Hoofdstuk 18 Gedenk te sterven (1000-1600)
Kenmerken:
- reinaert →satire
- memento mori (mensen overlijden vroeg)
- kunst van en voor iedereen
- trouw heel belangrijk (karel ende elegast)
- Karelromans en arthurromans
- hoofs →trouwe goede vechters en hoffelijk tegen vrouwen)
- heel erg gericht op God
- Maria Mirakel en exempel (voorbeeld)
- vrouwen niet in kerk, vrouwelijk geloof is mystiek
- rederijkerskamer=gilde van taalkunstenaars
- allegorie=gedicht dat symbool staat voor iets
- middeleeuwen tussentijd tussen klassieke oudheid en wedergeboorte
- ontdekking boekdrukkunst
Hoofdstuk 19 Pluk de dag (1600-1700)
kenmerken:
- Na 80 jarige oorlog Nederland bloeiend
- renaissance=wedergeboorte →vernieuwde interesse in oudheden
- bredero belangrijk →t kan verkeren
- leven kan zo veranderen dus pluk de dag (carpe diem)
- sonnet 14 regels
- geloof blijft maar er is nu meer balans
- gouden eeuw (wel keerzijde →slavernij en armoede zijn er ook)
- humanisme, mens staat centraal
- allerlei verschillen en reformaties in geloof
- homo universalis, mensen als individuen kunnen alles
- epigram=klassiek genre van korte gedichten met woordspeling
- embleem=afbeeldingen met moralistische boodschap
- translatio (vertalen) →imitatio (nadoen) → aemulatio (verbeteren)
, - Aristotelis→tragedie, meeleven met hoofdpersoon zuiverend (catharsis)
Hoofdstuk 20
Kenmerken:
- verlichting: om onderscheid te maken tussen de “donkere middeleeuwen”
- Geloof is minder ter zake.
- Kinderen worden belangrijker gevonden.
- Kinderen moeten worden beschermd voor het slechte door een goede
opvoeding.
- Veel komt in het teken te staan van pedagogie: opvoedleer.
- Na de gouden eeuw neemt Nederland af als het gaat om
ondernemerschap, politiek, wetenschap en kunst. Rijken leven het leven
goed en armen trekken naar het platteland.
- Jezelf beter voordoen dan je bent, om zo beter over te komen.
- een goed huwelijk is maakbaar: een man moet de vrouw eren, en de vrouw
moet zich schikken aan de man.
- zonder een goede opvoeding gaat het al snel mis.
- In het koffiehuis worden veel dingen van en door de samenleving
besproken. Voor de een is het gevaar, voor de ander een kans.
- In de verlichting ontstonden tijdschriften ter verspreiding van kennis en
debat. De eerste was: De Hollandsche Spectator. Dit is het begin van de
journalistiek.
- De dichtkunst wordt romantischer en persoonlijke gevoelens worden
beschreven.
begrippen:
- cogito ergo sum: ik denk dus ik ben.
- tabula rasa: een onbeschreven blad dat nog elke kant kan op gaan. Door
een goede opvoeding kan het kind worden gevormd, en “een goed lid der
burgerlyke samenleving” worden.
- satire: Een satire - ook wel hekeldicht genoemd - is een kunstvorm waarbij
vaak op humoristische wijze kritiek wordt geleverd op de maatschappij. De
, doelwitten kunnen personen, politici, tradities, religie, kunstenaars,
entertainers, media, normen, waarden en trends zijn.
- briefroman: Een briefroman of brievenroman is een roman die vrijwel
geheel of uitsluitend bestaat uit gefingeerde correspondentie tussen
verschillende figuren of uit brieven van slechts één persoon. Dit literaire
genre was vooral populair in de 18e eeuw.
- imaginair reisverhaal: Imaginaire reisverhalen zijn verhalen waarin gereisd
wordt naar landen, gebieden en volken die niet bestaan, behalve dan in het
hoofd van de schrijver.
, Hoofdstuk 21
Kenmerken:
- Nederland was een koloniale grootmacht, maar werd slachtoffer van
napoleon. Nederland is na het verslaan van Napoleon in een
identiteitscrisis, en moet op onderzoek gaan wat het beste bij hen past.
- Om iedereen dezelfde taal te laten spreken, wordt de officiële spellinggids
uitgebracht, en is er een studie voor nederlandse taal en literatuur.
- Er wordt veel geschreven over onze succesvolle geschiedenis, maar ook
over huiselijke taferelen.
- Na de onrustige franse revolutie is men toe aan stabiliteit. Er ontstaat een
huiskamer cultuur. Mensen beginnen met dichten, waarin het eigen
gezinsleven het belangrijkste is. → heel veel mensen gingen dichten.
- De vrouw was thuis en de mannen eerden een benadrukten de rol van hun
vrouw/moeder.
- veel kunstenaars zijn klaar met de rationele literatuur, maar willen meer
met gevoel. Er ontstond een nieuwe stroming: romantiek.
- het vertrouwen in de perfect maakbare samenleving is verdwenen. Een
romanticus wil ontsnappen van al dit leed, en duikt de natuur in.
- men maakt humor om iemand anders zijn leiden.
- Veel schrijvers in de 19e eeuw kennen de romantische periode, maar
bekeren zich tot het realisme: de gevoelens staan niet centraal, maar wat
de schrijver meemaakt. → vaak objectief, maar toch spot op burgers.
- De meeste dominees komen uit de lage stand, maar door de studie
theologie te studeren, krijgen ze de kans om hogerop te komen.
- Domineespoëzie was erg gewaardeerd bij de mensen en sluit erg aan bij
de huiskamer poëzie.
- Sociale misstanden worden aan de kaak gesteld.
- Max havelaar is een romantisch, maar ook een realistische roman.
Havelaar is een romantische held, maar tegelijkertijd maakt hij een
realistische schets van hoe het eraan toe gaat op Java en Nederlands-
Indië.
