AARDGAS, AARDOLIE EN STEENKOOL
Fossiele brandstoffen = brandstoffen die miljoenen jaren geleden zijn ontstaan door het afsterven van
levende organismen
VB: steenkool, aardolie en aardgas
Aardolie bestaat uit een vloeibaar mengsel van honderden verschillende koolwaterstoffen.
- In en rond Rotterdam staan raffinaderijen die door gefractioneerde destillatie aardolie scheiden.
Er ontstaan fracties met verschillende kooktrajecten.
- De gefractioneerde destillatie in de petrochemie vindt plaats in enorme destillatietorens.
- De verschillende fracties hebben elk hun eigen toepassingen; behalve brandstoffen levert aardolie ook
grondstoffen voor de chemische industrie, bijv voor de productie van kunststoffen, medicijnen en verf.
KOOLWATERSTOFFEN
Methaan, propaan en butaan bestaan uit lichte moleculen. De vanderwaalsbindingen tussen de moleculen
zijn daardoor zwak en de stoffen hebben een laag kookpunt.
Stoffen zoals benzine, kerosine en dieselolie bestaan uit zwaardere moleculen die bijeengehouden worden
door sterkere vanderwaalsbindingen.
- Bij kamertemperatuur zijn deze stoffen vloeibaar, waardoor ze minder snel ontbranden dan methaan,
propaan en butaan, die bij kamertemperatuur zeer brandbare en explosieve gassen zijn.
BLOKSCHEMA
Bij de productie van een stof zijn de volgende stappen van belang:
- Aanvoer en opslag van grondstoffen
- Voorbewerking van grondstoffen
- De reactie
- De scheiding van het eindproduct van de overige stoffen
- Opslag en afvoer vaan het eindproduct
- Verwerking van het afval
In een blokschema staat stap voor stap welke bewerkingen tijdens de productie plaatsvinden en wanneer
er stoffen moeten worden toegevoegd of afgevoerd.
- In elk blok staat een bewerking.
- Je leest een blokschema van links naar rechts en volgt de richting van de pijlen.
De pijlen tussen de blokken geven de stofstromen weer. Aan de richting van de pijl kun je zien of een
stof wordt toegevoegd of afgevoerd.
Recirculeren = als de grondstoffen niet volledig zijn omgezet, worden deze na scheiding teruggevoerd in de
reactor.
Bij de gefractioneerde destillatie van aardolie wordt op één plaats het aardoliemengsel aangevoerd, dus
gaat er één pijl naar het blok toe.
- Bij de destillatie ontstaan 7 fracties, zodat er 7 pijlen uit het blok komen.
Hier geldt: hoe hoger de pijl uit het blok, hoe lager het kookpunt of kooktraject is.
Bulkchemicaliën als kunststoffen worden vaak in een continuproces gemaakt, fijnchemicaliën zoals
medicijnen worden meestal in veel kleinere hoeveelheden geproduceerd.
- Bij fijnchemicaliën wordt in één keer een hoeveelheid gemaakt, waarbij een reactor wordt gevuld met
de beginstoffen.
Batchproces = als een reactor wordt gevuld met beginstoffen, na de reactie weer wordt leeggehaald,
schoongemaakt en zo nodig wordt gebruikt voor een ander product
2.2 Alkanen en cycloalkanen
1
, DE FORMULE VAN ALKANEN
Alkanen = een speciale groep koolwaterstoffen
Algemene formule alkanen = CnH2n+2
Homologe reeks = als iedere volgende stof uit de reeks moleculen heeft die precies een CH 2 groep groter
zijn
Je geeft meestal in een structuurformule aan op welke manier de atomen in een molecuul aan elkaar zit-
ten, waarbij je de koolstofketen meestal recht tekent.
- Je kunt ook een verkorte notatie gebruiken, zo is de structuurformule van propaan dan CH 3-CH2-CH3.
- Als je alleen de koolstofketen tekent, teken je het molecuul als koolstofskelet.
ISOMEREN
Isomerie = als er bij één molecuulformule twee of meer verschillende structuurformule mogelijk zijn
Isomeren = stoffen met dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule
- Het zijn verschillende stoffen met verschillende stofeigenschappen en naam.
Om de isomeren van elkaar te onderscheiden is een eenduidige en systematische naamgeving nodig, zodat
meteen duidelijk is welke stof bedoeld wordt.
SYSTEMATISCHE IUPAC NAAMGEVING
Bij de systematische naamgeving:
- Geef je de lengte van de langste koolstofketen aan met een stamnaam
- Krijgen de zijgroepen aan de langste koolstofketen een naam, een plaatsnummer, en zo nodig een
numeriek voorvoegsel zoals di, tri en tetra.
Nummer zo, dat het getal van de plaatsnummers zo klein mogelijk is.
- Plaats de zijgroepen voor de stamnaam in de alfabetische volgorde van de namen van die zijgroepen.
Soms is het plaatsnummer overbodig, bijv als de methylgroep alleen aan het tweede koolstofatoom kan
zitten, dan mag je het plaatsnummer weglaten.
*zie stappenplan systematische naamgeving op blz 44*
CYCLOALKANEN
Er bestaan cyclohexaanmoleculen, C6H12, waarin het eerste en zesde koolstofatoom aan elkaar gebonden
zijn.
- Het voorvoegsel cyclo in de naam betekent dat de moleculen een ringstructuur van koolstofatomen
hebben.
De cycloalkanen vormen een homologe reeks met de algemene formule C nH2n.
- Bij de naamgeving geldt de ‘ring’ doorgaans als hoofdketen.
2.3 Onverzadigde koolwaterstoffen
KRAKEN
Door aardolie sterk te verhitten en een geschikte katalysator te gebruiken, worden de grotere moleculen
gesplitst in kleinere moleculen.
- Zo ontstaan meer fracties met een laag kookpunt.
Deze ontleding heet kraken en vindt plaats in een kraakinstallatie.
Verzadigde koolwaterstof = koolwaterstof met een enkele binding, oftewel een C-C binding
Onverzadigde koolwaterstof = koolwaterstof met een dubbele binding, oftewel een C=C binding
Vaak worden de lichtere fracties na het kraken ‘doorgekraakt’ tot stoffen met nog kleinere moleculen.
ALEKENEN EN ALKYNEN
Koolwaterstoffen waarvan de moleculen één of meer C=C groepen bevatten, krijgen bij de stam de uitgang
-een in plaats van -aan, oftewel het zijn alkEnen en geen alkAnen.
Algemene formule alkenen = CnH2n
In de moleculen van alkenen is een C=C binding aanwezig.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper groepstaal_groet0x. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.