SAMENVATTING TEKST:
ARBEIDSRECHT TOEGEPAST OP DE
SITUATIE VAN DE GEDETINEERDE EN
VAN HET SLACHTOFFER
TEWERKSTELLING VAN GEDETINEERDEN
PRINCIPE
Artikel 30ter SW: iedere veroordeelde tot een criminele of correctionele gevangenisstraf is verplicht om te werken in de
strafinrichting (= detentiestatuut). Voor andere gedetineerden (zoals personen in voorlopige hechtenis) was arbeid facultatief
(=vrij beslissen). Deze wet is afgeschaft in 2007! Arbeid is niet langer een plicht, maar wel een recht.
Wet Dupont behandelt de rechtspositie van de gedetineerden intra muros. Met intra muros wordt de rechtspositie van de
gedetineerde als bewoner van de gevangenis bedoeld.
Wet Interne Rechtspositie behandelt de rechtspositie van de gedetineerden extra muros. Met extra muros wordt de
rechtspositie van de gedetineerde in een afzonderlijke wet geregeld omdat men de straf geheel of gedeeltelijk buiten de
gevangenis uitzit.
Men was van mening dat de gevangenisarbeid niet plaats kon vinden in het kader van een gewone arbeidsovereenkomst. Dit
komt omdat er geen vereisten van wilsvrijheid zijn van beide partijen. In 2013 werd definitief bepaald dat penitentiaire arbeid
geen voorwerp kan uitmaken van een arbeidsovereenkomst (art. 84 Wet Interne Rechtspositie).
Het arbeidsrecht blijft dus in beginsel geen toepassing vinden op de penitentiaire arbeid. Deze bepaling is een concrete
toepassing van het normaliseringsbeginsel. Er moet naar gestreefd worden dat de levensomstandigheden in de gevangenis
zoveel mogelijk in overeenstemming zijn met de levensomstandigheden in de vrije samenleving (art. 83 Wet Interne
Rechtspositie).
Eerst werd er gezegd dat penitentiaire arbeid in strijd stond met het antidiscriminatiebeginsel, maar dit bleek niet te zijn. Arbeid
in de gevangenis heeft een heel andere doelstelling dan arbeid in vrijheid.
DOELSTELLINGEN
Vroeger had de penitentiaire arbeid een punitieve doelstelling, namelijk een verzwaring van de opgelegde gevangenisstraf.
Doorheen de jaren is deze zienswijze veranderd:
- Sociale contacten leggen
- Levert zakgeld op
- Voorbereid worden op een normaal (beroeps)leven
De arbeid moet overeenstemmen met de omstandigheden waarin buiten de gevangenis identieke activiteiten worden
uitgeoefend, overeenkomstig met de hedendaagse eisen van de techniek en de hygiëne. Deze doelstelling lag ook vast in het
detentiestatuut. De arbeid in men in de gevangenis verricht, valt onder het toepassingsgebied van de
arbeidsbeschermingswetten en men geniet dus van beschermingsmaatregelen (uitgewerkt in de Arbeidswet, Wet Welzijn
Werknemers en Wet op de feestdagen).
Zoals eerder aangehaald is het normaliseringsbeginsel ook een belangrijke doelstelling die aan de grond ligt van de Wet Interne
Rechtspositie. De penitentiaire arbeid moet in gelijkwaardige omstandigheden verricht worden als in de vrije samenleving.
Arbeidsduur en arbeidstijden moeten ook vastgesteld worden in het huishoudelijk reglement van de instelling.
, 2
Andere beginselen die relevant zijn:
- Schadebeperkingsbeginsel: detentieschade zoveel mogelijk voorkomen en bestrijden (Wet Interne Rechtspositie).
- Respecteringsbeginsel: waardigheid van de mens blijft gerespecteerd.
- Responsabiliseringsbeginsel: men wordt aangesproken op zijn individuele en sociale verantwoordelijkheid (om bv. de
schulden geheel of gedeeltelijk af te betalen ten aanzien van het slachtoffer)
- Participatiebeginsel: het detentieplan moet in overleg en met medewerking van de veroordeelde worden opgesteld,
dat ondertekend wordt door de veroordeelde en directeur (om bv. voorbereid te zijn op de re-integratie in de
maatschappij).
Er wordt een individueel strafuitvoeringstraject uitgetekend waarin de gedetineerde zo goed mogelijk wordt voorbereid op re-
integratie in de maatschappij. Het plan bevat voorstellen van activiteiten zoals arbeid, onderwijs/vorming/omscholing en
behandelingen die de gedetineerde zou moeten ondergaan.
In de praktijk zijn de doelstellingen moeilijk te realiseren en wordt arbeid in de gevangenis vaak ervaren als bezigheidstherapie
of om de orde/rust te handhaven. De aard en omstandigheden van de arbeid zijn ook niet even motiverend. De uitgekeerde
vergoeding staat niet in verhouding met de gepresteerde arbeid vanwege het arbeidsaanbod, er is daarom een hoge
‘werkloosheidsgraad’ in de gevangenissen.
ARBEID EN TEWERKSTELLINGSMOGELIJKHEDEN
TEWERKSTELLING BINNEN DE GEVANGENIS
De penitentiaire administratie moet ervoor zorgen dat arbeid beschikbaar gesteld wordt, bij de toewijzing van arbeid wordt
rekening gehouden met het individuele detentieplan. De toestemming kan door de directeur geweigerd wanneer de bedoelde
arbeid gevaar oplevert voor de orde of veiligheid, of de controle die ervoor nodig is vanuit het personeel.
Een probleem is nog steeds het tekort aan arbeidsplaatsen in vele gevangenissen. De directeur is enkel gehouden aan het
toewijzen van arbeid aan de gedetineerden die erom verzocht hebben, aangezien arbeid een recht en geen plicht is. Ook is er
een inkomensvervanging voorzien voor personen die bereid zijn om te werken maar die door de beperktheid van
arbeidsplaatsen niet aan de slag geraken. De Regie der Gevangenisarbeid beheert 33 werkplaatsen, maar men kan ook arbeid
verrichten in de cel. Er wordt werk verricht op bestelling en ten behoeve van openbare diensten. Ook privéondernemers,
huisdiensten en landbouwbedrijven behoren hiertoe.
TEWERKSTELLING BUITEN DE GEVANGENIS
Op basis van het bijzonder regime kunnen gedetineerden extra muros ook arbeid verrichten. Ze kunnen hun normale
beroepsactiviteit voortzetten of opnemen.
Beperkte detentie: strafuitvoeringsmodaliteit die door de strafuitvoeringsrechter is toegekend. Men mag de strafinrichting
verlaten voor een bepaalde duur van maximum 16 uur per dag om professionele/familiale belangen te behartigen. Dit kan
toegekend worden aan:
- Veroordeelde die zich op 6 maanden na in de tijdsvoorwaarden zich bevindt voor de toekenning van de voorwaardelijke
invrijheidsstelling.
- Veroordeelde die veroordeelt is tot 1 of meer vrijheidsstraffen waarvan het uitvoerbare gedeelte niet meer dan 3 jaar
bedraagt.
- De justitieassistenten regelen het programma en de beschrijving van de activiteiten ervan, in overleg met de directeur.
Elektronisch toezicht: de justitieassistent bepaalt de beschrijving van de activiteiten en het uurrooster. Deze uren worden
ingevuld met een minimum van 8 uur en een maximum van 25 uur per week.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper criminologiestudente. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.