Achter Gesloten Ramen
HET PROSTITUTIEBELEID EN DE POSITIE VAN SEKSWERKERS IN
NEDERLAND
Robyne Heemskerk en Quinten van Koeverden |
105777, 106200 | Begeleider: J. Braam | 9 januari 2023
Profielwerkstuk voor vwo 6 op het Amadeus Lyceum met als hoofdvakken
geschiedenis en maatschappijwetenschappen
10577@student.amadeuslyceum.nl 106200@student.amadeuslyceum.nl
,Heemskerk, R.M., Koeverden, van, Q.H.W. (2023).
Achter Gesloten Ramen. Amadeus Lyceum
Samenvatting
Dit profielwerkstuk is een analyse van het Nederlandse prostitutiebeleid dat de laatste jaren wordt
gehandhaafd door de regering en de positie van sekswerkers binnen dit beleid. In dit profielwerkstuk
wordt het huidige prostitutiebeleid in Nederland vergeleken in een internationale context om tot een
inzicht te komen hoe het beleid verbeterd dient te worden. De prostitutie kent veel verschillende
vormen en veel mensen hebben er mee te maken. Iedereen in Nederland kent de Wallen wel. Over
hoeveel mannen en vrouwen er in het algemeen in Nederland werken, zijn geen betrouwbare cijfers te
vinden. Niettemin citeren onderzoekers de oude schatting als gezaghebbend dat er in Nederland
jaarlijks 25.000 vrouwen in de prostitutie werken. (Cijferskort, 2019)
Prostitutie is een moeilijk onderwerp. Prostitutie wordt vaak gelijkgesteld met arbeidsuitbuiting of
mensenhandel. Dit is niet correct. Een Nederlandse prostituee is legaal en dus gebonden aan regels. De
prostitutiesector is wel kwetsbaar voor misdrijven, zoals mensenhandel. Er is veel meer criminaliteit
bij prostitutie dan je zou denken. Uit cijfers van het Openbaar Ministerie blijkt dat er jaarlijks zo’n
3.000 mensen slachtoffer zijn van mensenhandel in de prostitutie, zo’n 1.300 slachtoffers zijn
minderjarig. Seksuele uitbuiting is dus het grootste deel van de mensenhandel in Nederland. In de
prostitutie werken naar schatting tussen de 20.000 en 30.000 mensen. Dit is alleen het legale gebied,
dus het is waarschijnlijk dat er nog veel meer mensen in de prostitutie werken. Hiervan zijn dus 3.000
mensen slachtoffer van mensenhandel. Naast mensenhandel komt er bij sekswerk ook afpersing,
seksuele uitbuiting, geweld en loverboys voor.
De arbeidssituatie van veel sekswerkers is fragiel. Dit geldt voor sekswerkers in zowel legale als
illegale sectoren. De hoge mobiliteit van sekswerkers en de anonimiteit van de branche maken het
moeilijk voor autoriteiten om contact op te nemen met sekswerkers. Communicatie met sekswerkers is
belangrijk om mogelijke misstanden te identificeren en hen voor te lichten over hun rechten en
verantwoordelijkheden en uitstapmogelijkheden. Bordelen of escorts moeten zich aan bepaalde
veiligheid en hygiëneregels houden maar het is vaak lastig om dit te controleren, omdat het deels ook
de eigen verantwoordelijkheid van de prostituee is. Het is daarom belangrijk dat er hulporganisaties
zijn waar sekswerkers terecht kunnen. De GGD en PMW zijn organisaties die sekswerkers kunnen
helpen. Ook vertrouwenspersonen kunnen goed werken.
Verschillende landen hebben verschillende manieren om om te gaan met sekswerk en prostitutie en
tussen twee landen die op het eerste gezicht hetzelfde beleid voeren zit ook nog eens verschil in hoe zij
het beleid inkleuren. Deze verschillen zijn voor een groot gedeelte toe te schrijven aan verschillen in
mening over sekswerk en verschillen in perceptie over sekswerkers: Zijn het misdadigers die geen
respect hebben voor de maatschappelijke moraal en ethiek, zijn het slachtoffers van uitbuiting of zijn
het mensen die geld verdienen met hun lichaam en dus een onderdeel zijn van de dienstensector? Dat
er misstanden zijn binnen de sekswerkindustrie ontkent niemand, maar hoe kan de Nederlandse
overheid hier het beste mee omgaan?
In Nederland valt het op dat de criminaliteit in de sekswerk branche juist is gestegen ondanks de
nieuwe regels. Sekswerkers kunnen moeilijker aan een baan komen door maatregelen en kiezen
daarom steeds vaker voor de illegale sector. In landen zoals Duitsland en Griekenland is prostitutie
ook legaal, maar hier zijn ze veel soepeler als het gaat om de regels. In Duitsland hebben ze wel veel
bordelen, maar deze zijn zo goed georganiseerd dat de mensen veel verdienen en er weinig
criminaliteit speelt. In Griekenland is dit wel anders, hier verkopen vrouwen hun lichaam voor zo’n
twee euro. Zo zie je dus dat een goed georganiseerd streng beleid wel echt goed kan werken.
2
,Heemskerk, R.M., Koeverden, van, Q.H.W. (2023).
Achter Gesloten Ramen. Amadeus Lyceum
Voorwoord
Wij zijn Quinten van Koeverden en Robyne Heemskerk en wij zitten in vwo 6 op het Amadeus
Lyceum. Dit onderzoeksverslag is geschreven in het kader van het profielwerkstuk; een werkstuk om
de opgebouwde kennis van de middelbare school in de praktijk toe te passen. Wij doen ons
profielwerkstuk over het huidige Nederlandse prostitutiebeleid. Van september 2022 tot en met januari
2023 zijn wij bezig geweest met onderzoeken en schrijven van ons profielwerkstuk over het huidige
prostitutiebeleid in Nederland en de positie van prostituees binnen dit beleid.
