Samenvatting
Samenvatting Biologie Havo 5: Thema 4 Transport.
Biologie voor jou samenvatting . Havo 5, thema 4 - vertering. Alle paragrafen.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 14 pagina's
Voorbeeld 2 van de 14 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Basisstof 1 – Transportsystemen.Vatenstelsels.
Bij eencellige organismen en organismen die uit enkele cellagen zijn opgebouwd, vindt transport van
stoffen plaats over kleine afstanden. Het transport vindt onder andere plaats door diffusie. Grotere
planten en dieren hebben voor het transport van stoffen een vatenstelsel. Bij dieren is dit transport
circulair en voorzien van een ‘pomp’ (het hart). Bij planten vindt het transport plaats in twee
richtingen en zijn vooral de capillaire werking en verdamping de drijvende kracht.
Het vatenstelsel bestaat uit:
houtvaten en bastvaten
- Houtvaten: vervoeren water en mineralen (zouten) van de wortels via de stengels naar de
bladeren, dit is de anorganische sapstroom (opwaartse sapstroom).
- Bastvaten: vervoeren water en assimilatieproducten vanuit de bladeren naar alle delen van
de plant, dit is de organische sapstroom.
Worteldruk.
Wortelharen zorgen voor fijne vertakkingen die het worteloppervlak sterk vergroten. De houtvaten
en bastvaten liggen in de centrale cilinder. Endodermis: de buitenste laag cellen van de centrale
cilinder. De endodermis zorgt voor selectieve opname van mineralen. Water met opgeloste
mineralen wordt via wortelharen opgenomen uit de bodem en diffundeert via de schors naar de
endodermis. Dit gebeurt voornamelijk via celwanden. Het bandje van Caspary is niet doorlaatbaar
voor water en mineralen. De enige manier om deze te passeren, is door de endodermiscellen. Het
celmembraan van deze cellen transporteert actief mineralen van de wortelschors naar de centrale
cilinder. Daardoor wordt de mineralenconcentratie in de centrale cilinder hoger dan die in de schors.
Door osmose diffundeert vervolgens water naar de centrale cilinder. De hierdoor ontstane druk
wordt worteldruk genoemd. Het water met de opgeloste mineralen stijgt daardoor in de houtvaten.
Jonge wortel: Opname van water en zouten:
Verdamping.
Water verdampt vanuit luchtvloten en celtussenruimten naar buiten via de huidmondjes. Door de
verdamping ontstaat boven in de houtvaten een onderdruk, waardoor water door de houtvaten
wordt opgezogen. Planten kunnen hun waterbehoefte regelen door de huidmondjes te openen of te
sluiten.
Het opwaartse transport van water en mineralen bij naaldbomen en loofbomen komt vooral tot
stand door verdamping van water door bladeren. In het voorjaar speelt de worteldruk bij loofbomen
een grote rol.
, Anorganische sapstroom:
Organische sapstroom.
Sap in de bastvaten bevat voornamelijk suiker. Daarnaast bevat het ook nog andere stoffen zoals:
mineralen, aminozuren en hormonen. In tegenstelling tot de eenrichtingsstroom van de sapstroom in
de houtvaten, kan de sapstroom in de bastvaten wel in alle richtingen verlopen. De stroom gaat van
een suikerbron naar plaatsen waar de suiker nodig is of waar deze wordt opgeslagen. Bladeren, maar
ook stengels zijn voorbeelden van een suikerbron. Suiker wordt via bastvaten vervoerd en
opgeslagen in vruchten in de vorm van fructose en in groeipunten van wortels en stengels in de vorm
van zetmeel.
Circulatiesystemen bij dieren.
Bij planten vindt dat transport plaats in twee richtingen. Bij dieren is het transport circulair: een
vloeistof met daarin opgesloten stoffen stroomt rond. Geleedpotigen hebben een open
circulairsysteem en een buis vorming hart dat de vloeistof rond de organen laat bewegen.
Gewervelde dieren hebben een bloedsomloop. Dit is een gesloten systeem waarin het bloed is
gescheiden van andere lichaamsvloeistoffen. Transport van stoffen vindt plaats door bloedvaten. De
kracht hiervoor wordt geleverd door een hart, dat het bloed door de bloedvaten pompt. In een
gesloten systeem kan het transport van stoffen effectiever en over grotere afstanden plaatsvinden
dan bij een open systeem.
De bloedsomloop.
Bij vissen stroomt het bloed vanuit het hart eerst naar de kieuwen. Vissen hebben een enkelvoudige
bloedsomloop: per omloop stroomt het bloed 1 keer door het hart. Het bloed dat van de organen
maar het hart stroomt, verzamelt zich in de boezem. De boezem pompt het bloed maar de kamer. De
kamer pompt het bloed naar de kieuwen.
Enkelvoudige bloedsomloop bij een vis:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nathalielans9. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen