Sociologie
Inhoudsopgave
1 Sociologische verbeelding........................................................................................................................... 4
1.1 Sociologie is een relatief recente wetenschap...............................................................................................4
1.2 Sociologische verbeelding ontstond in crisistijden.........................................................................................4
1.3 De ‘twee revoluties’.......................................................................................................................................5
1.3.1 Intermezzo: beleefde verandering........................................................................................................6
1.4 Sociaal probleem als bron van sociologische benadering.............................................................................6
1.5 Wright mills over sociologische verbeelding..................................................................................................6
1.6 Twee grondleggers: Comte & Spencer...........................................................................................................7
1.6.1 Auguste Comte.......................................................................................................................................7
1.6.2 Herbert Spencer.....................................................................................................................................8
1.6.3 Vergelijking Compte en Spencer............................................................................................................9
2 Cultuur...................................................................................................................................................... 10
2.1 Het begrip cultuur........................................................................................................................................10
2.2 De menselijke soort en co-evolutie..............................................................................................................10
2.2.1 Evolutie................................................................................................................................................11
2.2.2 Sociobiologie (Wilson).........................................................................................................................11
2.2.3 Instincten.............................................................................................................................................12
2.3 Sociale instituties.........................................................................................................................................12
2.4 Culturele diversiteit......................................................................................................................................13
2.4.1 Ethisch versus sociologisch normaal gedrag........................................................................................13
2.5 Culturele identiteit en etnocentrisme..........................................................................................................13
2.6 Culturele universalia....................................................................................................................................14
2.6.1 Taal.......................................................................................................................................................14
2.6.2 Spreken en schrijven............................................................................................................................14
2.6.3 Semiotiek en matriële cultuur.............................................................................................................14
2.7 Contact tussen culturen...............................................................................................................................15
3 Socilisatie.................................................................................................................................................. 16
3.1 De mens als sociaal wezen...........................................................................................................................16
3.1.1 Socialisatie proces................................................................................................................................16
3.1.2 Het ‘geval’ Genie..................................................................................................................................16
3.2 Opvoedingspatronen...................................................................................................................................16
3.2.1 Repressieve vs tolerante socialisatie...................................................................................................16
3.3 De vroege ontwikkeling van het kind...........................................................................................................17
3.3.1 Ontwikkeling van de perceptievaardigheid.........................................................................................17
3.3.2 Lachen en wenen.................................................................................................................................17
3.3.3 Zuigelingen en verzorgers....................................................................................................................17
3.3.4 De ontwikkeling van sociale reacties...................................................................................................18
3.3.5 Gehechtheid en verlies........................................................................................................................19
3.3.6 Deprivatie bij kinderen........................................................................................................................19
3.4 Theorieën over de ontwikkeling van het kind..............................................................................................19
1
, 3.4.1 Freud en de psychoanalyse..................................................................................................................20
3.4.2 De theorie van G. H. Mead..................................................................................................................21
3.5 Socialiserende instituties.............................................................................................................................22
3.6 Secundaire socialisatie.................................................................................................................................23
3.7 Hersocialistaie en ‘total institutions’...........................................................................................................24
3.8 De levensloop...............................................................................................................................................25
3.9 Overgangsrituelen.......................................................................................................................................26
4 Sociale interactie....................................................................................................................................... 28
4.1 De samenleving als interactie......................................................................................................................28
4.2 Garfinkels ‘breaching experiment’...............................................................................................................28
4.2.1 Ethnomethodologie.............................................................................................................................28
4.3 Conversatie-analyse & Goffmans dramatugie.............................................................................................29
4.3.1 Tact.......................................................................................................................................................29
4.3.2 Beleefde inattentie..............................................................................................................................29
4.3.3 Voor- en achterplan.............................................................................................................................29
4.3.4 Façade..................................................................................................................................................30
4.3.5 Gebruik van ruimte (Proxemics E. Hall)...............................................................................................30
4.4 De sociale rol en de ‘dubbele contigentie’ van sociale interacties..............................................................30
4.4.1 De sociale rol........................................................................................................................................31
4.5 Afhankelijkheidsrelaties en perverse effecten.............................................................................................32
4.5.1 Spontane effecten bij afhankelijkheidsrelaties....................................................................................32
4.6 Interacties in tijd en ruimte..........................................................................................................................32
4.6.1 Macrosociologische ordening..............................................................................................................32
4.6.2 De kloktijd............................................................................................................................................32
4.6.3 Tijdsgeografie.......................................................................................................................................33
4.6.4 Kolonisering van de tijd.......................................................................................................................33
