TAALTOPICS ARGUMENTEREN
DENK KRITISCH, ADVISEER OVERTUIGEND!
Braas, C., Van der Geest, E., & De Schepper, A. (2015). Taaltopics Argumenteren (4e ed.).
Groningen/Houten, Nederland: Noordhoff.
,FLAPTEKST
Als hogeropgeleide moet je een publiek kunnen overtuigen van je advies, plan of idee. Taaltopics
Argumenteren biedt een totaalaanpak om te komen tot een verhaal dat werkelijk overtuigt. Het boek
volgt de lijn van het adviestraject: van vooranalyse, via het vin den en beoordelen van bronnen en
argumenten, naar een overtuigend ingevuld schriftelijk of mondeling advies. Theorie over
redeneertypen, drogredenen en klassieke retorica wordt direct gekoppeld aan de praktijk van het
overtuigend adviseren.
Taaltopics Argumenteren leert je: kritisch omgaan met bronnen, teksten en redeneringen. Schrijven
én presenteren van een overtuigend advies. Overtuigend beantwoorden van kritische vragen.
,INHOUDSOPGAVE
1 STANDPUNTEN, ARGUMENTEN EN REDENERINGEN ........................................................................................... 4
1.1 STANDPUNTEN EN ARGUMENTEN ................................................................................................................ 4
1.2 REDENERINGEN .................................................................................................................................................... 4
1.3 ARGUMENTATIESTRUCTUREN ........................................................................................................................ 5
1.4 ARGUMENTATIEVE SIGNAALWOORDEN ..................................................................................................... 6
1.5 VISUELE WEERGAVE VAN ARGUMENTATIE ............................................................................................... 7
1.6 LASTIG TE HERKENNEN ARGUMENTATIE .................................................................................................. 7
1.7 NIET-ARGUMENTATIEVE PASSAGES ............................................................................................................. 7
1.8 LOGOS, ETHOS EN PATHOS ............................................................................................................................... 7
, 1 STANDPUNTEN, ARGUMENTEN EN REDENERINGEN
1.1 STANDPUNTEN EN ARGUMENTEN
Soms is het heel duidelijk dat iemand een standpunt inneemt (zie voorbeeld 1, 2 en 3).
[1] Ik vind dat dit kabinet voortdurend foute beslissingen neemt.
[2] De overheid moet de kinderopvang meer betaalbaar maken voor jonge gezinnen.
[3] La dolce vita van Fellini is nu toch echt een zwaar verouderde film!
Maar er zijn ook uitspraken waaruit niet zo duidelijk blijkt of ze bedoeld zijn als standpunt. Neem
bijvoorbeeld ‘het wordt mooi weer vandaag’: dit kan een simpele constatering zijn (wanneer je ’s
ochtends uit het raam kijkt), maar ook een standpunt, of zelfs een argument (zie voorbeeld 4 en 5).
[4] Het wordt mooi weer vandaag, (standpunt)
de zwaluwen vliegen al hoog. (argument)
[5] Laten we naar het strand gaan, (standpunt)
het wordt mooi weer vandaag. (argument)
Uitspraken kunnen de functie krijgen van standpunt of argument, afhankelijk van de relatie met
andere uitspraken. We noemen een uitspraak pas een standpunt of een argument als er sprake is van
een ondersteuningsrelatie tussen uitspraken. Een mening die niet verder met argumenten wordt
onderbouwd, noemen we gewoon een mening.
Essentieel voor het begrip argumentatie is de gerichtheid op anderen. De spreker of schrijver wil
anderen ergens van overtuigen: hij realiseert zich kennelijk dat de uitspraak die hij ondersteunt,
betwistbaar is. Bij gesproken tekst zijn die anderen meestal direct aanwezig, bij geschreven tekst is
dat niet het geval.
Ook kan het voorkomen dat er in eerste instantie van uitgegaan wordt dat een uitspraa k een
onbetwistbaar feit is, maar dat een ander er toch zijn twijfels bij heeft. De uitspraak verandert dan in
een standpunt waarvoor of waartegen argumenten kunnen worden aangedragen.
Als de andere partij geen tegenwerpingen doet, geen kritische vragen meer stelt en zelfs geen
wenkbrauwen meer optrekt, gaan we er vanuit dat argumentatie tot overtuigen heeft geleid (wie
zwijgt, stemt toe).
CENTRALE BEGRIPPEN
argumenteren een uitspraak verdedigen door een of meer andere uitspraken
ter ondersteuning aan te voeren
argumentatie een samenstel van standpunt en argument(en)
standpunt de uitspraak die wordt ondersteund (ook wel conclusie)
argument de uitspraak die een andere uitspraak ondersteunt
tegenargument een uitspraak die een andere uitspraak ontkracht
1.2 REDENERINGEN
Standpunt en argument zijn pas echt aan elkaar te relateren als je er nog een verbindende uitspraak
bij denkt (zie voorbeeld 1).
[1] Volgens mij moet je die smartphone zeker niet kopen. (standpunt)
In een techno-blog op internet werd-ie laatst heel kritisch beoordeeld.
(argument)
4
