Samenvatting
Samenvatting tijdvak 1-3
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Een samenvatting van tijdvak 1 2 en 3 voor geschiedenis vwo.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
1.1 De levenswijze van Jagers en BoerenOngeschreven bronnen:
Kennis van nu vooral door archeologische en antropologische vondsten.
Ongeschreven bronnen = bronnen zonder schrift → werktuigen, potscherven, botresten.
Antropologen vergelijken samenleving v. 1e mens met sl. die vandaag nog leven als jagers-verzamelaars.
De eerste mens:
Allereerste mens = Australopithecus (4 miljoen jaar geleden in Afrika)
Homo sapiens =onze voorouders (200.000 jr geleden in Afrika)→45.000 jr geleden naar Europa gekomen
10.000 jaar samen met Neanderthalers geleefd →die zijn rond 30.000 v.Chr. uitgestorven.
Jagers-verzamelaars:
Tot ong. 10.000 v.Chr (laatste ijstijd) waren de mensen jagers-verzamelaars.
= leefden van jacht en wat ze konden vinden in de omgeving → afhankelijk v.d. natuur
Geen dieren(voedsel) om op te jagen/ verzamelen? → trokken verder naar ‘n nieuw gebied = nomaden.
→ woonden vooral in tenten en kleine groepen + hadden weinig bezit (makkelijk meenemen).
Van jacht niet alleen gegeten → huiden voor tenten/kleding + botten hergebruikt voor beter werktuig.
→ eerst van steen, later ook been.
Vrouwenbeeldjes gevonden v. ivoor → miss. vorm van godsdienst.
Verdeling man en vrouw = vrijwel gelijk (evenveel voedsel binnengebracht en gedeelde zorg voor kids)
1.2 Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
Het ontstaan van een agrarische samenlevingen:
Niet zeker hoe precies → verschillende theorieën (goede opbrengst of juist niet?).
Jagers-verzamelaars → Agrarische samenleving (= langdurende overgang → niet echt een revolutie)
Nomadisch → seminomadisch → landbouwgewassen langzaam verbeterd → betere opbrengst
→ groepen gingen volledig over op landbouw (op één plek!) + vee houden (veeteelt).
Volgorde veeteelt en landbouw niet bekend.
Tussen 10.000 en 8000 v.Chr. in Midden-Oosten → eersten op landbouw ( in ‘vruchtbare halve maan’)
Rond 5000 v.Chr. → kwam aan in Noordwest-Europa d.m.v. handel en kolonisatie boeren.
De gevolgen van landbouw:
- Voortaan op één plaats leven
- Stabielere en grotere bron voor voedsel → meer mensen gevoed
- Ontstaan gemeenschappen van enkele tientallen
- Minder boeren nodig → specialiseren kon → handelaren, pottenbakkers, kleermakers
- Ontwikkelingen op technisch gebied (graan moest opgeslagen, dus pottenbaken)
Een ongelijke samenleving:
Steeds grotere verschillen → verschillen in status ( succesvollere boeren, dus rijker) (vers. beroepen)
1.3 Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Eerste landbouwsamenlevingen waren kleine dorpjes met aantal families.
Loop v. duizenden jaren → akkerbouw geperfectioneerd → meer/ beter voedsel → groeiende bevolking
Vooral in Mesopotamië afhankelijk v. rivieren →bouwen van irrigatiesystemen was arbeidsintensief + in
groot gebied → dorpen dicht bij elkaar gingen samenwerken → dorpen aan elkaar → eerste steden
Stedelijke gemeenschappen: specialisatie en hiërarchie:
, Twee ontwikkelingen:
- Specialisatie → Minder boeren nodig → mensen specialiseerden zichzelf (smeden, priesters) → voedsel
in ruil voor dienst/producten.
- Hiërarchie → - goede organisatie nodig → grote taken – regelaars/in de gaten houden →
toezichthouders ontwikkelden zich tot leiders, soms zelfs koning.
- Belangrijkere beroepen dan andere → priesters/krijgers – hoge status
→ gelaagde samenleving = opgebouwd uit lagen v. mensen met all andere status → vers. gewoonten.
Stedelijke cultuur werd complexer dan cultuur van kleine boerengemeenschap.
Het schrift:
Alle producten moesten verdeeld worden onder gemeenschap → ingewikkeld dus systeem nodig →
tussen 4000 en 3000 v.Chr ontstaan schrift (=tekens in kleitabletten) (dus om betalingen bij te houden).
schrift → ideeën makkelijker te verspreiden + men kon ervaringen opschrijven → niet meer prehistorie.
2. 1 De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over
burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
Het ontstaan van de stadstaat:
Op eilanden/dalen op ‘t vasteland leefden Grieken in steden en gemeenschappelijke; onafhankelijk.
→ 100 tot 200 van die stadstaten.
Griekenland ≠ vruchtbaar → hongersnoden → delen trokken weg → stichten stad buiten GR (= kolonie).
Door contact met oorspronkelijke moederstad → handel → door handel economische bloei met als
hoogtepunt 5e eeuw v.Chr → Grieken konden iets anders doen dan voedsel/voorwerpen maken. →
culturele bloei.
De ontwikkeling van het burgerschap:
Toch geen echte Griekse eenheid → eerder inwoner v. stadstaat dan land.
In meeste steden was er een volksvergadering → mening geven over politiek.
Daardoor sterk gemeenschapsgevoel → denken over burgerschap → alleen voor oorspr. mannen
Heel misschien burger als je genoeg geld had of iets bijzonders hadden gedaan.
Volksvergadering + bestuur alleen voor burgers → klein deel had invloed.
Veel verschillende staatsvormen:
Verschillende bestuurssystemen in polissen:
- Volksvergadering
- één persoon aan de macht → monarchie (koning) of tirannie (tiran)
- Kleine groepjes aan de macht → aristocratie (edelen) of oligarchie (wijze oude mannen)
- In Athene een democratie → alle burgers gaven ideeën + hadden stemrecht + verkiesbaar
. tot 500 v.Chr zonder loon, dus alleen rijke mensen
eerste directe democratie → armste inwoners roeiden schepen; belangrijk → eisten net zoveel invloed
Het ontstaan van de filosofie:
Polytheïstisch (= meerdere goden), goden waren verantwoordelijk voor natuurverschijnselen.
Door handel → Grieken in contact met andere volken/samenlevingen, dus andere religies en culturen.
Griekse denkers → opzoek naar natuurlijke verklaring → bv. Hippocrates zocht oorzaak achter ziektes.
Door te observeren, kwam hij tot diagnoses. Mensen die waarheid probeerden te ontdekken = filosofen
Grote Griekse denkers:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper greatvdwx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76799 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen