Instaptoets meditation - Minor Jeugd en Gezin - Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
(HAN)
Boek: Mediation - Mr. P.C. Schonewille-van Diest (Noordhoff Uitgevers), volledige
samenvatting.
Afkortingen in deze samenvatting:
Overeenkomst → Ovk Ten opzichte van → Tov
In plaats van → Ipv In geval van → Igv
Hoofdstuk 1: wat is mediation?
Mediation levert op:
- Herstelde en verbeterde communicatie tussen partijen.
- Een eindoplossing waar alle betrokkenen achter staan omdat zij er samen aan
hebben gewerkt. Hierdoor wordt het makkelijker om het leven na het conflict weer op
te pakken.
Partijen onderzoeken samen wat er speelt en welke mogelijkheden er zijn, zij onderhandelen
hierover.
1.1 Definitie
Mediation → Een gefaseerde vorm van bemiddeling in een conflict of geschil,
waarbij een neutrale bemiddelingsdeskundige, de mediator, het conflict of
geschil samen met de partijen diagnosticeert, en de communicatie en
onderhandelingen tussen partijen begeleidt om binnen de wettelijke kaders
vanuit hun werkelijke belangen tot gezamenlijke gedragen en voor ieder van hen
optimale oplossingen te komen, vastgelegd in een vaststellingsovk, 7:900 e.v. BW.
Dit heeft een positieve uitwerking op herstel van relatie en communicatie van partijen. De
specifieke definitie is echter afhankelijk van de achtergrond, doelen en werkwijze van de
mediator.
Partijen blijven zelf verantwoordelijk voor het conflict; ze geven het niet uit handen aan een
derde, maar praten onder leiding van een mediator. De mediator helpt om beter te
communiceren, zodat wordt achterhaald waar het probleem zit en zodat belangen in kaart
worden gebracht. Partijen komen zelf dmv onderhandeling tot een eindresultaat dat voor alle
betrokkenen goed voelt. Dat maakt mediation geschikt voor situaties waarin partijen met
elkaar verder moeten.
De kern van mediation:
- Een conflict/geschil,
- Partijen en de mediator gaan samen aan de slag,
- Partijen komen zelf tot een oplossing,
- Mediation vindt plaats onder begeleiding van een neutrale bemiddelingdeskundige
(de mediator),
- Mediation vindt plaats in gefaseerde vorm:
- Het conflict wordt gediagnosticeerd.
- Er wordt onderzocht wat de werkelijke belangen achter het conflict zijn.
- Partijen onderhandelen.
, - Partijen komen tot optimale oplossingen waar ze beide achter staan.
- Het onderhandelingsresultaat wordt vastgelegd in een vaststellingsovk.
Mediation is een proces, iedere betrokkene heeft zijn eigen rol. Niet alleen het oppervlakkige
probleem komt aan de orde, ook wat daaronder zit.
1.2 Ontstaan van mediation
Mediation stamt af van Alternative Dispute Resolution (ADR) → alternatieve wijze van
conflictoplossing. Het is een methode die berust op toepassing van sociaal
psychologische kennis in een juridische context.
1.3 Mediation in Nederland
In Europa is men al langer bezig met mediation, door het opstellen van de Europese
Mediationrichtlijn. In NL liggen wetsvoorstellen om het ook in de wet op te nemen.
1.3.4 Verplichte mediation?
In Nederland wordt nog niet gewerkt met verplichte mediation, wel bieden rechtbanken
partijen de mogelijkheid om er voor te kiezen naast rechtspraak. Het kan in elke fase van de
juridische procedure in gang worden gezet, op initiatief van de rechter of op verzoek van
partijen. Als voor mediation wordt gekozen, wordt de gerechtelijke procedure tijdelijk
stilgelegd.
Voordeel → meerdere onderwerpen kunnen tegelijk aan de orde komen en de
besluitvorming verloopt vaak sneller dan bij de rechter.
In het familierecht wordt mediation ingezet voor scheidende partijen doordat de rechter een
deskundigenonderzoek gelast. Vaak als er minderjarige kinderen betrokken zijn. De
mediator(s) (vaak juridische en psychologische) rapporteren aan de rechter.
1.4 Mediation in het kort
Doel mediation → betrokken partijen samen laten zoeken naar de best mogelijke
oplossing voor conflict onder begeleiding van mediator.
1.4.1 Meer dan bemiddeling
Mediation Bemiddeling
1. Op procesmatige wijze op zoek 1. Een derde probeert om
gaan naar overeenstemming tussen overeenstemming tot stand te
twee of meer partijen. brengen tussen twee of meer
partijen.
2. Aan een mediator worden wel eisen 3. Aan een bemiddelaar worden geen
gesteld. eisen gesteld.
3. Mediation bevat diverse juridische 4. Bemiddeling bevat geen juridische
aspecten, zoals de mediationovk en elementen, behalve als deze deel
de vaststellingsovk. uitmaken van het feitelijke probleem.
,1.4.2 Procesverloop
Het mediationproces verloopt in fasen. Duidelijkheid over het proces zorgt ervoor dat het
concreet en oplossingsgericht blijft. Partijen weten waar ze aan toe zijn, juist in een
onzekere en emotionele periode hebben zij behoefte aan structuur en houvast.
