Wat is persoonlijkheid?
- Duurzaam patroon van gedragingen om met jezelf en anderen om te gaan
- Cognities
- Affecten
- Gedragingen
o Interpersoonlijk functioneren
o Impulsbeheersing
Aanpassingsvermogen
Persoonlijkheidsproblematiek
- Extreme variaties van gewone trekken
- Dit aanpassingsvermogen is dan lager
- ‘Ik word verlaten’, ‘Ze doen het expres’
Dit is nog niet meteen een persoonlijkheidsstoornis!
Persoonlijkheidsstoornis = Sterk aanwezige, negatieve en inflexibele
persoonlijkheidskenmerken. Aanpassingsvermogen is dan dusdanig laag dat ze zich
niet kunnen aanpassen.
Persoonlijkheidsstoornis volgens DSM-5
A Een duurzaam patroon van ervaringen en gedragingen, duidelijk afwijkend van
‘normaal’ verwacht binnen samenleving, tot uit komend binnen 2 of meer gebieden, te weten
cognities, affecten, interpersoonlijk functioneren of impulsbeheersing.
B Star (niet flexibel) en zichtbaar in (inter)persoonlijk functioneren.
C Lijdensdruk of beperkingen op belangrijke levensterreinen.
D Stabiel aanwezig sinds adolescentie of jongvolwassen leeftijd.
E Geen andere psychische stoornis als verklaring.
F Geen lichamelijke aandoening of drugs als oorzaak.
Persoonlijkheidsstoornissen (PHS)
17
,Cluster A: Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
- Wantrouwen naar iedereen
- Ze zoeken (bijna) overal iets achter, doorgaans negatief en ook vaak gericht op henzelf
Cluster A: Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
- Op zichzelf gericht
- Kiezen bijvoorbeeld banen waar ze niemand tegenkomen of mee hoeven werken
Cluster A: Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
- ‘Rare vogels’
- Mensen die geloven in paranormale krachten bijvoorbeeld
- Niet zo goed te volgen in hun verhaal
- In sociaal contact beperkt omdat ze de ander niet goed kunnen inschatten
Schizofrenie Geen persoonlijkheidsstoornis. Wanen en hallucinaties.
Strafrechtelijke relevantie bij cluster A
- Paranoïde PHS: Bijv. vanuit achterdocht rancuneus handelen
- Schizoïde PHS: Bijv. vanuit sociaal isolement kind verwaarlozen bijvoorbeeld door
het kind niet naar school te laten gaan
- Schizotypische PHS: Bijv. brandstichten door ‘helderziende’ na relatiebreuk
Cluster B: Antisociale persoonlijkheidsstoornis
- Vaak de wet overtreden: stoplicht op rood maar ik heb haast dus boeie
Antisociale persoonlijkheidsstoornis versus psychopathie
- Geen synoniemen
- Psychopathie = niet (goed) in staat om gevoelens te voelen
- Antisociale persoonlijkheidsstoornis = je voelt het wel maar je vindt het
bijvoorbeeld niet erg. Je ziet dat iemand pijn heeft en je denkt ja maar hij sloeg eerst.
Cluster B: Borderline persoonlijkheidsstoornis
- Geen consistent beeld van je zelf: soms denk je ik ben geweldig en ik doe alles goed,
en het andere moment denk je ik ben niks waard waarom leef ik nog
- Ditzelfde gebeurt bij jouw beeld van de ander
- Vaak conflicten
- Onvermogen om je instabiele gevoelens van binnen te reguleren
Cluster B: Histrionische persoonlijkheidsstoornis/theatraal
- ‘Drama queen’
- Staan heel graag op de voorgrond en doen hier veel voor: bv sexy kleden en make-up
- Ook boos worden als ze geen aandacht krijgen
- Denkt niet per se ‘ik ben beter dan jij’, maar denkt vooral ‘zie mij, ik wil op de
voorgrond staan’
- Kan ook positief uitpakken als ze bijvoorbeeld actrice worden
- Komt vaak ook door de mate van aandacht die je vroeger van je ouders kreeg
18
, Cluster B: Narcistische persoonlijkheidsstoornis
- Opgeblazen zelfbeeld
- ‘Ik ben geweldig en ik doe alles goed’
- Vaak een ‘klein’ persoon erachter, met weinig zelfvertrouwen
- Voortuin narcist: blaast zichzelf heel erg op (trump)
- Achtertuin narcist: ini mini zelfbeeld, maar is de ander aan het pleasen om toch gezien
te worden. Ook wel grootheidsfantasieën. Worden boos als ze niet als held gezien
worden. Bijvoorbeeld een arts die wil dat zijn patiënten hem als held zien.
- Achtertuin lijkt een beetje op theatrale stoornis: willen beide aandacht maar theatrale
kun je bijna niet uit de weg, heel veel make-up, speciale kleding en theatraal gedrag.
Verschil zit hem dus in de presentatie van de persoon. Achtertuin van een narcist kan
ook juist heel bescheiden en introvert zijn.
- Narcistische persoonlijkheidsstoornis kan leiden tot antisociaal gedrag maar
antisociale stoornis heeft ook andere dingen zoals ze zijn roekeloos en
sensatiezoekers, maar ze denken wel allebei ‘eerst ik, dan jij’.
Strafrechtelijke relevantie bij cluster B
- Antisociale PHS: Bijv. agressie uiten door roekeloos te hard rijden
- Borderline PHS: Bijv. agressie door conflictueuze relaties
- Histrionische PHS: Bijv. diefstal van luxe spullen t.b.v. uiterlijk
- Narcistische PHS: Bijv. seksueel grensoverschrijdend gedrag vanuit opgeblazen
zelfgevoel
Cluster C: Vermijdende persoonlijkheidsstoornis
- Dusdanig bang voor afwijzing van de ander, dat ze de boel vermijden
- Blijven bijvoorbeeld laag in hun carrière omdat ze een promotie niet aan durven
- Bang voor sociale afwijzing
- Angst om eigen falen en niet-kunnen
Cluster C: Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
- Afhankelijk voelen van de ander
- Als de ander er niet is voor mij, dan kan ik het niet aan
- Gaat ook om kleine beslissingen zoals wat ze aandoen of eten of ook welke baan je
moet aannemen
- Kan ook gevaarlijk zijn als de andere persoon dit door heeft, en de ‘probleem’ persoon
dingen laat doen omdat hij het toch wel over heeft afhankelijk worden van
gevaarlijke mensen
Cluster C: Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis
- Veel angst en dit proberen weg te halen met alles moet heel geordend
- De ander doet het niet goed dus ze nemen zelf heel veel op hun vork
- Alles moet perfect
Strafrechtelijke relevantie bij cluster C
- Vermijdende PHS: Bijv. drogeren van partner om eigen falen te verdoezelen
- Afhankelijke PHS: Bijv. lid worden van terroristische organisatie door beïnvloeding
rekruteer
19
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisannekuiper44. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.