Dit document bevat de volledige aantekeningen van de Recht van de Europese Unie. Inclusief PPT van docent en uitleg tijdens het HC. Ik heb met deze aantekeningen in 1 keer een 7 gehaald.
Hoorcollege 1A 14 November 2022 Inleiding
Overzicht van vandaag
Huishoudelijke mededelingen
Drie karakteristieken van het EU-recht
De interne markt: wat, waarom, hoe? [HC 2–9]
• Positieve en negatieve marktintegratie
De constitutionalisering van de Verdragen
• De autonomie van het EU-recht
• Rechtstreekse werking [ HC 11–12]
• Voorrang [HC 11–12]
• Prejudiciëlevraagprocedure [HC 13–14]
Bevoegdheidsverdeling tussen lidstaten en EU [HC 9–10]
• Het attributiebeginsel
• Bevoegdheden van de EU
• Het begrip ‘rechtsgrondslag’
• Casus: Tabaksreclamerichtlijn
Overzicht van het vak
Materieel EU-recht
• Week 1: inleiding en vrij verkeer van goederen
• Week 2: vrij verkeer van diensten, vestiging en kapitaal
• Week 3: vrij verkeer van personen en Unieburgerschap
• Week 4: Europees mededingingsrecht
Institutioneel en formeel EU-recht
• Week 5: besluitvorming en bevoegdheidsuitoefening
• Week 6: doorwerking in de nationale rechtsorde
• Week 7: rechtsbescherming
Tussentoetsen
Twee tussentoetsen
• Vrijdag 16 december van 16:00 tot 17:00
• Vrijdag 13 januari van 16:00 tot 17:00
• MC-vragen met mogelijk een korte casusvraag
• Bij deelname aan beide tussentoetsen telt uw cijfer hierop voor 20% meer voor het eindcijfer,
tenzij uw eindcijfer hierdoor negatief wordt beïnvloed
NOTE: Kijk voornamelijk naar de overeenkomsten tussen de onderwerpen.
Drie karakteristieken van het EU-recht
1. Gelaagde structuur: onderscheid tussen primair recht (EU-verdragen) en secundair recht
(wetgeving en overige handelingen van de EU-instellingen op grond van de EU-verdragen)
2. Veel open normen en sterke focus op rechtspraak: voornamelijk “rechtersrecht”
3. Verdragsherzieningen en bijbehorende hernummering van de Verdragen
,De gelaagde structuur zit ook in het Nederlands recht waar je zowel de grondwet als de afzonderlijke
wetten in formele zin, ministeriële regelingen, AMvB’s etc hebt. Het nationaal recht is net zo gelaagd
als het Europees recht. Maar de gelaagdheid heeft in het Europees recht andere gevolgen dan het NL
recht. Er is enorm veel secundair recht, we bespreken daar maar een klein deel van.
Je hebt het Primair recht dat is VWEU, VEU en Handvest van EU. Je hebt ook secundair recht, dat is
wetgeving en overige handelingen van EU instellingen. De gelaagdheid heeft andere gevolgen dan in
NL recht. Er is veel secundair recht maar we focussen ons op primair recht (VEU en VWEU) en een klein
beetje secundair recht. Onderscheid is op andere manier van belang dan in NL recht.
Primair recht is de hoogste rechtsbron in de in EU recht net als Grondwet in NL recht maar GW kom je
niet zo vaak tegen (meer wet in formele zin). Maar in EU recht kom je primair recht juist heel veel
tegen. Onderscheid primair en secundair recht andere annotatie dan NL recht grondwet en wet in
formele zin. Onderscheid primair en secundair is essentieel. In de Europese verdragen zitten veel
bepalingen die als zodanig toegepast worden op wijdverbreide schaal in verschillende lidstaten.
Grondwet open normen maar relatief beperkte rol in dagelijkse rechtspraktijk. Maar EU-verdragen
hebben veel open normen waar je minder uit kunt afleiden. Maar de verdragen kom je in de dagelijkse
rechtspraktijk veel tegen. Dus de inhoud van EU recht veel rechtersrecht. Daarom veel jurisprudentie,
waarin HVJEU wat open normen meebrengen. Problemen rechtspraak is dat heel casuïstisch, gevolg
van specifiek geschil tussen 2 partijen. HvJEU geeft alleen een interpretatie voor een oplossing voor
dit concrete geschil, dus voor andere geschillen weet je niet of die uitspraak daar ook geldt, moet je
naar analogie interpreteren.
De verdragen VWEU en VEU zijn bij verdrag van Lissabon in 2009 in werking getreden, daarvoor waren
er ook andere verdragen. De oude en nieuwe verdragen komen overeen maar nummering is
aangepast. Je moet dan vaak kijken wat het huidige artikel is in het VWEU. Er komt een tabel op
brightspace waarin je kan opzoeken hoe oudere verdragsbepaling uit bijv. EEG verdrag waar die in
huidige bijv. VWEU staat.
Interne markt: Wat en waar?
Wat is de interne markt?
• Art. 26 lid 2 VWEU -> Juridische definitie
• Begin gedeelte interne markt, daarop volgen de vrijheden van goederen/personen.
• De interne markt is een ruimte zonder binnengrenzen waarin de vrijheden van
personen/goederen etc. zijn gewaarborgd volgens de bepalingen van de verdragen.
VEU en VWEU zijn gelijkwaardig maar andere eigen rol.
- VEU algemene bepalingen over de structuur van het Europees recht, de instellingen van de
Europese Unie, de bevoegdheden van de Europese Unie, het toetreden en uittreden tot de
Europese Unie.
- VWEU bevat meeste materieelrechtelijke bepalingen. Bijv. alle rechten en vrijheden interne
markt.
,De interne markt is een gebied waarin (althans voor de vrijheden van
goederen/diensten/personen/kapitaal) er geen binnengrenzen meer bestaan. Dat klinkt makkelijk
maar dat is het in de praktijk minder. Je ziet tegenwoordig wel dat er wat grenzen zijn maar er zijn
methoden om te kijken of bepaalde belemmeringen op de markt toegelaten zijn. Het doel is in ieder
geval om een ruimte zonder binnengrenzen tot stand te brengen.
In VEU staan een aantal bepalingen over deze binnengrenzen waarom sommige dingen een specifieke
functie of betekenis hebben. Bijv. art. 3 lid 3 VEU, die brengt een interne markt tot stand waarin de
unie zich moet inzetten voor duurzame ontwikkeling, evenwichtige economische groei, stabiliteit,
sociale markteconomie etc. Dus alles is mooi en wordt bevorderd omdat de interne markt zonder
binnengrenzen in principe een ruimte is zonder regels want elke regels van lidstaten kan een
belemmering vormen op de interne markt. Dus art. 3 lid 3 VEU zorgt ervoor dat het niet alleen gaat
om wegnemen van belemmeringen voor handel maar ook dat het Europese recht ook erkent dat er
ook niet-economische belangen/beginselen zijn en te bevorderen. Veel van de nationale wetten
kunnen de interne markt belemmeren maar zijn toegestaan omdat zij bijv. goed zijn voor het milieu,
de consument beschermen of een andere niet economische doelstelling nastreven. De basis van dit
alles is dat art. 3 lid 3 VEU de EU wordt verplicht om ook andere niet economische doelstellingen na te
streven.
Waarden en beginselen van de interne markt
• Art. 3 lid 3 VEU
Waarom hebben we een interne markt?
• Artt. 1 en 3 lid 1 VEU
Uiteindelijk is de interne markt alleen een middel voor een uiteindelijk doel dat in art. 1 van het VEU,
dat het VEU een nieuwe etappe markeert in het proces van het tot stand brengen van een hechtere
band in de volkeren van Europa. Doel is steeds verdere integratie van de volkeren van Europa. Dat
heeft uiteindelijk te maken met vrede in Europa. Dat staat ook in art. 3 lid 1 VEU. Dus de interne markt
is een middel voor een bepaald doel.
Waaruit bestaat de interne markt?
1. Vrij verkeer van goederen: art. 30, 34–36 en 110 VWEU
2. Vrij verkeer van personen
a. Werknemers: art. 45 VWEU
b. Zelfstandigen: art. 49 VWEU
3. Vrij verkeer van diensten: art. 56–62 VWEU
4. Vrij verkeer van kapitaal: art. 63–65 VWEU
5. Unieburgerschap: artt. 20 en 21 VWEU
6. Een systeem van onvervalste mededinging: artt. 101–109 VWEU en protocol 27
Dat brengt mee dat er een reeks van fundamentele vrijheden wordt geïntroduceerd in de verdragen
(zie 1 – 4 hierboven). Al deze productiefactoren en personen moeten zich in de interne markt (die alle
lidstaten omvat) in beginsel vrij kunnen bewegen. Naast de 4 fundamentele vrijheden is er ook nog het
unieburgerschap (is verbonden met vrij verkeer van personen) maar ook eigen rol. Ook een systeem
van onvervalste mededinging, dat is intrinsiek onderdeel van de interne markt maar dat wordt niet zo
benoemd in art. 26 VWEU dat er sprake is van mededingingsregels maar er wordt alleen verwezen
, naar de vrije verkeersbepaling. Je moet dan een apart protocol bij de verdragen erbij pakken. Praktisch
gezien vertaald zich dat in een reeks artikelen 101 – 109 (zie week 4) die gaan over ondernemingen.
Verdragen functioneren als constitutie terwijl ze geen grondwet heten of zijn maar functioneren wel
hetzelfde. Dat heeft gevolgen voor het materiële recht. 80% van dit vak gaat over wat het EU mag en
wat de lidstaat zelf mag. In de verdragen, jurisprudentie etc zijn er veel technische regels over waar de
lidstaten over gaan en waar EU over gaat. Dat is de kern vraag. In de kern gaan alle arresten over wat
de bevoegdheid van de lidstaat is en wat is de bevoegdheid van de Europese Unie.
Positieve en negatieve integratie
De interne markt (ruimte zonder binnengrenzen) kun je op 2 manieren tot stand brengen:
1. Negatieve integratie: de verboden in het Verdrag (zie vorige slide)
Negatieve integratie betekent dat er een aantal verdragsbepalingen zijn die bepaalde dingen
verbieden. Deze verdragsbepalingen inhoudende verbodsbepalingen vertellen voornamelijk lidstaten
wat ze niet mogen doen. De focus ligt op nationale wetten/regelgeving die het functioneren van de
interne markt belemmert. Je mag bijv. als lidstaat geen wetgeving hebben die zegt als er een vacature
is bij een bedrijf dan mag dat bedrijf onderscheid maken tussen eigen onderdanen en buitenlandse
mensen. Bedrijven mogen niet discrimineren op grond van nationaliteit bij aannemen van personeel
en lidstaten mogen ook geen wetgeving maken waardoor discriminatie mogelijk is. Negatieve
integratie verbied lidstaten om bepaalde nationale wetten aan te nemen. Dit bestaat voornamelijk uit
primair EU-recht. En gaat over de fundamentele vrijheden van hierboven.
2. Positieve integratie (harmonisatie): secundair EU-recht
Dit bestaat uit allerlei maatregelen die worden aangenomen op grond van de verdragen. Net zoals een
wet in formele zin wordt aangenomen overeenkomstig de NL grondwet. De harmonisatie wetgeving
stelt algemene gemeenschappelijke regels op EU-niveau. Dan worden nationale regels vervangen door
uniforme gemeenschappelijke regels op EU-Niveau. De regels op EU niveau moeten het functioneren
van de interne markt bevorderen. Dat is makkelijker voor de bedrijven/burgers in die interne markt.
Want dat is voor markteconomie makkelijker dan 27 regels van 27 lidstaten op hetzelfde niveau. Dit
zijn 10.000 pagina’s aan specifieke regels op EU-niveau, dus voornamelijk secundair recht.
a. Een voorbeeld van een harmonisatiemaatregel/richtlijn is de specifieke regels over
‘Wat is Jam? Wat moet er in zitten om Jam genoemd te worden?’
Positieve integratie is een mooi einddoel maar dat duurt lang (9 jaar) om over 1 onderwerp
harmonisatie te bereiken. Dus als er dan heel veel verschillende onderwerpen zijn waar harmonisatie
over bereikt moet worden. Maar in de tussentijd moeten er handelsbelemmeringen bestaan door
nationale regelgeving van lidstaten waar je dus ook iets mee moet doen als je een interne markt
draaiend wil houden. Vandaar dat je de negatieve integratie (primair recht), de verboden in de
dagelijkse praktijk zeer belangrijk zijn.
1. Geen harmonisatie?: de verboden in de Verdragen (VWEU en VEU) vormen het
beoordelingskader van nationale regels
2. Harmonisatie?: de Europese secundaire wetgeving vormt het beoordelingskader van
nationale regels.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mirjam1999. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,29. Je zit daarna nergens aan vast.