1. Kennismakingsgesprek (optioneel).
2. Bespreken essentiële voorwaarden van mediation (vertrouwelijkheid, vrijwilligheid, rol
mediator en eigen verantwoordelijkheid van partijen).
3. Ondertekenen mediationovk.
→ Start mediationproces.
1. Partijen mogen beiden hun kant van het verhaal vertellen.
2. Zoeken naar gemeenschappelijke belangen en de verschillende mogelijkheden voor
de situatie.
3. Belangen afwegen, onderhandelen en tot eindafspraken komen → gaat niet
alleen om het onderwerp van het conflict maar ook om de diepere laag;
relationele verhouding tussen partijen, wensen, verlangens,
verwachtingen, angsten en ideeën. De mediator helpt partijen om te
communiceren, begrip voor elkaar op te brengen en om elkaar tegemoet
te komen.
4. Als partijen er uitgekomen zijn, worden afspraken op papier gezet.
5. Door ondertekening van de ovk zijn partijen aan de afspraken gebonden en eindigt
het mediationproces.
1.4.3 Deelnemers en betrokkenen
- De partijen: natuurlijk persoon of vertegenwoordiging van een rechtspersoon.
- De mediator: procesbegeleider
- Eventueel: co-mediator
- Eventueel: derden, partij-adviseurs, partij-begeleiders en deskundigen
1.5 Kenmerken van mediation (basisbeginselen)
- Mediation is een proces: begin en eind, in fasen die voor partijen herkenbaar zijn.
Begin: ondertekenen mediationovk, einde: ondertekenen vaststellingsovk.
- Vrijwilligheid: partijen kunnen slechts gestimuleerd worden, niet gedwongen. Van
partijen wordt verwacht dat zij zich inspannen om samen verder te komen en zich
aan afspraken houden. Vrijblijvend: partijen zijn vrij om de mediation op elk gewenst
moment te beëindigen.
- Autonome zelfbeschikking: iedere persoon kan zelf beslissingen nemen en voor
zichzelf opkomen. De mediator begeleidt, maar partijen maken zelf keuzes.
- Vertrouwelijkheid/geheimhouding: Partijen moeten zich vrij voelen om uit te
spreken waar het werkelijk om gaat en mogelijke uitkomsten moeten
vrijblijvend kunnen worden besproken → vergroot kans op succesvolle
uitkomst.
, - Ongebondenheid: partijen zijn pas gebonden als een afspraak op schrift staat en
deze is ondertekend. Dit vergroot creativiteit van partijen om tot oplossingen komen;
ze kunnen vrij en ongebonden spreken over oplossingen. De mediator benadrukt dit.
De mediator creëert een veilige sfeer zodat partijen van hun standpunten af kunnen
stappen en een stapje naar elkaar kunnen zetten.
- Commitment: partijen zetten zich actief in om tot een oplossing te komen. Zij hebben
de intentie om er samen uit te komen. Inzet en betrokkenheid van partijen maken
mediation een succes. Door ondertekening van de mediationovk verbinden partijen
zich aan deze inspanningsverplichting. Er is geen sprake van no cure - no pay.
- Communicatie/relatie: een sfeer van respect helpt om toenadering te zoeken.
Daarom worden gespreksregels afgesproken; laten uitpraten, niet schelden etc.
Daarnaast wordt afgesproken hoe omgegaan wordt met e-mails en
telefoongesprekken (CC).
- Eigen verantwoordelijkheid: voor de uitkomst van het proces. Zij nemen de
beslissingen, de mediator biedt daartoe slechts concrete mogelijkheden. Partijen
moeten hiertoe bereid en in staat zijn. Dit zorgt voor voldoening en bestendigheid
van afspraken.
- Onafhankelijkheid: mediator is neutraal, onpartijdig en ongebonden aan enige
uitkomst; zodat beide partijen vertrouwen kunnen hebben.
→ partijen moeten deze kennen voordat ze aan mediation beginnen, het is de
taak van mediator om het te vertellen.
1.7 Het juridisch kader van mediation
1.7.1 Juridisch kader
Mediation is niet in de wet geregeld, maar vindt wel plaats in de schaduw van het recht →
partijen maken zelf afspraken binnen de wettelijke kaders. Zo vinden partijen
een oplossing op maat. Partijen houden rekening met hetgeen de rechter zou
oordelen, op basis van jurisprudentie, vakliteratuur en rekentabellen. Eerst wordt
aandacht besteed aan het menselijke aspect, iedereen wil gezien en gehoord
worden. Deze wensen komen bij de rechter meestal niet ter sprake. Daarna is er
ruimte voor de juridische kwesties.
1.7.2 Juridische onderwerpen
Mediation wordt gebaseerd op jurisprudentie, het algemeen overeenkomstenrecht en de
gedragsregels waar de mediator aan moet voldoen.
Jurisprudentie → vertrouwelijkheid en geheimhouding.
Algemeen overeenkomstenrecht → de mediationovk is een is een ovk van opdracht
(7:900 BW) en een meerpartijenovk. De ovk waarin afspraken worden vastgelegd is een
vaststellingsovk (7:400 BW). Afhankelijk van de aard van de afspraken kan het ook een
gewone ovk zijn. Komt een van de partijen de verbintenis niet na, kan de andere partij
degene aanspraken met nakoming, soms in combinatie met schadevergoeding.
