Geestelijke stromingen
Boeddhisme, Christendom, Jodendom, Hindoeïsme, Islam, Humanisme.
Boeddhisme
Gautama Boeddha of Siddhartha Gautama Boeddha was een spirituele leider die volgens de
historische wetenschap waarschijnlijk leefde van ca. 450 v. Chr. tot ca. 370 v. Chr. in India. Alle
bronnen zijn het er wel over eens dat Siddhartha Gautama tachtig jaar oud werd. Volgens religieuze
overleveringen bereikte Gautama Boeddha complete en volledige verlichting (het Boeddhaschap).
Gautama Boeddha wordt ook wel de Sakjamoeni Boeddha genoemd en werd geboren als Siddhartha
Gautama. De naam Siddhartha betekent: hij, wiens doel is volbracht of van wie elke wens vervuld is.
Vaak wordt hij kortweg "de Boeddha" of "Boeddha" genoemd. Boeddha betekent 'hij die ontwaakt
(verlicht) is'. De titel Boeddha wordt gegeven aan iemand die op eigen kracht, zonder leraar, de
Dharma (de waarheid, de natuurlijke ordening der dingen) ontdekt heeft en verlichting heeft bereikt.
Volgens overlevering is er voor Gautama Boeddha nog een aantal andere boeddha's geweest (een
beroemde lijst noemt 28 boeddha's). Boeddha werd geboren in een hindoe-familie.
De huidige Dalai Lama wordt beschouwd als de veertiende reïncarnatie van Boeddha. Er zijn binnen
het boeddhisme ook andere lama’s. Lama’s worden net als goeroes gezien als religieuze leraren. Het
boeddhisme wordt vooral als levensbeschouwing gezien en minder als godsdienst. Dit komt, omdat
het boeddhisme geen goden kent.
Reïncarnatie
Reïncarnatie is het geloof dat wie sterft alleen zijn lichaam verliest en niet zijn of haar ziel. Deze ziel
gaat over naar een volgend leven. Wanneer het vorige leven goed is geleden (leer van het
achtvoudige pad/leer van de dharma) zal de persoon in kwestie over gaan naar een volgend “niveau”
van het leven. Wanneer een persoon een slecht leven heeft geleden, zal deze naar een lager niveau
zakken.
Karma
Karma staat kort samengevat voor oorzaak en gevolg. Het omvat de fysieke en mentale acties van
een individu die gevolgen hebben voor het leven en volgende levens door middel van reïncarnatie. In
het dagelijks gebruik bedoelt men er vaak mee dat alles wat we doen, denken of zeggen weer bij ons
zelf terugkomt. Karma gaat dan over zowel de daad als over het gevolg dat uit die daad voortkomt.
Strikt genomen echter, verwijst karma alleen maar naar het verrichten van daden, niet naar de
gevolgen van die daden.
Karma en zijn gevolg worden gezien als een natuurlijk principe, een wet van "actie en reactie". Er is
dus geen God aan het werk die straft of beloont. Een goede daad heeft van nature goede gevolgen,
slechte daden hebben van nature slechte gevolgen.
Samsara
Samsara is de cyclus van de dood en wedergeboorte zonder begin of eind, onder invloed van illusies
en karma vol met lijden. De aanwezigheid van de psychische toestand van verlangen, aversie en
ignorantie (onwetendheid/domheid, onbewustheid, verwarring) vormt een belangrijk aspect van het
bestaan in samsara.
Nirvana
Nirvana is een belangrijk begrip in het boeddhisme en verwijst naar de hoogste staat die door de
mens bereikt kan worden: het bereiken van verlichting, een geestesgesteldheid die niet meer
verandert en het einde is van begeerte, aversie en verwarring, wat het hoofddoel van het
boeddhisme is. Nirvana betekent letterlijk: uitgeblust, onbeweeglijk.
Meditatie
Meditatie is een vorm van spirituele oefening. Vele religies en geloofsstromingen kennen de
,meditatie in een of andere vorm. In het Boeddhisme is meditatie een essentiële methode om de
beschreven doeleinden, zoals verlichting, te bereiken.
Drie grote stromingen
Het Theravada in Zuid-oost Azië, het Mahayana in landen als China en Japan en het Tibetaans
boeddhisme in Tibet en Mongolië zijn de drie grote stromingen in het Boeddhisme.
Theravadaboeddhisten vereren alleen Gautama Boeddha. Mahayanaboeddhisten vereren ook
andere Boeddha's. Tibetaanse boeddhisten vereren naast Boeddha's ook nog veel goden waar de
Tibetanen ook al in geloofden voordat ze boeddhist werden. Nog een belangrijk verschil is dat
Theravadaboeddhisten geloven dat monniken de enigen zijn die een aanzienlijke kans hebben om in
hun huidige leven verlichting te bereiken, terwijl Mahayana- en Tibetaanse boeddhisten geloven dat
ook leken (mensen die geen monnik of non zijn) dat kunnen. Monniken en nonnen zijn mensen die
hun leven wijden aan de zoektocht naar verlichting en daarom eenvoudig leven. Hoewel de
monniken en nonnen in de tijd van Boeddha thuisloos rondzwierven, wonen ze nu bij elkaar in
kloosters. De Dalai Lama is de religieus leider van het Tibetaanse boeddhisme.
Monniken, nonnen en kloosters
Monniken leven in een klooster. Ze hebben geen beroep en zijn niet getrouwd. Ze dragen een rode
of oranje pij en zijn kaalgeschoren.
De functie van een pij is dat de monnik er continu aan herinnerd wordt de Leer van de Boeddha in
praktijk te brengen en hij is altijd herkenbaar.
Het kaalgeschoren hoofd symboliseert het feit dat Boeddha besloot zijn paleis te verlaten en in het
woud als asceet te leven. Hij sneed toen zijn haren af.
Er zijn ook kloosters waar vrouwen leven. Zij heten nonnen.
Monniken moeten zich aan 3 regels houden:
- Ze moeten leven in armoede.
- Ze mogen niet trouwen.
- Ze mogen niet vechten.
Mantra
Een mantra is een gedicht, woord, uitspraak of een lettergreep die het midden houdt tussen een
spreuk met magisch effect en een gebed.
Vier waarheden
Volgens de boeddha krijg je wijsheid wanneer je de vier edele waarheden begrijpt:
1. In elk leven is er lijden (zoals niet gewaardeerd worden, afscheid nemen, ziekte en dood)
2. Verlangen is de oorzaak van lijden (zoals verlangen naar rijkdom, vriendschap en eeuwig leven). 3.
Er kan een einde komen aan het lijden (door de baas te worden over je eigen verlangens)
4. Het 8-voudige pad leidt tot verlossing van het lijden (verbeeld in het
Dharmawiel)
Het achtvoudige pad:
Het achtvoudige pad is volgens de boeddhisme de juiste manier van leven als
mens op deze aarde. Het achtvoudige pad heeft te maken met:
1. de juiste inzichten (overeenkomstig de vier waarheden)
2. de juiste bedoelingen (geen bezitsdrang, wreedheid of boosheid)
3. de juiste woorden (geen leugens, roddels, laster of ruwe taal)
4. het juiste handelen (geen geweld jegens mensen of dieren, niet stelen, niet genieten ten koste van
anderen) 5. de juiste levenswijze (een eerlijk en heilzaam beroep)
6. de juiste inspanning (inzet om het heilzame te bevorderen)
7. de juiste aandacht (alert zijn voor het hier en nu)
8. de juiste concentratie (op het hier en nu, of op een heilzaam object)
, Tempel
Veel boeddhisten gaan naar een tempel om te mediteren, te luisteren naar verhalen over Boeddha
en gezangen uit de heilige boeken en om iets te offeren aan Boeddha. Een boeddhistische tempel
heeft in sommige opzichten meer de eigenschappen van een klooster dan een tempel, omdat er
monniken en nonnen wonen. Veel tempels hebben een stupa, een boeddhistisch bouwwerk dat de
relieken van een boeddhistische heilige bevat.
De lotusbloem
De lotusbloem is een zeer belangrijk symbool. De lotus werd het symbool van de leer van het
boeddhisme. De lotus heeft zijn wortels in de modder, maar bloeit open in de zuivere open lucht en
symboliseert daarom de staat van verlichting en de leer van Boeddha.
Boeddhabeeld
In tempels en bij mensen thuis staan veelal boeddhabeelden in meditatiezit. Deze beelden zijn
omgeven door kaarsen, wierook, bloemen en schaaltjes met offergaven. Men brengt eer aan
Boeddha, en aan de Boeddha in zichzelf, door een buiging voor hem te maken. Daarbij houdt men de
handen voor de borst waarbij de handpalmen naar elkaar gericht zijn en de duimen naar binnen
gekeerd. 8 Mei is de Jaardag van Boeddha. Het is traditie om op die dag een kaars voor hem te
branden en dan een speciale wens te doen.
Een gekregen Boeddha geeft geluk omdat het gebaar van het geven het beeld waarde toekent.
Jezelf een Boeddhabeeld cadeau doen kan, onder voorwaarde dat de intentie goed is en het beeld
behandeld wordt met eerbied en respect. Plaats het Boeddhabeeld met het gezicht naar de deur
gericht en nooit op de grond.
Feesten
Het boeddhisme komt in verschillende landen voor. Daarom zijn er ook veel verschillende feesten. In
al die landen worden er op een eigen manier boeddhistische verhalen verteld en rituelen gedaan,
bijvoorbeeld bij de geboorte van een kind, een huwelijk of een overlijden. Veel boeddhisten over de
hele wereld vieren Wesak, een feest bij de volle maan in de maand Wesak (eind mei / begin juni).
Bij Tibetanen speelt (in februari) Losar een grote rol, de viering van het Tibetaanse Nieuwjaar. Het
feest is een gezellig samenzijn van familie en vrienden. Het feest wordt gezien als een heilzaam
begin van het nieuwe jaar. Maa Kha Boechja Dag (op 26 februari) is één van de heiligste
boeddhistische feestdagen. Dit feest herdenkt de dag waarop 1250 volgelingen van Boeddha
spontaan samen kwamen om zijn leer te aanhoren. Op Visakha Buchja Dag (26 mei) hebben de
verschillende Boeddha de Verlichting bereikt en zijn zij het Nirvana binnen getreden.
Gebedsvlaggen
Slingers van Lung ta (Tibetaans voor "windpaard")-vlaggetjes worden tussen twee hoge punten,
bijvoorbeeld rotspunten of daken van tempels of stoepa's, of van een hoog punt diagonaal naar
beneden gespannen. Traditioneel komen gebedsvlaggetjes in sets van vijf, van elke primaire kleur
één plus wit en groen. De vijf kleuren staan voor de vijf elementen. Blauw staat voor "hemel", wit
voor "wind", rood voor "vuur", groen voor "water" en geel voor "aarde". Het idee is dat de wind de
gebeden die op de vlaggen staan verspreidt. Ook kent het boeddhisme gebedsrollen, die je een
zwaai moet geven als je er langsloopt. Boeddhisme in de wereld. Het boeddhisme verspreidde zich
van Noord-India naar geheel India, waaronder het huidige Pakistan en Bangladesh. Door de komst
van de islam verdween Via het zuiden verspreidde het Theravadaboeddhisme zich naar Sri Lanka,
Thailand, Laos, Myanmar, Cambodja en Vietnam. In deze landen is het boeddhisme samen met het
hindoeïsme het belangrijkste geloof. Via het noorden verspreidde het Mahayanaboeddhisme zich
naar Nepal, Bhutan, China, Mongolië, Taiwan, Maleisië, Indonesië, Noord-Korea en Zuid-Korea, en
Japan. In Japan en Korea verdween het boeddhisme door de communistische dictatoriaal. In de
laatste 50 jaar heeft het Boeddhisme zich ook meer verspreid in westerse landen.
Mindfulness
Tegenwoordig is in het westen mindfulness populair. Mindfulness betekent aandachtig of met de
juiste aandacht. Dit is een van de acht stappen van het achtvoudige pad van het boeddhisme en is er
vooral op gericht dat je met je aandacht in het hier en nu bent en dat je met je gedachten in dit
