornis worden aangeduid.
Persoonlijkheidstheorieën
Een goede theorie vervult drie doelen van de wetenschap: 1) is een soort gids voor onderzoekers, 2)
organiseert bevindingen en kennis en 3) maakt voorspellingen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper psychologiesamenvatter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
