Humane levenscyclus II
Week 1 - Opgroeien in (on)gezondheid
Hoorcollege 2 - Groei en ontwikkeling van het kind (H12)
Lichamelijke groei
• Lengte
• Gewicht
• Hoofdomtrek (Belangrijk voor de neurologische ontwikkeling)
Een groeidiagram geeft een richtlijn of een kind goed groeit. De lengte en groei worden hierin uitgezet tegen de leeftijd
om zo vast te stellen of een kind goed op zijn eigen curve zit. Het groeidiagram is gebaseerd op een groot aantal
representatieve gegevens van kinderen uit de populatie.
> De groeidiagrammen worden regelmatig vernieuwd doordat dit kan veranderen over de jaren heen. Deze
veranderingen kunnen ontstaan door:
• Hygiëne —> minder ziektes —> betere groei
• Voeding
• Leefomstandigheden
• (Jeugd)gezondheidszorg —> minder (infectie)ziekte
Stagnering van de lengtegroei kan mogelijk komen doordat er een biologische maximum is bereikt, optimale
omgevingsstandaarden bereikt, ongezond eetgedrag.
Factoren die de lengtegroei bepalen:
• Genetische factoren (belangrijke factor; 60-80% bepalend)
• Hormonen
• Voeding —> voldoende energie, voedingsstoffen, vitaminen en mineralen
• Psychosociale factoren
- De groeisnelheid in het eerste jaar is enorm snel; 1,3x hoofdomtrek geboorte, 1,5x geboortelengte, 3x geboorte
gewicht. —> grootste energiebehoefte in de eerste 3 maanden.
- Door ziekte kan de groei achter gaan lopen —> inhalen —> Catch Grow Up
- Vanaf 9 maanden heeft een kind vast voedsel nodig om goed te kunnen groeien. —> Vanaf 6 maanden de overgang.
- De eerste tanden dienen zich rond 6 maanden aan; na 2/2,5 jaar tijd is het melkgebit klaar.
Motorische ontwikkeling
- Iedere fase heeft zijn eigen bewegingspatroon.
- Bewegingspatronen zijn aangepast aan soort taken waarvoor het kind in die periode van ontwikkeling is gesteld.
- Discontinu verlopend proces.
- Variatie in tijdstip en weg waarop het bewegingspatroon wordt bereikt.
Volgorde van ontwikkeling verloop van:
- Proximaal naar distaal ( van het lichaam af)
- Craniaal naar caudaal.
- Grof naar fijne motoriek
Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling:
- Proces van het leren
- Basis in zuigelingen periode
- Nieuwe ervaringen worden binnen een kenniskader geplaatst
De sociaal-emotionele ontwikkeling is de ontwikkeling van een eigen persoonlijkheid binnen een sociale context.
> Sociale ontwikkeling - begrip voor mensen & ontwikkelen van positief gedrag en vaardigheden t.o.v. andere mensen.
> Emotionele ontwikkeling - leren gevoelens van zichzelf en andere te (her)kennen en daar mee om te gaan.
1e levensjaar
- Vlak na de geboorte op zichzelf gericht (passief in contact) maar gaat al snel interactie aan
Peuterpubertijd (1- 4 jaar)
- Ontwikkeling van ‘ik’
- Wilsontwikkeling
- Gevoel van onmacht en frustratie
Kleuter (4 jaar)
- Evenwicht tussen doorzetten eigen wil en aanpassen aan sociale wensen
,Taalontwikkeling
Fasen van spraak- en taalontwikkeling
1. Prelinguale fase (< 1 jaar)
- Huilen, vocaliseren, vocaal spel en brabbelen
2. Vroeglinguale fase (+/- 12-18 mnd)
- Productie van eerste woorden
3. Differentiatiefase ( +/- 18 mnd tot 5 jaar)
- Productie van tweewoordzinnen (+/- 18-24 mnd) en geleidelijk langere zinnen
4. Voltooingsfase ( 5 jaar en ouder
- Uitwerking van gelegde basis naar volwassen taalgebruik
Kritieke periode van het leren van een taal is van 0 - 7 jaar; hoe ouder je wordt, hoe mee moeite het kost.
Tweetaligheid is goed voor het brein —> scoort beter op geheugen testen en bejaarden worden 4 jaar later dement.
Er is een nauwe samenhang tussen verschillende typen ontwikkeling:
> Taalontwikkeling stimuleert de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling.
> Motorische ontwikkeling stimuleert de cognitieve-, sociale-, en taalontwikkeling.
Hoorcollege 3 - Gezondheid van kinderen wereldwijd (H13, H16, H17)
Kinder-/zuigelingensterfte
- Sterfte is enorm afgenomen onder kinderen door de verbeterde gezondheidszorg en leefomstandigheden.
- Neonatale sterfte is tot 28 dagen na de geboorte.
- Kindersterfte is het hoogt in 3e wereldlanden; Subs Sahara Afrika, Midden-oosten, Zuidoost Azië
Millennium development goals: Reduce child mortality —> 2/3 reduceren
Niet gelukt —> Sustainable development goals
Oorzaken kindersterfte
- Geboorte complicates, vroeggeboorte complicaties, infecties, longontsteking
- Neonatale sterfte: 75% in de eerste week; 25-45% in de eerste 24 uur; 67% kan worden voorkomen door goede
verloskundige zorg.