5 Groepen & organisaties............................................................................................................................. 34
5.1 Soorten verenigingen...................................................................................................................................34
5.1.1 Primaire en secundaire groepen..........................................................................................................34
5.1.2 ‘Gemeinschaft en ‘gesellschaft’ (Tönnies)...........................................................................................35
5.1.3 Formele organisatie.............................................................................................................................35
5.2 Webers bureaucratiebegrip.........................................................................................................................36
5.2.2 Bureaucratie en oligarchie ‘De Ijzeren Wet’ van Michels....................................................................37
5.2.3 Japanse bedrijven................................................................................................................................38
5.2.4 Het nieuwe managmentdiscours: flexibele organisaties.....................................................................38
5.2.5 Proffesionals in organisaties................................................................................................................39
6 Stratificatie en sociale klasse..................................................................................................................... 40
6.1 Systemen van sociale stratificatie................................................................................................................40
6.1.1 Typering sociale klasse.........................................................................................................................41
6.2 Theorieën over stratificatie..........................................................................................................................42
6.2.1 Klassentheorie van Karl Marx..............................................................................................................42
6.2.2 Max Weber over klasse, status en partij.............................................................................................42
6.2.3 De klassentheorie van Erik Olin Wright...............................................................................................43
6.2.4 Frank Parkin: sociale sluiting................................................................................................................43
6.2.5 Funtionalistische theorie (Davis & Moore)..........................................................................................44
6.2.6 Hardnekkigheid klassenverschillen......................................................................................................44
2
,7 Deviantie en criminaliteit.......................................................................................................................... 45
7.1 Wat is deviantie...........................................................................................................................................45
7.1.1 Normen en sancties.............................................................................................................................45
7.2 Verandering in wijze van bestraffing...........................................................................................................46
7.3 Sociogenese van de gevangenis..................................................................................................................46
7.4 Biologische en psychologische theorieën van crimineel gedrag..................................................................46
7.5 Maatchappij en misdaad: sociologische theorie.........................................................................................47
7.5.1 Criminaliteit door leden uit hogere klassen........................................................................................49
7.6 Het begrip geesteziekte...............................................................................................................................49
8 Gender & sekse......................................................................................................................................... 50
8.1 Seks, gender en biologie..............................................................................................................................50
8.1.1 Verklaringen van gender geralateerde gedragsverschillen.................................................................50
8.2 Freud over de ontwikkeling van gender.......................................................................................................51
8.3 Patriarchaat en productie: de dominantie van mannen.............................................................................52
9 Verwantschap, huwelijk & gezin............................................................................................................... 54
9.1 Gezin en huwelijk.........................................................................................................................................54
9.2 De oorsprong van het gezin – een sociobiologische benadering.................................................................55
9.2.1 Hominisatie en gezinsvorming.............................................................................................................55
9.3 Evolutie huwelijk en gezin............................................................................................................................56
9.4 Parson over het verband tussen nucleair gezin en industrialisatie.............................................................56
9.5 Echtscheiding in het Westen........................................................................................................................57
10 Etniciteit................................................................................................................................................. 58
10.1 Etnische groepen, minderheden en rassen in plurale maatschappijen....................................................58
10.2 Etnische tegenstellingen, vooroordelen en discriminatie.........................................................................59
10.2.1 De autoritaire persoonlijkheid..........................................................................................................60
11 Arbeid & economie................................................................................................................................. 61
11.1 De vereconomiseerde samenleving..........................................................................................................61
11.2 De fabriek..................................................................................................................................................62
11.2.1 Taylorisme.........................................................................................................................................62
11.2.2 Fordisme...........................................................................................................................................63
11.2.3 De geïndustrialiseerde samenleving.................................................................................................63
11.3 Moderne arbeidsethos..............................................................................................................................63
11.4 Arbeid en tijd.............................................................................................................................................64
11.4.1 Industriële tijdsorde..........................................................................................................................64
3
, 1 Sociologische verbeelding
1.1 Sociologie is een relatief recente wetenschap
18de à 19de eeuw
Zit er een ‘logica’ in de ontwikkeling van de wetenschap?
wetenschap was vermengd met religie, het werd later ontkoppeld
De wetenschap staat verder van ons, een wetenschapper wil dingen objectiveren
objecten bestuderen is veel makkelijker dan de menselijke ziel of de maatschappij, het
staat op een verdere afstand van ons
daarom is astrologie de eerste wetenschap
staat op een afstand + objectief
Het heeft eeuwen geduurd voor men ‘de mens in zijn sociale omgeving’ kon zien als een
onderwerp voor wetenschappelijke studie
1.2 Sociologische verbeelding ontstond in crisistijden
= Een inzicht dat ontstaat bij het besef dat er iets vanzelfsprekend weg valt, een soort crisis
door maatschappelijke snelle omwentelingen
Hoe komt het dat het besef zo lang duurt?
1. Er is geen ‘natuurlijke distantie’ tussen individuele mens en maatschappij
Vb. taal/ getemde honger
o De maatschappij zit IN ONS, bepaald onze identiteit (wie we zijn/ willen zijn) ->
bestaat niet buiten ons, zoals de fysische natuur
o Dus moeilijk om objectieve houding aan te nemen tegenover SL
o *Eten = -> je leert van kinnds af aan al om honger te ‘temmen’ door zij honger-gevoel
op een bepaald ritmisch partoon traint, zodat het sociaal aanvaardbaar is (3X per
dag)
2. Sociologie ontluistert en wekt weerstand op
o Met een objectieve houding naar de maatschappij kijken onthuld dat mensen zich
beter voor doen dan ze zijn -> wekt weerstand op
o ‘Sociologische waarheid is zo krachtig dat ze kwetst, mensen zien deze liever niet
onder ogen’
o Sociologie is subversief = ze ontmaskert
o Het zorgt ervoor dat we niet alles vanzelfsprekend vinden, maar dat we er dieper
over nadenken MAAR om te kunnen ontluisteren moeten we vrij kunnen spreken
dus voor er zoiets als een democratisch denken bestond, kon de sociologie zich
niet ontwikkelen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper morganej. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.