Samenvatting
Samenvatting aardrijkskunde H1,2,3 Klimaatvraastukken
- Vak
- Aardrijkskunde
- Niveau
- VWO / Gymnasium
aardrijkskunde H1,2,3 KLIMAATVRAAGSTUKKEN
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
1.1 De atmosfeer: een omhulsel van gasWeer en klimaat
- Klimaat= gemiddeld op een grote tijd
- Weer= de toestand van de dampkring op een bepaald moment en voor een klein gebied
Aarde bestaat uit: atmosfeer, hydrosfeer, lithosfeer en de biosfeer.
- Een verandering van het weer werkt door in een andere sfeer.
Ontstaan van de atmosfeer
4,6 miljard jaar geleden ontstond onze atmosfeer doordat het begon af te koelen.
- Er onstond een gasvormig omhulsel dat de aarde bedekte. 80% van de gassen die in de
dampkring vormen tref je aan in de onderste 10 KM door zwaartekracht. Wat bij onze
planeet opvalt is dat er veel stikstof en waterdamp aanwezig is.
Samenstelling en opbouw van de atmosfeer
Onze atmosfeer bestaat uit 4 lagen:
- troposfeer: elke 100 meter verder daalt de temperatuur met 0,6 graden.
- Hierna: stratosfeer, die bevat veel ozon en hierdoor wordt de stratosfeer warm.
- Ten slotte de mesosfeer en thermosfeer: de mesosfeer verbrandt de meteorieten.
Energiebalans
De zon is de belangrijkste energiebron voor het leven op aarde en de motor achter
weerverschijnselen. Evenwicht hoeveelheid straling die de aarde bereikt en de hoeveelheid straling
die de atmosfeer weer verlaat: energiebalans.
- In totaal bereikt het aardoppervlak 47% van de kortgolvige zonnestraling van het
aardoppervlak. Dit wordt omgezet in warmte en door de aarde als langgolvige straling
uitgestraald. Door waterdamp, CO2 en wolken wordt de meeste warmte geabsorbeerd en
naar de aarde teruggesstraald. Door het broeikaseffect verdwijnen de langgolvige stralingen
niet snel.
Variaties in de energiebalans
De hoeveelheid straling wordt door de breedteligging, albedo en de gesteldheid van het
aardoppervlak bepaald. Overschot aan energie= meer kortgolvige stralingen dan dat er langgolvige
stralingen uit de atmosfeer verdwijnt. Hoe loodrechter de lijn, hoe kleiner stuk aardoppervlak wordt
verwarmt. Ook verschilt het per gebied, een bos neemt meer energie op dan een poolgebied.
Water wordt langzamer warm en koud dan land:
- Het zonlicht kan dieper in het water doordringen
- Warmte wordt beter verdeeld door de beweging van water
- Het kost meer energie om water een temperatuur te laten stijgen
- ????????
Albedo effect: mate waarin het zonlicht word teruggekaatst (figuur 1.5)
1.2 warmte transport door de wind
Luchtdrukverschillen
Het lijkt warmer bij de evenaar omdat er vanaf hier de warmte verspreid moet worden naar de
polen, wat veel lucht en water nodig heeft.
- Luchtcirculatie= de lucht in de tropen zet verwarming uit – de soortelijke massa stijgt in de
lucht – hierdoor is er een gebied met tekort en overschot aan lucht – het gebied met
overschot stroomt naar het tekort gebied – in de koude kolom is de soortelijke massa van de
, lucht door het krimpen toegenomen en daalt de lucht – koude kolom gewicht neemt toe,
hierdoor ontstaat luchtdruk.
- Overschot= hogedrukgebied of maximum tekort= lagedrukgebied of maximum. De wind
waait dus van de polen naar de evenaar
Het corioliseffect
Het lijkt eigenlijk op een soort draaimolen, die tegen de klok in gaat. Hierdoor kan de wind van de
evenaar de noordpool niet bereiken. Op 30 N.B. Is de wind zo afgekoelt dat het de aardoppervlak
bereikt en hierdoor stroomt een deel terug naar de evenaar. De lucht die van de Noordpool naar de
evenaar stroomt, ontmoeten elkaar bij 60 N.B. En kan niks anders dan omhoog stijgen, een deel
hiervan gaat door de atmosfeer terug naar de pool, de rest naar de evenaar. (Figuur 1.9)
Passaten en moessons
- Passaten= met de wind in de rug krijgt deze op het noordelijk halfrond en afwijk naar recht
en bij zuid naar links, hele jaar oostelijke richting van de subtropische hogedrukgebieden
naar de evenaar zwaaien.