—> Belangrijke factor van sterfte = toegankelijkheid van de zorg
Zorg na de bevalling: Hulp bij borstvoeding, Warm houden kind, Navelstreng- en huidhygiëne, Vaccinatie, Identificeren
risicogevallen (stuitligging)
Diaree:
- Belangrijke doodsoorzaak bij kinderen <5 jaar, met na < 2 jaar
- Oorzaak is virus, parasiet of bacterie
• Door besmetting van drinkwater of slechte hygiëne
- Kinderen zijn extra vatbaar door:
• Immuunsysteem of ondervoeding
Vormen van Diaree:
- Acuut, waterig: uren/dagen —> cholera
- In besmet voedsel en water
- Extreem Virulent —> binnen enkele uren dood veroorzaken
- Hoogrisico voor ondervoede kinderen en HIV+
- 80% kan genezen door ORS —> antibiotica meestal niet nodig
- Veel besmettingen en doden vooral in Jemen, Haiti en Malawi
- Acuut, bloederig —> dysenterie
- Bloederige diaree
- Veroorzaakt door shigella (bacterie) of Entamoeba histolytica (parasiet)
- Preventie door goede hygiëne
- Behandeling met ORS en evt. Antibiotica
- Persistent: 14 dagen of langer
Diarree is gevaarlijk want diarree zorgt voor uitdroging (leidt tot shock —> dood) en verergert de ondervoeding
Longontsteking = Pneumonie
- Veroorzaakt door: Bacteriën (streptococcus/influenza), Schimmels (HIV geïnfecteerde kinderen) en Virussen
- Besmetting door inhalatie vanuit neus/keel of druppeltjes in de lucht
- Omgevingsfactoren: Koken op hout, overvolle huizen, rokende ouders
, Diarree en pneumonie
• Samen verantwoordelijk voor 2,3 miljoen doden onder kinderen per jaar
• Beide kunnen grotendeels voor komen en verholpen worden door goede hygiëne, vaccinatie, antibiotica/ORS en
BORSTVOEDING! (Kan kindersterfte voorkomen) —> niet dure behandelingen
Borstvoeding in ontwikkelingslanden:
- Borstgevoede kinderen 6x zo veel kans op overleving in de eerste levensmaanden
- Gratis, veilig, voedzaam en immuniserend
- Eerste commerciële borstvoedingvervanging
- BV daalde in de hele wereld ster —> flesvoeding als statussymbool in met name arme landen
- 1981 verbod op promotie van flesvoeding
• Nog steeds statussymbool
• Niet genoeg ondersteuning van BV door landelijk beleid
• Niet te combineren met werk
• Gezondheidswerkers adviseren vaak nog flesvoeding, zeker in geval van HIV
Borstvoeding en HIV:
- HIV-besmettiing kan optreden tijdens BV
- Maar toch meer HIV-vrije overleving bij kinderen die 6 maanden BV hebben gehad
- Minder sterfte door diarree en pneumonie
Advies WHO: exclusief BV eerste 6 maanden, bijvoegen tot 12 maanden, daarna geen BV meer. Liefst antiretrovirale
therapie voor de moeder erbij.
Ondervoeding en infecties
- Ontstaat een vicieuze cirkel
- 45% onderliggende oorzaak kindersterfte
- Een infectie verzorgt een immuunrespons —> verhoogde voedingsbehoefte, maar door de
diarree is er een verminderde voedingsopname.
Ondervoeding
- Geen ondergewicht
- Tekort aan inname nutriënten waardoor er te weinig energie is
- In armste gebieden veel protein-energy malnutrution (PEM)
- Kwashiorkor & Marasmus
- Klinisch beeld, niet eenvoudig ‘meetbaar’
- Verschillende theorieën over het verschil ertussen
> Kwashiorkor
- Jonge kinderen, acuut
- Tekort aan eiwitten
- Oedeem, Hepatomegalie (—> lever vergroot), Afwijkingen aan huid en haar (—> schade en pigmentverlies)
> Marasmus
- Wasting —> chronisch
- Ernstig tekort aan energie en nutriënten
- Groei stopt, Spierafbraak, Haaruitval, Lage lichaamstemperatuur
Ondervoeding: Mirconutriënten
• Vitamines en mineralen
• Uiteenlopende gevolgen van tekorten:
• Ijzer —> bloedarmoede; Jodium —> lager IQ; Zink —> minder groei en hoger risico op diarree en pneumonie
Maten ondervoeding:
> Height for age (stunting), Weight for height (wasting) Weight for age (underweight)
Gezondheidsproblemen bij kinderen
- Sterfte
- Infecties
- Effecten van ziekte, ondervoeding, stress, gebrek aan verzorging en stimulatie:
Ontwikkelingsachterstand
• Minder speelgedrag, onzeker hechtingsgedrag, gedragsproblemen,
aandachtsproblemen, minder sociale relaties.
> Samenhang armoede, groei en voeding