Zelf nadenken
De Franse schrijver Voltaire noemde het geloof dogmatisch: iets werd zonder bewijs voor waarheid
aangenomen en er mocht geen kritiek op worden geleverd. Deze nieuwe kritische manier van
denken werd de verlichting genoemd. Sinds de wetenschappelijke was het vertrouwen in eigen
verstand enorm gegroeid. Geleerden begrepen de wereld steeds beter door logisch nadenken en
door onderzoek via waarneming.
Kritiek op kerk en samenleving
Verlichte denkers waren erg kritisch over de samenleving en de rol van de kerk. Veel verlichte
denkers vonden dat er onnodig veel onderdrukking, armoede en uitbuiting in de samenleving
bestond. De verlichte denkers vonden dat een aantal dingen veranderd moesten worden. Mensen
moesten opgevoed worden tot verantwoordelijke en kritische burgers en er moest beter onderwijs
komen.
Meningsverschillen
De Franse denker Jean-Jacques Rousseau zag de ontwikkeling van de westerse beschaving eerder als
een afwijking van wat oorspronkelijk goed was geweest dan als een vooruitgang naar een betere
wereld. Verlichte denkers debatteerden veel met elkaar.
God
Een voorbeeld van de toenmalige discussie over god is het boek dat de Amsterdamse dominee
Balthasar Bekker in 1691-1693 publiceerde. Daarin stelde hij vast dat in de Bijbel helemaal geen
bewijzen te vinden zijn van het bestaan van de duivel of van kwaadwillende geesten. Zijn conclusie
veroorzaakte een enorme ophef en zijn boek had grote invloed op het afschaffen van
heksenprocessen in Europa. Veel verlichte denkers waren gelovig. Zij dachten dat god de aarde had
geschapen. Tegen dit soort denkers kwam Voltaire in opstand. Volgens Voltaire was er teveel kwaad
en ramspoed om zo’n optimistisch gods- en wereldbeeld te hebben. God had de wereld, de mens en
natuurwetten geschapen, maar bemoeide zich na de schepping niet meer actief met de wereld. Dit
noemen we deïsme.
Politiek en staat
De Engelsman John Locke vond dat alle mensen natuurlijke rechten hebben, zoals het recht op
leven, bezit en vrijheid. Ook stelde hij dat mensen hun rechten niet in hun eentje kunnen
beschermen. Daarom vormen zij een politieke gemeenschap door middel van een sociaal contract.
Een regering regeert die gemeenschap op basis van vertrouwen. De Fransman Rousseau was
radicaler. Hij ging ervanuit dat een regering niets anders is dan een uitvoerder van de gezamenlijke
wil van alle burgers. De burgers kunnen hun macht altijd terugnemen. Dit heet volkssoevereiniteit.
De Fransman Montesquieu schreef dat machtsmisbruik kan worden voorkomen door een scheiding
der machten. Eén groep maakt de wetten, één groep voert de wetten uit en de andere groep
controleert of de mensen zich aan de wetten houden.
, Ontwikkeling van volken
De verlichte denkers vonden de Indiase gewoonte om te buigen voor afgodsbeelden veel lijken op
het knielen van katholieke gelovigen voor het altaar. Het christendom was volgends deze denkers
niet uniek. Zij vonden de religieuze gewoonten van volken uit Amerika, Afrika en Azië niet
minderwaardig aan christelijke rituelen. Dit cultuurrelativisme bleef in de 18e eeuw controversieel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julianbosschaart. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.