- Door de schuine stand van de aarde staat de zon niet het hele jaar loodrecht, de loodrechte
zonnestand beweegt tussen 2 keerkringen. Door de afwijking naar rechts zuigen de
lagedrukgebieden vochtige zeelucht aan = moessons. Deze brengen een paar maanden veel
neerslag. In januari als het ICTZ op zuidelijk halfrond ligt, waait er een aflandige droge
moesson. Uit het noord-oosten
1.3 rivieren in de oceanen
Oceanische circulatie
De overheersende winden zijn het belangrijkst van de zeestromen. Ze zijn verantwoordelijk voor de
herverdeling van zonne-energie. Elke zee heeft een hoofdcirculatie. Op het noordelijk halfrond gaat
deze met de klok mee en op zuidelijk tegen de klok in. Door ondiepten en vormen is dit patroon soms
anders.
Warme en koude zeestromen
Warme zeestromen zorgen voor aangename temperaturen op hoge breedten en koude andersom.
Thermohaline circulatie
Door de warme zeestroom heeft Noordwest-Europa een warmer temperatuur dan de geografische
breedte zou vermoeden. Een zeestroom die wordt aangedreven door de dichtheidverschillen van het
oceaanwater, heet thermohaline circulatie. Deze werkt als een diepwaterpomp die warm water uit
de tropische streken naar het noorden stuwt en dan weer retour via de diepte van de oceanen.
Normale situatie
Bij de Grote oceaan in de buurt van de evenaar waaien er passaten. Die stuwen het
oppervlaktewater naar het westen (indonesie en australie). Hier stijgt de vochtige lucht op en valt als
neerslag. Aan de andere kant van de Grote oceaan blaast de aflandige passaatwind het oppervlakte
water weg. Hierdoor komt er alleen koel water en hierin zitten veel mineralen en vissen.
Het kerstkind
Er is 1x per 7 jaar een windonderbreking waarbij de zon loodrecht op de Steenbokkeerkring staat en
die veroorzaakt een afwijking van de gemiddelde luchtdrukverdeling. Het veroorzaakt veea
bosbranden in misoogsten. EL NINO= verergerde versie
La nina
Hierbij zijn de klimaatomstandigheden omgekeerd van El Nino. De luchtdrukverdeling versterkt zich
, dan juist. Het luchtdruk bij de Grote Oceaan wordt nog lager en bij het oostelijk deel hoger. Hierdoor
worden de passaten sterker en stijgt de zeespiegel bij Indonesie. In Peru wordt het nog droger maar
komt er meer planktonrijk koud water op, waardoor de visvangsten stijgen.
1.4 het klimaat als systeem
Samenspel
Het klimaat kan je vergelijken met een machine, als je er iets anders instopt krijg je een ander
product.
Voorwaarden
- Conditionele factoren= randvoorwaarden, ligging van contenten en schuivingen. De
langzame beweging van platen is verantwoordelijk op klimaatverandering.
- Sturend mechanisme= variaties in de baan van de aarde om de zon en de stand van de
aardas, deze beinvloeden de hoeveelheid straling.
- 3de factor= zonne-energie die de aarde ontvangt. Extra activiteit op de zon leidt tot enorme
magnetische stormen: zonnevlekken. Als de zonnevlekken laag zijn, is de temperatuur lager.
Hierdoor verschilt ook de temperatuur op de aarde
Versterking over verzwakking
Terugkoppelingmechanismen. Bij negatieve wordt de klimaatverandering afgezwakt.
2.1 woestijnaarde
Perm
Deze tijd duurde van 300 tot 250 miljoen jaar geleden. Sedimenten die in die tijd zijn gevormd
kunnen we door diepzeeboringen naar boven halen. Continentverschuiving gaat vaak gepaard met
klimaatverandering.
Alfred wegener
Wegener kwam er achter dat de continenten in elkaar pasten: Pangea. Hij had bedacht dat het uit
het noordelijke Laurazie en het zuidelijke Gondwana bestond. Hij kon geen mechanisme achter de
drift van de continenten vinden.
Mid-oceanische ruggen
- Er is in de Atlantische Oceaan een gebergterug: Mid-Atlantische rug. Deze is niet uniek want
ze zijn in meerdere oceanen. Deze was veel jonger dan het gesteente van de continenten.
Hoe verder weg van de onderzeese gebergteketens, hoe ouder.
- Midden in de gebergte zit een breuk waaruit magma komt. Hierbij wordt nieuw gesteente
gevormd en binnen afzienbare tijd weer horizontaal naar beide zijden verplaatst door weer
nieuwer gesteente dat opwelt = seafloor spreading.
Aardplaten
- De aardkorst zijn allemaal delen die bij de mid-oceanische ruggen uit elkaar drijven. Hierbij
neemt de oceaanbodem soms stukken continent mee. Maar, als de oceanische platen
aangroeien bij de mid-oceanische ruggen, moeten ze ergens anders worden afgebroken om
plaats te maken voor nieuw aardkorst. Hierdoor botsen platen met elkaar. De beweging van
de platen wordt veroorzaakt door inwendige warmte.
- Het binnenste van de aarde is nog erg warm en probeert naar boven te gaan =
convectiestromen. Waar deze warmte naar boven stijgt wordt de korst omhoog gedrukt en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rafaellawaasdorp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen