Gezondheidsjournalistiek: Analyse en Vaardigheden
Hoorcollege 1:
Rol- en taakopvattingen van journalisten (‘role perception’):
- Role perceptions influence journalists’ decision-making and their news products
Invloed op het productieproces (selectie, keuze van bronnen)
Invloed op vorm van het artikel (+ inhoud) en daarmee ook de functie die het artikel
vervult bij de lezer + houdt verband met nieuwswaarden (W3-4)
- Accordingly, journalists’ self-perceived roles can be interpreted as a pivotal concept that is
logically positioned between stakeholders’ expectations and the actual journalistic product
Onderzoek rol – taakopvattingen:
- Interview studie onder journalisten (met of zonder specialisme)
- Algemene typologieën over de rol van journalisten
Verspreiden van informatie (verifiëren van feiten, accuraatheid)
Interpreteren (context bieden en vertalen) actief/passief, representatie versus
participatie
Kritische functie als waakhond
Publiek mobiliseren (stem aan de burger geven, entertainment)
- Veranderende journalistiek rol in tijden van crises
Publiek mobiliseren (bepaald gedrag stimuleren, uitleg bieden > ‘educators’)
Classificeren van risico’s (nieuws in context plaatsen, geïnformeerd beslissingen
nemen)
Waakhond maar ook samenwerken met instanties en politiek (een boodschap
uitdragen + kritisch blijven)
Conclusies over onderzoek rol – taakopvattingen:
- Interview studie onder journalisten
- ‘Finally, our findings demonstrate that specialist reporters might play a unique role in
alleviating one of the key concerns about health crisis reporting: fear-mongering. Specialists
appear to be ‘sober voices’ within their news organization that view events, such as disease
outbreaks, in a wider context.’
- Specialistische journalisten (medische redacties) zijn beter ingevoerd in het rapporteren over
risico informatie, vinden het belangrijk om het publiek nog meer te betrekken in de
berichtgeving (als individu te mobiliseren) en blijven ook belang hechten aan hun kritische
rol, speciaal in tijden van crises
- Bij medische doorbraken zijn zij minder geneigd om nieuws op te blazen (‘overhype’)
- De niet-specialistische journalisten nemen vaak een meer neutralere rol aan, met nadruk op
het verspreiden van informatie uit officiële kanalen
- Zij kiezen ook vaak voor praktische ‘how to act messages’
- ‘Specialist reporters in our sample mentioned 2 responsibilities not mentioned by general
reporters. First, they stressed gathering multiple, independent opinions rather than passing
on information from a single authority. Second, they emphasized the need for identifying
those with relevant expertise rather than the more common practice of interviewing those
that, as one interviewee put it, ‘talk into every microphone’ – those who are eager to engage
with media but lack robust credentials relevant tot he specific issue.’
,Hoorcollege 2:
Centraal binnen deze cursus:
- Brongebruik
- Nieuwswaarden
Journalistieke genres:
- Centraal binnen deze cursus:
Nieuwsverhaal
Achtergrondverhaal
Achtergrondinterview
Nieuwsverhaal:
- Feitelijkheden
- De ‘5 W’s en de H’: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe
Achtergrondverhaal:
- Journalist bespreekt de achtergrond van het nieuws (dalende overgewichtcijfers)
- Geen focus op: wat is er gebeurd, maar: waarom gebeurt het/is het gebeurd, wie zijn de
betrokkenen de achtergrond van het nieuws
- In achtergrondverhalen komen verschillende en uiteenlopende mensen aan het woord, van
mensen uit de wijk en staatssecretarissen, tot houtverkopers en juweliers
- Achtergrondverhalen proberen dit nieuws te duiden: gaan dieper in op het nieuws
- Meer informatie en inzichten waardoor lezers nieuws beter kunnen begrijpen/plaatsen
Achtergrondinterview:
- Letterlijk: interview met een expert of iemand die bij het nieuws betrokken is
- Bijvoorbeeld interview met gedragswetenschapper over de dalende overgewichtcijfers onder
kinderen in armere wijken
Het belang van gezondheidsjournalistiek:
- Media beïnvloeden wat als belangrijk wordt geacht en wat nieuwswaardig is (‘agenda
setting’; McCombs & Shaw, 1972), en hoe een issue wordt gerapporteerd (‘framing’; Entman,
1993)
- In de context van de gezondheidsissues kunnen de media beïnvloeden wie als
verantwoordelijke wordt gezien, zowel in oorzaak als in oplossing
- Berichtgeving over gezondheidsnieuws kan van invloed zijn op de agenda’s van het openbare
beleid, beleidsmakers en het beleidsproces, met mogelijke impact op financiering en
onderzoek (McCallum, 2011; Tong et al., 2008)
- Ziekte van Creutzfeldt-Jakob: beslissingen van journalisten ten aanzien van de framing van
het risico had een directe invloed op overheidsbeslissingen (Wilson et al., 2004)
Analyse van gezondheidsjournalistieke teksten:
- Tekstanalyse: het op systematische en gestructureerde wijze analyseren van teksten
- In deze cursus: nieuwsartikelen als teksten voor analyse
- Theoretisch kader: mogelijkheid tot verbinden van elementen uit de literatuur met het
onderzoekstopic
, - Kwalitatief: analisten lichten bepaalde elementen uit de teksten uit, en proberen deze te
verbinden met, bijvoorbeeld, sociaal-maatschappelijke of politieke ontwikkelingen
- Kwantitatief: karakteristieken van de tekst worden gekwantificeerd
- Tekstanalyse is geen samenvatting van de tekst, geen herformulering van de tekst, en geen
opiniestuk
Je kiest een topic (bijvoorbeeld ‘vaccinatie’)
Je stelt de corpus samen (nieuwsverhaal, achtergrondverhaal, achtergrondinterview)
Je stelt een onderzoeksvraag op
Je kiest een fenomeen binnen de tekst waar je op gaat focussen
In deze cursus: focus op brongebruik en nieuwswaarden
- Kwalitatief: analisten lichten bepaalde elementen uit de teksten uit, en proberen deze te
verbinden met, bijvoorbeeld, sociaal-maatschappelijke of politieke ontwikkelingen
Bijvoorbeeld: studies ingebed in verschillen in gezondheid tussen verschillende
sociaaleconomische klassen
Of: studies ingebed in de gezondheidseffecten van roken
Omslag in de journalistiek: Focus op het publiek
‘Civic-oriented journalism’ (Hodgetts et al., 2007):
- Gezondheid varieert al naargelang sociaaleconomische status, etniciteit, geslacht, en
omgevingsfactoren, zoals criminaliteit, de woonomstandigheden, sociale cohesie
Hierdoor is gezondheid intrinsiek een politieke zaak
- Het politieke karakter van gezondheid is een belangrijke zaak om in overweging te nemen in
het begrijpen van hoe nieuws over gezondheid tot stand komt (Hodgetts et al., 2007)
- Hodgetts et al: Pleiten voor het aannemen van een bredere nieuws focus ten aanzien van
gezondheid
- Om die reden onderzoeken zij de percepties en acties van journalisten ten aanzien van het
promoten van een dergelijke bredere focus
- Wat zien journalisten als een ‘gezondheidsverhaal’?
- Hoe gaan zij te werk in het produceren van nieuws over gezondheid
- Nieuws wordt sociaal geconstrueerd – is niet een afgebakend proces. Wat kunnen
journalisten doen om verandering en diversiteit door te voeren?
- ‘Civic-oriented journalism’: journalisten betrekken de maatschappij als geheel in hun teksten,
ongeacht regionale, religieuze, politieke of etnische verschillen
- Journalisten informeren niet alleen het publiek, maar werken ook aan het betrekken van
burgers en het creëren van een maatschappelijk debat
- Laat het idee los dat journalisten en hun publiek toeschouwers zijn in politieke en sociale
processen, maar behandelt hen als deelnemers van de maatschappij
‘Journalism of conversation’: journalisten zien zichzelf minder als ‘losstaande
waarnemers’ van de maatschappij, maar meer als onderdeel van de maatschappij
- Behandelen het publiek als burgers met een aandeel in belangrijke politieke en sociale
debatten die het beleid bepalen
- ‘Civic-oriented journalism’ promoot stijlen van verslaggeving die bijdragen aan het betrekken
van burgers bij overleggen over belangrijke gezondheidskwesties en hoe we deze kwesties
kunnen aanpakken
- Een kerndoel van deze aanpak is het vergroten van het aantal stemmen dat wordt
opgenomen in publieke overleggen
