Samenvatting hoofdstuk 10 – Volledige kostprijsberekening
Introductie
Volledige absorptie kosten (full absortion costing = integrale kostprijsberekening = FC) is een
benadering die rekening houdt met alle kosten van het produceren van een bepaald product of
bepaalde dienst. We gaan zien hoe deze benadering kan worden gebruikt om de kosten van een
bepaalde activiteit af te leiden, zoals het maken van een eenheid product, het leveren van een
eenheid van service of het creëren van een faciliteit.
Wat is volledige kostprijsberekening?
De volledige kosten zijn de totale hoeveelheid middelen, meestal gemeten in geld, die wordt
opgeofferd om een bepaald doel te bereiken. Om het volledige kostencijfer af te leiden, worden de
verschillende elementen van de gemaakte kosten opgeteld en vervolgens toegewezen aan het
specifieke product of de specifieke dienst. De logica van FC is dat de volledige kosten van het runnen
van een faciliteit, zoals een kantoor of fabriek, moeten worden beschouwd als onderdeel aan de
kosten van de output die het helpt genereren. De huur moet bijvoorbeeld worden meegerekend in
de berekening van de kostprijs van een product of service. Een cost unit (kosten eenheid) is een
eenheid van datgene waarvan de kostprijs wordt bepaald. Meestal is dit een outputeenheid van een
bepaald product of bepaalde dienst.
Waarom willen managers de volledige kosten weten?
Er zijn vier hoofdgebieden waar informatie met betrekking tot de volledige kosten van de productie
of diensten van een bedrijf nuttig kunnen zijn:
Prijs- en outputbeslissingen. Volledige kosteninformatie kan managers helpen beslissingen te
nemen over de prijs die klanten in rekening worden gebracht voor de producten of diensten
van het bedrijf. Volledige kosteninformatie, en relevante informatie over prijzen, kan ook
worden gebruikt om het aantal te produceren eenheden van producten of diensten te
bepalen.
Controle uitoefenen. Het bepalen van de volledige kostprijs van een product of dienst is vaak
een nuttig startpunt voor het uitoefenen van kostenbeheersing. Zo kan er gekeken worden of
er besparingsmogelijkheden zijn om zo tot een re-engineering van het productieproces,
nieuwe toeleveringsbronnen enzovoorts. Ook worden budgetten en plannen vaak uitgedrukt
in termen van volledige kosten. Budgetten worden meestal gebruikt om managers te helpen
controle uit te oefenen door geplande (gebudgetteerde) prestaties te vergelijken met de
werkelijke prestaties.
Beoordelen van relatieve efficiëntie. Volledige kosteninformatie kan helpen de kosten van
het uitvoeren van een activiteit op een bepaalde manier of op een bepaalde plaats te
vergelijken met de kosten als deze op een andere manier of op een andere plaats worden
uitgevoerd.
Prestaties beoordelen. Winst is een belangrijke maatstaaf voor de bedrijfsprestaties. Om de
winst te meten die voortvloeit uit een bepaald product of bepaalde dienst, moeten de
verkoopopbrengsten die het genereert worden vergeleken met de kosten die nodig zijn om
die opbrengsten te genereren. Dit kan helpen bij het beoordelen van beslissingen uit het
verleden. Het kan ook helpen bij het begeleiden van de toekomstige beslissingen.
Berekenen van de volledige kosten voor bedrijven met één product
,Het eenvoudigste geval om de volledige kosten per eenheid product te bepalen, is wanneer een
bedrijf een enkel product of een enkele dienst produceert. Hier omvat het productieproces een reeks
continue herhalende activiteiten en zal de output bestaan uit identieke of bijna identieke artikelen.
Om de volledige kosten per geproduceerde eenheid te berekenen, moeten we de totale
productiekosten berekenen over het aantal geproduceerde eenheden. Het is gewoon een kwestie
van alle elementen van de productiekosten die in een bepaalde periode zijn gemaakt (materialen,
arbeid, huur, brandstof, stroom enzovoorts) bij elkaar optellen en dit totaal delen door het aantal
outputeenheden voor die periode. Dit wordt een proceskostenberekening genoemd.
Activiteit 10.1
Fruitjuice Ltd is begin mei van start gegaan. Het heeft maar 1 product, een sprankelend
sinaasappeldrankje dat op de markt wordt gebracht als orange Fizz. In mei produceerde het bedrijf
7300 liter van de drank. De gemaakte fabricagekosten waren als volgt samengesteld:
Ingrediënten: 390€
Brandstof: 85€
Huur bedrijfsruimte: 350€
Afschrijving apparatuur:75€
Werk: 852€
Wat zijn de volledige kosten per liter voor de productie van orange fizz in mei?
390+85+350+75+852 = = 0,24€ per liter.
Proceskosten problemen
Er kunnen problemen ontstaan bij het meten van bepaalde fabricagekosten. Sommige kosten, zoals
afschrijvingskosten, zijn vaak een schatting, waardoor twijfelachtig in betrouwbaarheid. De kosten
van grondstoffen kan ook een probleem zijn, neem je de relevante kostprijs van de grondstof
(vervangende waarde) of de werkelijk betaalde prijs (historische kostprijs)? Aangezien de kosten
worden meegenomen in besluitvormingsdoeleinden zullen de relevante kosten de logische keuze
zijn, echter worden vaak de historische kosten gebruikt. Er kunnen ook problemen ontstaan bij het
berekenen van de geproduceerde output. Het werk dat opdat moment (work in progress) gaande is
dient te worden meegenomen in de totale output en de kosten per eenheid output voor een
bepaalde eenheid.
Bedrijven met meerdere producten
De proceskostenberekening die gebruikt wordt in de activiteit 10.1 zou niet passend zijn indien er
meer producten of diensten worden geleverd waarbij de output aantallen sterk verschillen. Het zou
onlogisch zijn om dezelfde kosten toe te rekenen aan elke autoreparatie die door een garage wordt
uitgevoerd, ongeacht de complexiteit en de omvang van de reparatie. Wanneer een bedrijf
verschillende producten of diensten aanbiedt, wordt normaal gesproeken een benadering van de
kosten van het werk (job-costing) gebruikt. Dit houdt in dat de kosten voor elk afzonderlijke
outputeenheid op volgorde worden geaccumuleerd om de volledige kostprijs te bepalen, om dit te
doen moeten we de verschillen tussen directe en indirecte kosten begrijpen.
Directe en indirecte kosten
Om volledige kosteninformatie te verkrijgen, moeten de verschillende kostenelementen worden
geaccumuleerd en vervolgens op een redelijke basis worden toegewezen aan bepaalde
kostendragers. Waar kostendragers niet identiek zijn is het uitgangspunt om kosten te scheiden in
directe en indirecte kosten.
,Directe kosten zijn kosten die kunnen worden geïdentificeerd met specifieke kostendragers. De
kosten zijn herleidbaar tot een bepaalde kostendrager en kunnen betrouwbaar worden gemeten. De
belangrijkste voorbeelden zijn directe materialen en directe arbeid.
Indirecte kosten (of overheadkosten) omvat alle andere elementen van de totale kosten. Dit wel
zeggen die posten die niet bij elke specifieke kostendrager (Taak) kunnen worden geïdentificeerd. De
huur bijvoorbeeld.
Activiteit 10.3
Een garagehouder wil graag weten wat de directe kosten zijn van elke uitgevoerde klus
(autoreparatie). Hoe kan informatie over de directe kosten (arbeid en materialen) voor een bepaalde
taak worden verzameld?
Gewoonlijk zijn directe werknemers verplicht om te registreren hoe lang ze aan elke taak hebben
besteed. De monteur die het werk doet, registreert dus de tijd die aan de auto is gewerkt. De
loontarieven moeten verkrijgbaar zijn bij de afdeling personeelszaken. Het is dan gewoon een
kwestie van het aantal uren dat aan een baan wordt besteed, vermenigvuldigen met het relevante
loon. Ook het materialengebruik wordt geregistreerd.
Job-costing
Om de volledige kosten van een bepaalde kostendrager af te leiden, identificeren we eerste de
directe kosten van de kostendrager, wat eenvoudig is. De volgende stap houdt in dat voor elke
kostendrager een passend deel van de indirecte (overhead) kosten moeten doorberekend worden.
Kostendragers zullen de overhead absorberen, waardoor dat full costing ook wel absorptie costing
worden genoemd.
, Activiteit 10.4
Sparky Ltd is een bedrijf dat een aantal elektriciens in dienst heeft. Het bedrijf onderneemt
uiteenlopende werkzaamheden voor haar klanten, van het vervangen van zekeringen tot het
installeren van complete bedradingssystemen in nieuwbouw. Met betrekking tot een bepaalde taak
dat Sparky Ltd uitvoert, in welke categorie (direct of indirect) zou elk van de volgende
kostenelementen vallen?
Het loon van de elektricien die de klus heeft geklaard
Afschrijving van de door de elektricien gebruikte gereedschappen
De kosten van kabels en andere materialen die tijdens het werkt worden gebruikt
Huur van het gebouw waar het bedrijf haar voorraden kabel en andere materialen opslaat.
Het loon van de elektricien en de kosten van de materialen die gebruikt worden voor die klus, zijn
directe kosten. Bij deze kosten kunnen we meten hoeveel tijd er aan de specifieke taak is besteed
(Directe arbeidskosten) en de hoeveelheid gebruikte materialen). De overige kosten elementen zijn
inbegrepen in de algemene kosten van het runnen van de onderneming en moeten gedeeltelijk
uitmaken van de indirecte kosten van het uitvoeren van het werk. Ze zijn niet direct meetbaat met
betrekking tot de specifieke job.
Activiteit 10.5
In welke categorie van de bovengenoemde kosten zouden deze ballen, als we zouden proberen de
kosten te vinden van het runnen van het volledige bedrijf voor een specifieke maand?
Dan maken ze allemaal deel uit de directe kosten, aangezien ze allemaal kunnen worden gerelateerd
aan en gemeten worden met betrekkingen tot het runnen van het bedrijf gedurende de maand.
Een bredere kostendoelstelling zoals activiteit 10.5 omvatten vaker een groter deel van de directe
kosten, wat het eenvoudiger maakt.
Full costing en kostengedrag
Zoals in hoofdstuk 9 beschreven kunnen we de volledige kosten om iets te doen worden
geanalyseerd tussen de vaste en variabele elementen. Hierbij is het belangrijk te vermelden dat
indirecte kosten en vaste kosten & directe en variabele kosten niet hetzelfde zijn. Vaste en variabele
kosten worden gedefinieerd in termen van kostengedrag in het licht van veranderingen in het
activiteitenniveau. Direct en indirecte kosten worden gedefinieerd in termen van de mate waarin ze
kunnen worden geïdentificeerd met en gemeten worden ten opzichte van bepaalde kostendragers
(jobs). De relatie tussen enerzijds de reactie van kosten op volumeveranderingen en anderzijds hoe
kostenelementen moeten worden verzameld om de volledige kosten voor een bepaalde taak af te
leiden wordt als volgt schematisch weergegeven:
