, Visuele systeem ............................................................................................................................... 100
Zien begint bij de retina .............................................................................................................. 100
Visuele veld ..................................................................................................................................... 103
Naar ons relay-centrum: de thalamus............................................................................................. 104
Organisatie in V1: kolommen .......................................................................................................... 106
Retinotopie in het visuele systeem ................................................................................................. 106
Hoorcollege 13 .................................................................................................................................... 111
Ordening algemene sensibiliteit: gnostisch vs. vitaal ..................................................................... 111
Gescheiden verwerking vitaal en gnostisch .................................................................................... 113
Centrale verwerking gnostische somatosensibiliteit .................................................................. 114
Proprioceptie ................................................................................................................................... 116
Hoorcollege 14 .................................................................................................................................... 117
Thalamus afkortingen...................................................................................................................... 117
Vitale sensibiliteit + viscerosensibiliteit .......................................................................................... 117
Verwerking vitale somatosensibiliteit ............................................................................................. 118
Verwerking van vitale somatosensibiliteit caudaal in de neuroaxis ............................................... 120
Cerebrale corticale verwerking 1: lokalisatie .................................................................................. 122
Cerebrale corticale verwerking 2: (vooral) aandacht, prioritering, zin ........................................... 122
Cerebrale verwerking 3: (vooral) gevoel van pijn, jeuk, genot etc. ................................................ 123
Vitale sensibiliteit - viscerosensibiliteit ........................................................................................... 124
Viscerosensibiliteit en interoceptie ............................................................................................. 124
Viscerosensibiliteit....................................................................................................................... 124
Hoorcollege 15 .................................................................................................................................... 128
Smaak vs. reuk ................................................................................................................................. 128
Centrale verwerking smaak ......................................................................................................... 129
Ruiken .............................................................................................................................................. 131
3
,Hoorcollege 1
Basisprincipes: embryologie en opbouw zenuwstelsel
Je kunt vanuit een soort sjabloon door gaan naar differentiatie en veel complexere anatomie. De eerste
bouwprincipes zijn heel belangrijk, want die zijn later ook terug te zien in een volwassen zenuwstelsel.
Zenuwstelsels zijn gruwelijk
Zenuwstelsels hebben enorme cellulaire diversiteit, sommige cellen zijn enorm groot.
Als de cellen met elkaar in verbinding staan en met elkaar een verbinding vormen is dat altijd
ingewikkelder dan een orgaan, zoals een lever.
Zenuwstelsel zijn daarnaast elektrisch, er gaat een elektrische stroom door een neuron heen. Oftewel
een voltage, deze moet verandert worden of juist instant gehouden.
Op alle zenuwstelsels zijn de volgende 2 principes van toepassing:
1. Neuronen zijn dynamisch gepolariseerd (input dendrieten/soma, output axon)
o Er is een richting. Er zit een synaps waar chemicaliën worden vrijgemaakt.
2. Er is een gecombineerd/sequentieel elektrische – chemische informatieflow (actiepotentiaal
– neurotransmitter release)
Neuronen werken altijd op deze manier.
Je hebt ongeveer 100 miljard neuronen in het brein.
4
,Algemene architectonische principes
Simpel dit bekijken kan vanuit de ontwikkeling, maar ook vanuit simpelere diersoorten. Mensen
hebben namelijk veel gemeen met andere diersoorten.
Vergelijkende anatomie is de anatomie van diersoorten met elkaar vergelijken om concepten te
herkennen.
Dieren met een bilateraal symmetrisch en gesegmenteerd bauplan
Mensen zijn bilateraal symmetrisch en gesegmenteerd bauplan. Heel veel dieren hebben dat. De
segmenten lijken bijna een soort kopieën van elkaar.
Gesegmenteerd betekent dat het lichaam feitelijk een serie van min of meer op elkaar lijkende blokjes
is. Elk van die segmenten wordt op een ongeveer vergelijkbare manier geïnnerveerd. Symmetrie
betekent dat het lichaam rechter en linkerhelften heeft die op elkaar lijken, en kan worden beschreven
middels de 3 klassieke lichaamsassen: rostro-caudaal, dorso-ventraal, medio-lateraal.
Dorso betekent richting de rug, ventraal dat je richting de buik gaat.
Centrale neurale massa in de kop zij het brein/hersenen. Langwerpige neurale massa in de
lichaamsmediaan is het merg. Verzameling van de neurala somata in het lichaam is de ganglia. Axonen
die het lichaam in gaan zijn de spinale zenuwen en hersenzenuwen.
Zelfs bij een worm kun je zeggen dat je een ophoping van neuronen in de kop hebt, dus een soort brein
met twee hemisferen. En langgerekt massa neuronen in het midden met neuronen naar de periferie.
3 zenuwstelsel in de mens
Alle symmetrische dieren hebben feitelijk 3 zenuwstelsel:
- Clustering van neuronen in een centraal deel van het dier: hersenen en ruggenmerg (CZS)
5
, - Neuronen in de periferie verbonden met CZS en met anatomische structuren (PZS)
- Netwerken van neuronen in de wand van spijsverteringskanaal (enterisch zenuwstelsel; EZS)
Vertebraten: het neurale merg/koord verplaatst naar dorsaal
De basale opbouw van onze zenuwstelsel is hetzelfde als die van een worm. De differentiatie binnen
de zenuwstelsels is wel bijzonder. Een ruggenmerg is de vertaling van spinal cord. Heel veel dieren
hebben hun zenuwstelsel niet achter in hun lichaam liggen, bij mensen wel, dan heet het gewoon een
cord. Omdat wij het wel achter in onze rug hebben liggen heet het bij ons een spinal cord.
Invertebraten hebben het ruggenmerg ventraal van de darm liggen. Bij ons ligt het ruggenmerg dorsaal
van de darm, omgeven door vertebrae spinales. Het brein is omgeven door een schedel.
Embryologie
De embryologie is de ontwikkelingsleer. Het zenuwstelsel ontwikkeld zich continu, het is heel
dynamisch en plastisch.
Vroege ontwikkeling
In 8 weken tijd ga je al naar iets wat lijkt op een mens. Dus de differentiatie vind plaats in amper 6-7
weken tijd. Dan is het dus duidelijk dat het een mens is en geen kip bijvoorbeeld. Na die tijd is het
vooral het groeien, dan ga je naar de foetale periode.
Prenatale ontwikkeling CZS: neurulatie
De embryo begint als een soort plak (schijf) die bestaat uit drie lagen. Geel is de toekomstige buikkant,
blauw de toekomstige rugkant, het rode deel is het embryo. Alle neuronen die in je lichaam zitten
ontstaan uit de dorsale laag.
Uiteindelijk zijn wij cilindrisch geworden. Dat gebeurt onder andere doordat een aantal van de lagen
(kiemlagen) zichzelf gaan oprollen, of lagen om zich heen gaan rollen. De dorsale laag (blauw) rolt
zichzelf op, in de volgende fase (derde afbeelding) is die al opgerold. Feitelijk ben je gegaan van een
schijf naar een buis. Dit heet neurulatie; een embryonale laag (neurale plaat) rolt zichzelf op en vormt
een buis.
Neurulatie gaat soms ook niet goed, dan ontstaat er een open rug (spina bifida). Er komen dan
neuronen uit de rug, de ruggenwervel is dan open hierdoor kan het ruggenmerg naar buiten komen.
Dit is een ernstige aandoening, afhankelijk van waar het gebeurt. Als het caudaal is gaat het vooral het
ruggenmerg aan. Als het rostraal heeft het invloed op de ontwikkeling van het brein.
In het begin moet je het CZS voorstellen als een buis, een soort tuinslang, waar vruchtwater doorheen
loopt. Het is achter en voor namelijk nog open, dat gaat langzaamaan dicht. Later wordt hier
cerebrospinale vloeistof geproduceerd. Ook in een volwassen zenuwstelsel is het nog een tuinslang,
maar dan een hele ingewikkelde.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irisreijntjes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,45. Je zit daarna nergens aan vast.