Quinten: Ik ben erg geïnteresseerd in politiek, economie, rechtsgeleerdheid, psychologie en sociologie.
Ik weet nog niet helemaal wat ik wil studeren na het afronden van het vwo, maar door mijn interesse
in voorgenoemde vakgebieden sprak dit onderwerp mij erg aan. Eerst leek het mij een leuk idee om
ons profielwerkstuk te doen over feminisme, een onderwerp waarin ik erg geïnteresseerd ben. Maar
toen kwam Robyne met een boek dat zij gelezen had over mensenhandel en gedwongen prostitutie en
stelde zij voor om het in plaats daarvan over het Nederlandse prostitutiebeleid te doen. We hebben
allemaal wel een mening over prostitutie: Of je nou voor volledige criminalisering bent of dat je vindt
dat de overheid er juist niks mee te maken heeft. Mij interesseren vooral de redenen voor de
verschillende soorten prostitutiebeleid die gevormd worden door persoonlijke meningen, politieke
ideologieën, religieuze overtuigingen en de normen en waarden van de maatschappij en wat voor
invloed dat heeft op de maatschappij en, nog belangrijker, op het leven en de bestaanszekerheid van
prostituees.
Robyne: Ik wil graag een theateropleiding doen aan de Academie voor Theater & Dans. Ik ben erg
geïnteresseerd in hoe de mens in de maatschappij zijn plek vindt. De vakken
maatschappijwetenschappen en geschiedenis vind ik dan ook erg interessant. Dit sluit goed aan op ons
profielwerkstuk. Ik kwam met het voorstel om in het profielwerkstuk de prostitutie in Nederland te
onderzoeken. Een paar maanden geleden las ik het boek Mijn leven in de hel, geschreven door Sarah
Forsyth. Een verhaal over een gewoon Engels meisje dat werd gedwongen als prostituee te werken op
de Amsterdamse Wallen. Ik las wel vaker boeken over loverboys en prostitutie, maar dit boek maakte
echt veel indruk op mij. Ik voelde me schuldig dat ik niks kon doen. Toen bedacht ik me dat ik
misschien erover zou kunnen vertellen in ons profielwerkstuk. Zo komt er toch nog aandacht voor. Ik
vind het belangrijk dat er aandacht komt voor deze vorm van prostitutie. Ik vraag me af hoe het beleid
in Nederland in elkaar zit en hoe dit soort vreselijke dingen nog steeds kunnen gebeuren.
Graag willen wij onze begeleidster bedanken, die de tijd en moeite voor ons heeft willen nemen,
Johanneke Braam, ondanks dat het niet haar vakgebied is, heeft ze ons heel goed kunnen helpen en
onze communicatie is super verlopen.
Als laatste, the best for last, willen we Sophie Mijsberg bedanken voor het meehelpen aan het eerste
deel van dit onderzoek. Zonder jouw motivatie en moeite hadden we echt niet zo’n goede start gehad
als nu. Helaas was het niet mogelijk dit onderzoek ook met je af te ronden, maar wij kijken uit naar
jouw profielwerkstuk!
3
, Heemskerk, R.M., Koeverden, van, Q.H.W. (2023).
Achter Gesloten Ramen. Amadeus Lyceum
Inhoudsopgave
Samenvatting..........................................................................................................................................2
Voorwoord.............................................................................................................................................3
Inleiding.................................................................................................................................................6
Onderzoeksvragen..........................................................................................................................6
Methodologie..................................................................................................................................7
Classificering van prostitutiebeleid in de literatuur.........................................................................7
Classificering van prostitutiebeleid in dit onderzoek......................................................................7
Het Nederlandse prostitutiebeleid.........................................................................................................10
1. Hoe is het prostitutiebeleid in Nederland vormgegeven?..................................................................11
1.1 Wat is sekswerk?....................................................................................................................11
1.2 Wie doet er sekswerk?............................................................................................................11
1.3 Wat houdt het beleid in Nederland in?....................................................................................12
1.4 Hoe is de prostitutie ontstaan in Nederland?...........................................................................13
2. Welke vormen van criminaliteit komen voor binnen de sekswerkindustrie?................................14
2.1 Mensenhandel.........................................................................................................................14
2.2 Seksuele uitbuiting..................................................................................................................14
2.3 Loverboys...............................................................................................................................15
2.4 Ontduiken van belasting.........................................................................................................15
2.5 Afpersing via WhatsApp.........................................................................................................16
2.6 Utrecht....................................................................................................................................16
2.7 Geweld....................................................................................................................................17
3. Hoe zijn de arbeidsomstandigheden vormgegeven in de huidige seksbranche?............................19
3.1 Wat zijn arbeidsomstandigheden?...........................................................................................19
3.2 Hygiënerichtlijnen..................................................................................................................19
3.3 Veilig en schoon werken.........................................................................................................19
3.4 Gezondheid van prostituees....................................................................................................20
3.5 Hulporganisaties.....................................................................................................................20
3.6 Vertrouwenspersoon...............................................................................................................20
Het Nederlandse prostitutiebeleid in een internationale context...........................................................21
4. Hoe verhoudt het prostitutiebeleid in Nederland zich tot het beleid in andere landen zoals de
Verenigde Staten, Frankrijk en België?............................................................................................22
4.1 Verenigde Staten.....................................................................................................................22
4.2 Frankrijk.................................................................................................................................22
4