Een samenvatting van het boek: Hoofdzaken Socialezekerheidsrecht voor het vak Socialezekerheidsrecht op Tilburg University. De samenvatting bevat een samenvatting van de volgende hoofdstukken: 1 t/m 8, 11,12,13,14 en 15
SAMENVATTING VAN HET
BOEK: HOOFDZAKEN
SOCIALEZEKERHEIDSRECHT
S. Klosse & G.J. Vonk
2015-2016
Samenvatting van het boek: Hoofdzaken Socialezekerheidsrecht. Samenvatting van de volgende
hoofdstukken: 1,2,3,4,5,6,7,8,11,12,13,14 en 15
,1 Inleiding
1.1 sociale zekerheid: een veelzijdig begrip
De sociale zekerheid begon zich in Europa te ontwikkelen vanaf de tweede helft van de 19e eeuw. In die
periode kwamen in veel landen socialeverzekeringsregelingen tot stand die loonarbeiders moesten
beschermen tegen de risico’s van arbeid. Sociale zekerheid heeft met bestaanszekerheid te maken. Vaak
wordt ook gewezen op het belang van bepaalde waarden die aan de sociale zekerheid ten grondslag
liggen. Zo’n waarde is bijvoorbeeld solidariteit. Het gaat erom dat de sterken een bijdrage leveren aan
de bescherming van de zwakkeren. Bij sociale verzekeringen is de verzekering verplicht gesteld en
worden de geldbedragen uitgekeerd bij wijze van uitkeringen. Sociale voorzieningen stellen geen eisen
ten aanzien van voorafgaande verzekering; de uitkering wordt verstrekt als men op enig moment aan de
wettelijke voorwaarden voldoet.
1.2 Een werkdefinitie van sociale zekerheid
Voor doeleinden van dit leerboek verwijst het begrip sociale zekerheid naar regelingen die bescherming
bieden bij sociale risico’s en bij behoeftigheid en die uitkeringsgerechtigden steun geven bij het vinden
van werk. De waarborgfunctie heeft een dubbele betekenis: minimumbescherming en bescherming ten
inkomensderving. Naast de waarborgfunctie heeft de sociale zekerheid een activeringsfunctie. Het gaat
erom de uitkeringsgerechtigden te re-integreren op de arbeidsmarkt. Volgens onze definitie moet de
inkomensbescherming verband houden met sociale risico’s of behoeftigheid. De sociale risico’s zijn
gecodificeerd in Conventie nr. 102 van de IAO betreffende minimumnormen inzake sociale zekerheid.
1.3 Recht op sociale zekerheid en overheidsverantwoordelijkheid
Zoals gezegd impliceert het begrip sociale zekerheid een bepaalde overheidsverantwoordelijkheid. De
overheid vertegenwoordigt in dit verband de gemeenschap die garant staat voor de bestaanszekerheid
van haar leden. De bijzondere verantwoordelijkheid van de overheid is verankerd in het recht, in het
bijzonder in de erkenning van het recht op sociale zekerheid als een sociaal grondrecht. In ons land
verwijst artikel 20 lid 2 van de Grondwet naar de sociale zekerheid. Uit het grondrecht op sociale
zekerheid zijn geen concrete normen voor de inrichting van het stelsel af te leiden.
1.4 sociale zekerheid: publiek en privaat
Sociale zekerheidsregelingen geven aanspraak op bepaalde prestaties. We zouden kunnen zeggen dat,
indien deze aanspraak rechtstreeks is gefundeerd op een publiekrechtelijke regeling, er sprake is van
publieke sociale zekerheid. Naast de publieke sociale zekerheid staat de private sociale zekerheid.
Hiervan is sprake als de aanspraak op de desbetreffende prestatie is gebaseerd op een civielrechtelijke
overeenkomst. Waar historisch gezien sprake is van een ontwikkeling van private naar publieke sociale
zekerheid, zien we vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw een omgekeerde beweging. Die
beweging wordt aangeduid als privatisering van de publieke sociale zekerheid.
Het onderscheid publiek-privaat is in de sociale zekerheid niet altijd even veelzeggend. In de
internationale literatuur is het gebruikelijker om de sociale zekerheid voor te stellen als een
driepijlerstelsel. Hier wordt gedoeld op drie afzonderlijke lagen. De eerste laag wordt gevormd door het
wettelijke socialezekerheidsstelsel. De prestaties hiervan worden aangevuld door aanspraken die de
werknemeer heeft ten opzichte van de werkgever (tweede laag). De derde laag ten slotte is opgebouwd
uit zuiver private voorzieningen die een burger voor zichzelf kan treffen in de vorm van bijvoorbeeld
lijfrentepolissen, spaarregelingen.
,1.5 Omvang van de sociale zekerheid
Het belang van de sociale zekerheid is groot. Dit blijkt uit het niveau van de uitgaven aan uitkeringen en
andere prestaties. Het grote belang van de sociale zekerheid blijkt verder uit de aantallen mensen die
voor hun inkomen afhankelijk zijn van de sociale zekerheid.
, 2 Het socialezekerheidsstelsel
2.2 Socialezekerheidsregelingen
Het stelsel van sociale zekerheid is het geheel van regelingen gericht op het bevorderen van
bestaanszekerheid en van de instanties die bij die regelingen als uitvoerder, toezichthouder of rechter.
2.3 sociale verzekeringen en sociale voorzieningen
De sociale verzekeringen zijn oorspronkelijk tot stand gekomen om werknemers te beschermen tegen
sociale risico’s, zoals ziekte, werkeloosheid en arbeidsongeschiktheid. De belangrijkste sociale
voorziening is de sociale bijstand.
Volgens het verzekeringsbeginsel moet er evenredigheid bestaan tussen de hoogte van de aan een
verzekeraar te betalen premie en het risico. Op het verzekeringsbeginsel wordt in de sociale zekerheid
veelvuldig inbreuk gemaakt. Dit gebeurt onder andere om redenen van solidariteit met groepen die een
relatief zwakke inkomenspositie hebben of een groot risico vertegenwoordigen. Een onderscheid tussen
sociale verzekeringen en sociale voorzieningen is de wijze van financiering. Sociale verzekeringen zijn
regelingen waarvan de lasten worden betaald uit de premies die door de verzekerden en de werkgever
van verzekerden worden opgebracht. De kosten van de sociale voorzieningen komen daarentegen ten
laste van de algemene middelen, premiebijdragen zijn daar onbekend.
2.4 Personele werkingssfeer
De socialezekerheidsregelingen kan men ook rubriceren naar hun personele werkingssfeer. De
personele werkingssfeer heeft betrekking op de vraag welke personen onder het bereik van een regeling
vallen, de doelgroep van een regeling. De belangrijkste doelgroep van de sociale verzekeringen zijn de
zogenoemde verzekerden. In dit verband spreekt men ook wel van de kring van verzekerden. De sociale
verzekeringen pleegt men onder te verdelen in volksverzekeringen en werknemersverzekeringen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MvanRijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,24. Je zit daarna nergens aan vast.
