Smart
concepts
Oe1: onderzoeksrapport
Naam: Inez Willemsen
Studentnummer: 670728
HACBVT1F
Creative Business
Hogeschool Inholland te Haarlem
11 januari 2021
Leercoach: Janine van Duijn
,Voorwoord
Voor u ligt de uitwerking Smart Concepts OE1: Onderzoek. Deze opdracht is geschreven in het kader voor het
behalen van het benodigd aantal studiepunten voor de overgang naar jaar twee voor de opleiding Creative
Business aan de Hogeschool Inholland te Haarlem. Bij het maken van deze opdracht is er geleerd om te
communiceren in groepsverband en ook vooral als individu. Bij dezen wil ik graag de moduleleider Janine van
Duijn bedanken voor het begeleiden en lesgeven tijdens deze module. Ook wil ik de respondenten die
geïnterviewd zijn bedanken voor hun tijd om mij te helpen bij dit onderzoeksrapport.
Inez Willemsen 670728
11 januari 2021
Inhoudsopgave
Voorwoord ............................................................................................................................................ 2
Hoofdstuk 1. Inleiding ......................................................................................................................... 3
Hoofdstuk 2. Probleemanalyse eenzaamheid ................................................................................ 3
Hoofdstuk 2.1 Selecteren doelgroep en stakeholderanalyse ................................................. 3
Hoofdstuk 2.2 Probleemboom ...................................................................................................... 5
Hoofdstuk 2.3 Uitkijktoren.............................................................................................................. 6
Hoofdstuk 2.4 Context Canvas Map ............................................................................................. 7
Hoofdstuk 2.5 Trendanalyse .......................................................................................................... 9
Hoofdstuk 3. Onderzoeksopzet ...................................................................................................... 11
Hoofdstuk 3.1 Steekproef kwalitatief onderzoek ..................................................................... 11
Hoofdstuk 3.2 Topiclijst interview ............................................................................................... 12
Hoofdstuk 4. Empathy map ............................................................................................................. 13
Hoofdstuk 5. Persona en klantreis .................................................................................................. 14
Hoofdstuk 5.1 Persona .................................................................................................................. 14
........................................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 5.2 Klantreis ................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 6. Individuele ontwerpvraag en frames ..................................................................... 16
Bibliografie .......................................................................................................................................... 18
Iteratielogboek ................................................................................................................................... 22
Bijlagen ................................................................................................................................................ 23
Bijlage 1. Gezamenlijke topiclijst ................................................................................................ 23
Bijlage 2. Bericht respondenten ................................................................................................. 24
Bijlage 3. Gezamenlijke empathiemap ...................................................................................... 24
Bijlage 4. Gezamenlijke persona + gezamenlijke klantreis.................................................... 25
Bijlage 6. De transscripts + samenvattingen transscripts ....................................................... 27
Bijlage 7. Visuele weergave van individuele klantreis ............................................................ 43
2
,Hoofdstuk 1. Inleiding
Niemand wil zich ooit eenzaam voelen. In dit rapport wordt ingegaan op het maatschappelijk probleem
eenzaamheid. Een maatschappelijk probleem dat door veel mensen over het hoofd wordt gezien. De
onbekendheid voor het maatschappelijke probleem was een aanleiding. Dit zorgde ervoor dat het gevoel van
eenzaamheid in Nederland onder een gekozen doelgroep onderzocht en weggenomen zal worden.
Eenzaamheid komt veel voor in Nederland en Team United zal dit voor een doelgroep oplossen. Aan de hand
van onderzoek (field- en deskresearch), creatie en productie van een prototype zal er een oplossing komen
tegen eenzaamheid. Er zal tijdens deze module een iteratief proces plaatsvinden te volgen in het
iteratielogboek. Er zijn verschillende onderzoeksmethoden toegepast aan dit rapport namelijk: Kwalitatief
onderzoek; deskresearch (Baarda, 2019) en kwantitatief onderzoek; Fieldresearch → interviews (den Dekker,
2019).
In hoofdstuk 2 wordt het probleem eenzaamheid geanalyseerd. De doelgroep wordt gekozen, er wordt een
stakeholderanalyse uitgevoerd en een probleemboom, een uitkijktoren, context canvas én er zal een
trendanalyse worden uitgewerkt. Hierdoor zal er zoveel mogelijk informatie opgedaan worden over het
maatschappelijke probleem en de doelgroep. In hoofdstuk 3 is er sprake van kwantitatief onderzoek namelijk
fieldresearch. In hoofdstuk 4 en 5 zal de opgedane kennis van hoofdstuk 2 en 3 verwerkt worden in een
empathiemap, persona en klantreis over de doelgroep die te maken heeft met het maatschappelijk probleem.
In hoofdstuk 6 wordt de uiteindelijke ontwerpvraag ontwikkeld en worden de frames gekozen op basis van het
gedane onderzoek en de bevindingen van desk- en fieldresearch.
Waarom voelt de doelgroep zich eenzaam? Hoe zal team United een oplossing vinden voor de doelgroep?
Wat voelt de doelgroep? En de hoofdvraag: Hoe kan team United eenzaamheid oplossen onder de
doelgroep? Op onder andere deze vragen wordt antwoord gegeven in dit rapport.
Hoofdstuk 2. Probleemanalyse eenzaamheid
Hoofdstuk 2.1 Selecteren doelgroep en stakeholderanalyse
Eenzaamheid komt onder vele doelgroepen voor. In dit project gaat team United
(projectgroep) in op de doelgroep: Alleenstaande(n). Onder de doelgroep horen
subgroepen, dit zijn: Alleenstaande ouders, weduwe(naars), mensen die gescheiden zijn,
mensen die alleen wonen, mensen die niet alleen wonen en niet getrouwd zijn of
daarmee gelijkgesteld, mensen die wonen in een verpleeghuis of groepswoning voor
gehandicapten en de leefsituatie is niet getrouwd of daarmee gelijkgesteld (UWV, 2018).
Deze doelgroep is vrij breed en daarom is aan de hand van itereren alleen ingegaan op
alleenstaande gescheiden ouders. Alleenstaande ouders die gescheiden zijn voelen zich vaker eenzaam dan
anderen. Volgens een CBS-onderzoek springen de gescheiden mensen er in dat opzicht uit (CBS, 2018).
Doordat respondenten van het interview tussen 40 en 60 jaar oud zijn, zal door middel van deze bevinding de
doelgroep worden gedefinieerd naar: alleenstaande gescheiden ouders
tussen de 40 en 60 jaar. De doelgroep is in dit document verkort tot:
(alleenstaande) gescheiden ouders. Zoals in de tabel hiernaast te zien is
zijn de aantallen gescheiden alleenstaande ouders in de periode 1995-
2008 enorm toegenomen bij zowel man als vrouw. De stijging van het
aantal alleenstaande ouders heeft te maken met de hoeveelheid
relatiebreuken (gehuwd of ongehuwd) die steeds frequenter voorkomen
onder het aantal samenwonenden (de Graaf, 2008). Van de
eenoudergezinnen is in 2008 ongeveer de helft gescheiden.
Figuur 1.1 tabel alleenstaande ouders naar burgerlijke
Stakeholder analyse
staat
De stakeholder analyse is onderverdeeld in drie groepen: De interne-,
externe- en interface stakeholders (Projectmanagementsite.nl, z.d.). De interne stakeholders zijn deel van de
organisatie of projectteam die het project uitvoert. De externe stakeholder is de partij die betrokken is bij het
project, maar geen deel uitmaakt van de projectorganisator of de organisatie waar deze deel van uitmaakt. De
interface stakeholder is niet bij het project betrokken, maar vertegenwoordigt een groep die belang heeft bij
het project. Ook wordt er gekeken naar de primaire (heeft direct invloed op projectaanpak) en de secundaire
(heeft indirect invloed op projectaanpak) stakeholders (Schuurmans, 2016).
3
, In onderstaande tabel zijn de stakeholders beschreven (tabel 1):
Stakeholders Primair Secundair
Interne Het projectteam (United) Medestudenten,
stakeholder bestaande uit: Luc, Twan, docenten, examinatoren en
Tessa, Vincent en Inez. de geïnterviewde
respondenten
Externe De Concurrenten: Flitsdate,
stakeholder alleenstaande(n) gescheiden Iedereen beroemd. “Lekker
ouders tussen de 40 en 60 in je vel” apps, EQ-Radio.
jaar (en de kinderen die
meegaan bij prototype:
playdate)
Interface Lokale overheden (subsidies Nationale overheid (subsidies
stakeholder en uitkeringen), en uitkeringen), maatschappij
Hogeschool Inholland, RIVM en de Google Home
Er zijn verschillende stakeholders betrokken bij het maatschappelijke probleem, zoals te zien in de
bovenstaande tabel. De stakeholders hebben bepaalde invloeden op het maatschappelijke probleem. Ze
willen allemaal dat eenzaamheid onder de alleenstaande gescheiden ouders tussen de 40 en 60 jaar zal
verminderen.
Het projectteam United heeft een relatie met het probleem aangezien zij een oplossing zullen vinden tegen
het maatschappelijke probleem en de doelgroep: gescheiden alleenstaande ouders tussen de 40 en 60 jaar.
De oplossing zal door middel van onderzoek en een creatief proces ontwikkeld worden. Medestudenten die
in periode 1 deze module hebben gemaakt kunnen het team helpen wanneer het team vastloopt met het
onderzoeken en creëren van een oplossing voor het maatschappelijke vraagstuk. Ook zullen de
medestudenten uit de klas, op basis van de pitch (OE3), United feedback geven. De docenten zal het team
begeleiden met deze module en zullen vragen beantwoorden. De examinatoren zullen het werk gaan
beoordelen. De geïnterviewde respondenten zullen indirect meehelpen aan een nog betere oplossing door
hun gegeven feedback tijdens te interviews en de tests (OE3). De alleenstaande gescheiden ouders tussen
de 40 en 60 jaar vallen onder de doelgroep waar de projectgroep zich op zal gaan richten. Het
maatschappelijke probleem speelt af in hun omgeving, die United zal onderzoeken. Door middel van
kwalitatief onderzoek zal United achter hun leefomgeving en levensstijl komen, om zo op een creatieve manier
een oplossing te vinden voor het maatschappelijk probleem eenzaamheid. De concurrenten zijn gebaseerd
op de ontwikkelde prototypes van OE3. Er is bij het eerste prototype (Playdate) sprake van twee concurrenten
namelijk ‘Flitsdate’ (Flitsdate, z.d.) en ‘Iedereen beroemd’ (van Goethem, 2020). Deze concurrenten komen
qua concept en klantbehoeften overeen met de Playdate (een van de ontwikkelde prototypen). De andere
concurrenten behoren tot prototype twee: de Homemate. De concurrenten van de Homemate zijn ‘lekker in je
vel-apps’ (RTLnieuws, 2018) en de ‘EQ-radio’ (Connor-Simons, 2016). Deze proberen om de doelgroep zich
ook beter te laten voelen. Ook deze concurrenten spelen in op dezelfde klantbehoeften en hebben hetzelfde
concept als de Homemate. De lokale overheden zijn stakeholders aangezien zij activiteiten en/of
evenementen kunnen organiseren tegen het gevoel van eenzaamheid onder de doelgroep. Hogeschool
Inholland zal United indirect helpen door de docenten die les geven. Ze helpen direct door toegang te geven
tot de digitale bibliotheek. De hogeschool is indirect ook de opdrachtgever voor deze module. De nationale
overheid heeft de verantwoordelijkheid voor het welzijn van de bevolking, waaronder eenzaamheid onder de
alleenstaande gescheiden ouders. De maatschappij kan met behulp van verschillende organisaties en
vrijwilligers helpen bij het afnemen van het gevoel van eenzaamheid onder mensen. Dus ook onder de
doelgroep: gescheiden alleenstaande ouders tussen de 40 en 60 jaar. De Google Home kan een mogelijke
samenwerking zijn vanwege het gemaakt prototype (Homemate) in OE3.
4
, Hoofdstuk 2.2 Probleemboom
Een probleemboom is een visuele uiting van het probleem en de onderliggende oorzaken en gevolgen
(Impactwijzer.nl, z.d.). De probleemboom is een hulpmiddel om inzicht te krijgen in dit (maatschappelijke)
probleem, wie ervaart het, wat is de relatie tussen oorzaken, gevolgen en hoe is dit op te lossen? (KCJW.nl,
z.d.)
Het probleem
Het probleem wat in kaart wordt gebracht in dit project is het gevoel van eenzaamheid
onder de gekozen doelgroep: gescheiden alleenstaande ouders tussen de 40 en 60 jaar.
Soorten eenzaamheid
Er zijn verschillende soorten eenzaamheid. Eenzaamheid kan zowel op sociaal als op
emotioneel vlak voorkomen. Bij sociale eenzaamheid gaat het vooral om het ontbreken van contacten met
mensen waarmee iemand bepaalde gemeenschappelijke kenmerken deelt (Eén tegen eenzaamheid, 2018).
Ook schrijft één tegen eenzaamheid (2018) dat het voelen van emotionele eenzaamheid optreedt wanneer
iemand een hechte, intieme band mist met één andere persoon, meestal een levenspartner. Bij deze vormen
van eenzaamheid gaat het vooral om het aantal contacten en de kwaliteit van de contacten. Soms voelt men
beide vormen van eenzaamheid, dit wordt ook wel ‘gecombineerde eenzaamheid’ genoemd.
Oorzaken
De oorzaken van het gevoel van eenzaamheid onder alleenstaande gescheiden ouders zijn uitlopend.
Natuurlijk de scheiding en het hebben van weinig tot geen sociale contacten kan leiden tot een gevoel van
eenzaamheid onder de alleenstaande gescheiden ouders (CBS, 2018). Ook is de verandering van relaties een
oorzaak van eenzaamheid (Eenzaam.nl, z.d.). Een actuele oorzaak van eenzaamheid is het coronavirus. Het
´eenzaamheidsvirus´ speelt een rol onder de gescheiden ouders (Eshuis, 2020). Volgens onderzoek van het
CBS (2018) is het ontbreken van een partner op sociaal vlak een belangrijke factor bij het ervaren van sterke
eenzaamheid. Alleenstaanden met of zonder kinderen rapporteren dit het meest. Gescheiden paren voelen
zich maar liefst drie keer meer emotioneel, sociaal en sterk eenzaam dan gehuwden, verweduwde en nooit-
gehuwden. Voor sociale eenzaamheid hangt het ontbreken van een partner niet voor iedereen samen met
eenzaamheid. Een alleenstaande gescheiden ouder is vaak het sterkst sociaal eenzaam (zie onderstaande
tabellen). Volgens de geïnterviewde respondenten was er juist vaker sprake van emotionele eenzaamheid
vooral voor, tijdens en vlak na de scheiding.
Figuur 1.2 tabel sterk eenzaam naar burgerlijke staat CBS (2018) Figuur 1.3 tabel eenzaamheid naar positie huishouden CBS (2019)
Gevolgen
Het missen van een bepaalde (intieme) relatie met mensen kan ertoe leiden dat men zich eenzaam voelt.
Alleenstaande gescheiden ouders voelen zich vooral sociaal eenzaam. Het gevolg van het sociaal eenzaam
voelen is dat mensen moeilijker sociale contacten leggen. De persoon zal sneller denken dat anderen hem of
haar niet leuk vinden, dus gaat men sociale gelegenheden uit de weg wat weer een gevolg van meer
eenzaamheid heeft (Zorg voor beter, 2020). Na de afgenomen interviews is naar voren gekomen dat men zich
vooral emotioneel eenzaam voelde. Eenzaamheid zorgt voor een gevoel van ongelukkigheid. In weken van
zelfisolatie leven alleenstaande gescheiden ouders ook zonder partner wat zelfs kan leiden tot mentale
klachten (Eshuis, 2020). Iemand die zich eenzaam voelt komt sneller in een negatieve spiraal terecht wat kan
leiden tot verdere mentale en dus emotionele ongelukkigheden (Zorg voor beter, 2020). Een ander gevolg is
5
