Hoorcollege 1A
Doel burgerlijk procesrecht: vaststelling en realisering van materiële rechten van burgers jegens elkaar
• vaststelling van rechten: fase voorafgaand aan de procedure en de procedure zelf
• Realisering van rechten: executie en tenuitvoerlegging van de vastgestelde rechten
• Ook eigenrichting tegengaan (niet zelf heft in eigen handen nemen)
Ook doel: contentieuze jurisdictie (eigenlijke rechtspraak) en voluntaire/gracieuze jurisdictie (oneigenlijke rechtspraak)
• Contentieuze jurisdictie: berechting van geschillen
• Voluntaire jurisdictie: rechtsverhouding vaststellen dan wel wijzigen, ook als partijen het al eens zijn (dus geen sprake van geschil,
maar wel tussenkomst rechter nodig) -> voorziening wordt exclusief door rechter gegeven
Nederlandse bronnen BPR:
• wetten zoals Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv), Wet op de rechterlijke organisatie (RO), Faillissementswet,
advocatenwet etc.
• Procesreglementen (rechtersrecht, www.rechtspraak.nl)
• Rechtspraak: Hoge Raad & Feiten rechtspraak (rechtbanken en hoven)
{
KEI (Kwaliteit en Innovatie)
• 2016: doel digitaliseren, vereenvoudigen en versnellen (dmv nieuwe regels) -> digitaliseren nog niet volledig gelukt
ronr • 1 maart 2017: HR invoering nieuw procesrecht en digitalisering
rong • 1 september 2017: Rb GLD en MNE: invoering nieuw procesrecht en digitalisering en landelijke invoering bepaalde bepalingen KEI
proet • 1 oktober 2019: Spoedwetgeving KEI -> landelijke invoering bepaalde bepalingen KEI en Rb GLD en MNE: weer conform landelijk
procesrecht
• Rb GLD en MNE: eerst dus ook geprobeerd te digitaliseren en invoeren van nieuw procesrecht, maar in 2019 weer terug naar
landelijk procesrecht, daarom ook digitalisering nog niet gelukt
Spoedwetgeving KEI:
• sterkere regierol rechter (bijv. Door stukken opvragen)
• Mondelinge behandelingen: meer mogelijkheden
Internationale bronnen:
• int. Regelingen zoals EVRM en Brussel I-bis verordening
• Internationale rechtspraak: EHRM en HvJ EU
Soorten civiele procedures:
• overheidsrechter: dagvaardingsprocedure, verzoekschriftprocedure, deelgeschilprocedure (partijen die in onderhandeling niet uit een
onderdeel van die onderhandelingen komen)
• particuliere rechter ( alternatieve vorm van rechtspraak): arbitrage, bindend advies (zoals geschillencommissies)
Mediation:
• alternatief voor rechtspraak, is dus GEEN rechtspraak
• Belangrijke kenmerken: vrijwillig en vertrouwelijk (KIJK TERUG IETS MET COCUS)
• Mediator kan dus niet een geschil beslechten dmv uitspraak, alleen begeleiden bij afspraken maken onderling
• opmars van mediation: art 818 lid 2 Rv: verwijzing door rechter, Europese mediationrichtlijn, NL mediationwetgeving in de maak
Taken van de overheidsrechter:
• uitspraak doen: geschil beslechten (contentieuze jurisdictie) of voorziening geven (voluntaire jurisdictie)
• Schikking beproeven
• Verwijzen naar mediation of hulpvormen (familierecht)
• Conflictoplossing: in toenemende mate niet alleen aandacht voor juridische aspecten, maar ook voor onderliggende belangen
Dagvaardingsprocedure:
• wanneer dagvaardingsprocedure? Wanneer wet vormen van ‘vordering’ gebruikt
• In beginsel contentieuze zaken
• Doorgaans rechtsbetrekkingen die ter vrije bepaling van partijen staan
• Terminologie: dagvaarding, eiser, gedaagde, vonnis of arrest
• Verloop: kijk week 1B
Verzoekschriftprocedure:
• wanneer? Als wet spreekt van vormen van ‘verzoek’
• Zowel voluntaire als contentieuze zaken
• Bijv: personen- en familiezaken of arbeidsjaren
• Ook rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepaling van partijen staan (moeten naar rechter)
• Terminologie: verzoekschrift, verzoeker, belanghebbende/verweerder, beschikking
• Verloop: kijk week 2A
Hoofdrolspelers in burgerlijke procedure:
• partijen (altijd een van de 2 partijen die procedure start, want partij-autonomie)
• Rechter
• Griffier
• Gerechtsdeurwaarder
• Advocaten of andere rechtshulpverleners
• Onafhankelijke raadgevers aan de rechter: OM, Internationaal Juridisch Instituut of instantie in ander land, raad voor de
Kinderbescherming
,Partijen:
• materiële partij: degene wie de zaak aangaat
• Formele partij: degene op wiens naam geprocedeerd wordt
• Doorgaans vallen deze partijen samen
• Voorbeeld van uitzondering materiële partij: minderjarige, want is procesonbekwaam, dan formele partij: wettelijke vertegenwoordiger
Gerechtsdeurwaarder:
• gerechtsdeurwaarderswet
• Openbaar ambtenaar, maar wel commercieel
• Taak: ambtshandelingen, zoals betekenen van dagvaardingen, ontruimen etc.
• Tuchtrechtspraak
Advocaten
• Rechtsbijstand: voor, tijdens en na proces
• 18 Gw: recht op rechtsbijstand
- EHRM: Airey/Ierland -> Als mensen het niet zelf kunnen betalen, moet de overheid het financieren, want iedereen moet recht
hebben op rechtsbijstand (verplichte procesvertegenwoordiging)
• Hoofdregel: procesvertegenwoordiging (art 79 lid 2 Rv en 278 lid 3 Rv)
- indien verplicht noemen we het advocaatzaken
- Toegang tot de rechter: kosten van rechtsbijstand
- Uitzonderingen: Kantonzaken (in persoon of bij gemachtigde, art 79 lid 1 jo 80 lid 1 Rv) en gedaagde in kort geding (ook in
persoon, art 255 lid 1 Rv)
Rechterlijke indeling
• 11 rechtbanken, 4 gerechtshoven, Hoge Raad
Bevoegdheid rechter:
• Internationale rechtsmacht (wordt niet verder op in gegaan)
• Absolute bevoegdheid: soort gerecht?
• Relatieve bevoegdheid: waar?
Absolute bevoegdheid
• eerste aanleg: Rechtbank (art 42 RO)
- Kantonzaken (93-98 Rv en 47 RO): 25.000 euro of aardvorderingen (o.a. Arbeidszaken en huurzaken)
- overige civiele zaken
- in beginsel eenvoudige rechtspraak (art 15 Rv)
- verkeerde kamer: verwijzing (art 71 Rv)
• Hoger beroep: gerechtshof (art 60 RO)
- in beginsel meervoudige rechtspraak, door 3 raadsheren (art 16 Rv)
• Cassatie: Hoge Raad (art 78-80 RO)
- meervoudige rechtspraak, door in beginsel 5 raadsheren (art 17 Rv)
• verkeerd gerecht? Ambtshalve onbevoegdverklaring en verwijzing (art 72 en 73 Rv)
Relatieve bevoegdheid (waar) bij dagvaardingsprocedure (art 99-110 Rv):
• hoofdregel: woonplaats gedaagde (art 99 Rv)
belangrijk
• Alternatieve bevoegdheid (art 100-107 Rv): er kan in deze gevallen worden gekozen voor woonplaats of elders
Z
Heel
• Exclusieve bevoegdheid (art 103 en 108 Rv): bijvoorbeeld bij huurzaken wordt so wieso
gevraaga
• Vangnet (109 Rv): woonplaats eiser of Den Haag
• Verkeerde rechter: geen verwijzing, tenzij gedaagde zich op onbevoegdheid beroept (art 110 Rv)
Relatieve bevoegdheid bij verzoekschriftprocedure (art 262-270 Rv):
• Hoofdregel: verzoeker mag kiezen tussen woonplaats verzoeker of belanghebbenden (art 262 Rv)
• Exclusieve bevoegdheid (263-268 Rv): GEEN keuze echt exclusief die genoemde rechter (bijvoorbeeld bij kinderen) -> meer dan bij
dagvaardingsprocedure
• Vangnet (269 Rv): Den Haag
• Verkeerde rechter: onbevoegdverklaring en verwijzing, zo nodig ambtshalve, tenzij partijen hebben aangegeven dat niet te wensen
(art 270 Rv)
Welke zittingsplaats van het relatief bevoegde gerecht?
• zaaksverdelingsreglement van het gerecht (art 21 RO), te raadplegen via rechtspraak.nl (wordt ook niet verder op ingegaan)
• meerdere zittingsplaatsen, waarom? Goede toegankelijkheid van rechtspraak
Hoofdbeginselen van BPR
• bronnen: art 6 EVRM (fair trial), art 19 Rv e.v. De algemene beginselen voor procedures, EHRM, Hoge Raad
• Onderscheid: minimumeisen en hoofdkenmerken
Minimumeisen:
• Hoor en wederhoor (art 19 Rv)
• Onafhankelijkheid en onpartijdigheid rechter (art 117-118 Gw)
- wraking en verschoning (art 36-41 rv)
• Openbaarheid: zitting en uitspraak (art 121 Gw en art 27-28 Rv)
• Motiveringsbeginsel (art 121 Gw, 30, 230 en 287 lid 1 Rv)
• Partijautonomie (23-23, 26 en 149 Rv)
- zie echter: O.m. 21 en 22 Rv (Hr 25 maart 2011) en KEI: sterkere regierol rechter
,Minimumeisen (vervolg):
• Toegang tot de rechter (art 17-18 en 112 Gw)
- Airey/Ierland: daarom moet ieder land een goed gefinancierd stelsel hebben voor het recht op rechtsbijstand
• Redelijke termijn (20 Rv)
- Capuano/Italië: verplichting rust op rechters/gerechten dat een zaak binnen redelijk termijn is afgerond omwille van de
rechtszekerheid
Hoofdkenmerken:
• onderzoek en beslissing in 2 feitelijke instanties (eerste aanleg & hoger beroep)
• Toezicht op rechtspraak door cassatie
• Verplichte procesvertegenwoordiging
, Hoorcollege 1B: Dagvaardingsprocedure
Dagvaardingsprocedure: waar geregeld?
• Rv: gelaagd systeem
• Boek 1: de wijze van procederen voor de rechtbanken, de hoven en de Hoge Raad -> titel 1.1 (1-77 Rv): algemene bepalingen, titel
1.2 (78-253 Rv): de dagvaardingsprocedure in eerste aanleg
• Toernooimodel: gebaseerd op beginsel hoor- en wederhoor, opzet van de procedure is steeds dat partijen op elkaar mogen
reageren
• Landelijk procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de rechtbanken
Procesvertegenwoordiging verplicht? (79-81 Rv)
• Kantonzaken (79 lid 1 en 80 lid 1 Rv): kunnen in persoon of bij gemachtigde procederen
- 93 Rv welke zaken kantonzaken? Let op geldt alleen voor dagvaardingsprocedure (staat namelijk in titel 2)
- wanneer verzoekschriftprocedure?????
- 80 lid 2 en 3 Rv: mogelijkheid om overlegging van een schriftelijke volmacht van een gemachtigde te verlangen (tenzij de
gemachtigde een advocaat of deurwaarder is)
- 81 Rv: mogelijkheid om gemachtigde te weigeren
• Advocaatzaken (79 lid 2 Rv): verplichte procesvertegenwoordiging door advocaat
In strijd met gedragsregels voor advocaten om zonder aankondiging een procedure te beginnen
Exploten
• Exploot = schriftelijke aanzegging of mededeling van ene partij aan andere, door gerechtsdeurwaarder ondertekend en
overgebracht (betekenen)
• Regels dagvaardingsexploot: art 45-66 Rv (afd 1.1.6, algemene regels exploten) en art 111-124 Rv (afd 1.2.4, specifiek voor
dagvaarding)
- zoveel regels om zeker te weten dat de gedaagde alle benodigde informatie ontvangt
• Regels inhoud dagvaardingsexploot: art 45 lid 3 en 5 en art 111 Rv (Kijk kennisclip)
Vorm van het exploot
• exploot wordt opgesteld door advocaat van de eiser
• Belangrijk is dat er in staat wordt er wordt geeist en waarom
• Zijn nog meer exploot, zoals beslagexploot
• Voor wie is exploot bestemd? Geadresseerde, in casus van dagvaarding de gedaagde
• Bepaalde gegevens worden pas bekend bij afgeven exploot en daarom worden er plekken open gelaten en deze worden pas
ingevuld door deurwaarder bij betekenen
Dagvaardingsexploot: termijn:
• dagvaardingstermijn: tenminste 7 dagen (114 Rv)
• Niet meetellen bij termijn (119 Rv): dag waarop exploot is uitgebracht + dag waarop de zaak voor de eerste maal dient (roldatum)
Dagvaardingsexploot: wijze van betekenen
• Bij bekend woonplaats of verblijfplaats:
- in persoon (46 lid 1 Rv): mag overal plaatsvinden, dus hoeft niet eens op adres van gedaagde te zijn
- huisgenoot of andere aanwezige (art 46 lid Rv)
- niemand thuis: achterlating in gesloten envelop (47 lid 1 Rv)
- niet mogelijk: per post (47 lid Rv)
• Weigering door de gedaagde: achterlating in gesloten envelop of per post (art 46 lid 3 Rv): let op lid 3 geldt alleen bij weigering door
gedaagde zelf en geldt dan alsnog als betekening in persoon, dus lid 3 gaat niet op als huisgenoot weigert
• Onbekende woon- of verblijfplaats: openbaar exploot (art 54 lid 2 Rv)
- parket ambtenaar OM van gerecht waar zaak dient en publicatie in Staatscourant
Aanvang dagvaardingsprocedure;
• geding aanhangig: vanaf dag dagvaarding (125 lid 1 Rv)
• hoe raakt rechtbank op de hoogte?
- indienen exploot van dagvaarding ter griffie door eiser, uiterlijk op de laatste dag waarop de griffie geopend is, voorafgaande
aan de in de dagvaarding vermelde roldatum (125 lid 2 Rv)
- inschrijving zaak op rol door griffier (125 lid 4 Rv): kan ook door gedaagde als de eiser het exploot niet tijdig heeft ingediend
(127 Rv)
• Let op advocaat doet dit voor eiser
• Volgsysteem: ‘de Rol’
- register van de bij een gerecht aanhangige zaken
- advocaatzaken: roljournaal & kantonzaken: rolzitting + roljournaal
- wordt verder uitgelegd in kennisclip
Conclusies en akten:
• art 82 Rv, hoe moet er worden geprocedeerd? Partijen kunnen eerst conclusies en akten nemen
• conclusies = schriftelijke stukken waarin alle feitelijke en juridische standpunten van een partij uit de doeken worden gedaan
• Akte = processtuk dat een korte mededeling bevat
