Overzichtjes Gezonde & Zieke Cellen II
Naomi Janssen
Neoplasmata
Eigenschap Benigne Maligne
Groei Expansief Infiltratief/invasief
Metastasering Niet Mogelijk
Groeisnelheid Laag Hoog
Begrenzing Scherp, vaak kapsel Onscherp, meestal geen kapsel
Necrose Zelden Vaak
Cel- en kernatypie Gering Sterk
Mitotische activiteit Gering Hoog
Differentiatie Goed Matig-slecht
Groeistoornissen
Groeistoornis Soort Uitleg
Hypertrofie Kwantitatieve adaptatie Cellen worden groter
Hyperplasie Kwantitatieve adaptatie Toename in aantal cellen
Atrofie Kwantitatieve adaptatie Afname in aantal cellen
Metaplasie Kwalitatieve adaptatie Verandering celtype op een
plaats waar dat normaal niet
gebeurt
Reversibel
Verhoogde kans op dysplasie
Dysplasie Kwalitatieve adaptatie Ongeorganiseerde groei,
architectuur ordeloos en
cellulaire atypie, kenmerken
anaplasie
Vaak voorstadium maligniteit
(ernstige dysplasie=CIS)
Neoplasie Ongecontroleerde Ongecontroleerde
groeistoornis nieuwvorming
Desmoplasie Adaptatie Bindweefselproliferatie
Anaplasie Adaptatie Afwezigheid van uitrijping
=ongedifferentieerd weefsel
Begrippen
Begrip Uitleg
Tumor Zwelling
Eisen waaraan het moet voldoen om tumor te zijn:
Parenchym Functionele cellen van bepaald orgaan
Hieruit bestaat epitheliale tumor
Stroma Bestaat uit vet, vaten, bindweefsel
Ligt om parenchym van tumor heen, tumor heeft stroma nodig om te
groeien
→stroma zorgt dat tumor palpabel is en zichtbaar op beeldvormig
, Differentiatie In hoeverre de tumor morfologisch en functioneel nog lijkt op het
weefsel waaruit het is ontstaan
Benigne tumor: goed gedifferentieerd
Maligne tumor: slecht gedifferentieerd
Criteria differentiatie:
Carcinogenen Factoren die maligne potentie vergroten
Fysisch: zon
Chemisch: asbest
Biologisch: HPV
Proto-oncogen Stimuleren fysiologische groei
Gain of function mutatie
Staat normaal UIT
Mutatie leidt tot ongecontroleerde groei
→voorbeeld: Her-2-neu (mammacarcinoom), RAS
Tumorsuppressorgen Remmen groei, zorgen dat er tijd is om DNA te repareren
Loss of function mutatie
Staat normaal AAN
Mutatie leidt tot ongecontroleerde groei
→voorbeeld: p53 en BRCA1/2
Metastasering Tumor implantatie komt los van de primaire tumor en hecht zich
ergens anders in het lichaam
Vaak lymfogeen of hematogeen, soms ook via pleura (pleuritis
carcinomatosa), via peritoneum (peritoneum carcinomatosa), via
pericard (pericarditis carcinomatosa), subarachnoïdale ruimte.
Doel: 60% curatief, 40% palliatief
Berust op herstellend vermogen van gezonde cellen
1 Gray (Gy) = 1 Joule/kg
Elektromagnetische straling met fotonen (zelfde als röntgenfoto, maar dan 100-1000 keer zoveel energie).
Doordringend vermogen:
1. Fotonen dringen diep door →gammastraling
2. Protonen heel ingewikkeld en kostbaar
3. Elektronen dringen niet diep door
Werking: straling met fotonen → elektronen schieten los → fotonen reageren met DNA en gaan zuurstofradicalen
vormen.
- indirecte schade
2/3 van effect komt door radicalen → bekendste: ozon (zeer reactief)
- directe schade
1/3 van effect komt doordat elektronen zelf het DNA beschadigen
, Snel delende cellen kunnen niet goed herstellen van DNA-schade →handig voor tumors →maar ook bijwerkingen in
snel delende systemen
Toegediend in fracties zodat alle cellen doodgaan.
→hoe kleiner hoeveelheid straling, hoe groter aantal fracties nodig is
Gevoeligheid voor radiotherapie tijdens celcyclus
- cel is alleen gevoelig in G2- en M-fase
- G1-fase: cel is resistent tegen bestraling!
- S-fase: zit hier tussenin
Effecten radiotherapie afhankelijk van:
- Totaal te geven dosis in Gray
- Dosis/fractie
- Aantal fracties
- Totale tijdschema van serie bestralingen
Tumor linker mamma: kijk uit voor stralingsschade aan het hart! →voorkomen: breathhold-techniek
Niet bestralen: 3x zo hoge kans op recidief
Curatieve radiotherapie: bij mammasparende therapie, prostaatkanker, longkanker, darmkanker (neo-adjuvant)
Soorten radiotherapie
Soort Kernmerken
Electieve bestraling Groot gebied met lage dosis
→mamma en darmen
Lokale bestraling Alleen tumor wordt bestraald
→hersenen en longen
Stereotactische radiotherapie Hoge dosis met weinig fracties
=hypofractionering Kan alleen bij kleine tumoren want beschadiging omliggend
weefsel kan groot zijn
→hersenen en longen
Bijwerkingen
Algemeen: vermoeidheid en algehele malaise
Plaats Acuut Chronisch
Duur: 2-3 weken (6 weken) Vanaf 6 maanden
Gevolg van fibrose in bestraald gebied
Huid Tijdelijk haaruitval en Verkleuring, soms ulcus
epidermolyse
Slijmvlies mucositis Atrofie, chronische ontsteking
Beenmerg aplasie
Longen pneumonitis Afgenomen longfunctie
Blaas frequente mictie
Hersenen hersenoedeem Afname cognitie
Darm diarree en misselijkheid
Endocrien Afname hormoonproductie
Reproductie Steriliteit
Bindweefsel Fibrose
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NJJanssen00. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
